Christian Felber

Ware winst : gemene-goed-economie als wegwijzer
Jan van Arkel 2017, 208 pagina's - € 19,95

Oorspronkelijke titel: Die Gemeinwohl-Ökonomie : eine demokratische Alternative wächst (2014)

Wikipedia: Christian Felber (1972-)

Korte beschrijving
In zijn nieuwste boek presenteert de Oostenrijkse wetenschapper Christian Felber een alternatief voor de huidige kapitalistische markteconomie. Daarop is toenemende kritiek: de markteconomie draait primair om winst, maar negeert de ecologische grenzen van onze planeet en slaagt er niet in basisbehoeften te vervullen. Steeds meer mensen maken zich hierover zorgen en willen een economisch systeem dat sociaal, ecologisch, rechtvaardig en democratisch is. Ze komen dan vaak uit bij Felber. Die keert de economische wegwijzers radicaal om en reikt met zijn Gemene-Goed-Economie een doordacht alternatief economisch systeem aan dat meer in overeenstemming is met onze menselijke basiswaarden en leidt tot 'ware winst' (de boektitel). Felber beschrijft helder de benodigde concrete stappen op onder andere wettelijk, financieel en politiek vlak. Uitvoering: geen kleurendruk, illustraties ontbreken, eigentijdse typografie, formaat 23x15,5 cm met twee appendices, index, literatuurlijst en eindnoten. Goed onderbouwd kritisch boek; redelijke lezerskring.

Korte beschrijving op website uitgeverij
Wat als we de wegwijzers van het huidige economische systeem 180 graden konden draaien? Zodat niet langer winstbejag en eigenbelang de opperste doelen zijn, maar – niet meer dan logisch – onze collectieve grondwetwaarden: menselijke waardigheid, solidariteit , duurzaamheid, rechtvaardigheid en democratie? Ware Winst zou ons ten deel vallen - een samenleving met een veel eerlijkere welvaartsverdeling, waar vertrouwen, vervullende relaties, zingeving en samenwerking centraal staan.

Dat dit geen utopie is, toont Christian Felber ons in zijn boek Ware Winst. Hij ontmaskert de kapitalistische markteconomie als dodelijk voor het maatschappelijk vertrouwen en hopeloos voor een leefbare toekomst; concurrentie als killer van het (zelf)respect en achterhaalde motivator; en geld als een middel dat verward wordt met het doel.

Wat Felber uit de doeken doet is niet de zoveelste mogelijkheid om binnen de huidige economische orde het sociale of ecologische accent te versterken. Neen, hij stelt een volwaardig alternatief economisch systeem voor waarin het algemeen welzijn van de mens én zijn leefomgeving centraal staat: de Economie van het Gemene Goed. Dankzij een nieuw wettelijk kader wordt de koers van de economie teruggebracht tot haar grondwettelijke bedoeling. Felber legt haarfijn uit welke stappen hiervoor nodig zijn, en hoe deze via een drieledig politiek participatieproces op een écht democratische wijze tot stand kunnen komen. Niet alleen de financiële architectuur, maar ook het eigendomsrecht, de democratische instrumenten, het beheer van gemeenschapsgoederen en de opvattingen over werk, onderwijs en opvoeding komen aan bod. Tegelijk staat de Gemene-Goed-Economie uitdrukkelijk open voor kruisbestuiving vanuit andere benaderingen.

Een beweging van onderuit
Christian Felbers Economie van het Gemene Goed is ondertussen een wereldwijd succes. Sinds de start van de Gemene-Goed-Beweging in 2010 werden al zo´n 200 lokale ondersteuningsgroepen opgericht in een twintigtal landen. Duizenden personen en ondernemingen steunen het gedachtegoed, dat aan verschillende universiteiten en onderwijsinstellingen wordt onderwezen.
Aan de slag

Honderden ondernemingen hanteren nu al de Gemene-Goed-Balans, die een rechtstreekse maat levert voor hun bijdrage aan het gemene goed – de nieuwe indicator voor economisch succes. Als genuanceerd werkinstrument met een slim hefboommechanisme en een koppeling aan wettelijke voordelen heeft de Gemene-Goed-Balans de macht om het gedrag van ondernemingen te meten en te sturen. Daarom is het essentieel dat de Gemene-Goed-Economie als grassrootbeweging haar weg vindt tot het wettelijk kader. En daaraan kan iedereen meehelpen. Elke gemeenschap kan op een democratische manier haar eigen versie van een Gemene-Goed-Economie creëren en – in plaats van blind en tegen elke prijs de illusie van het kapitaal na te rennen – kiezen voor Ware Winst.

Fragment uit (de) Inleiding
'Er zijn heel veel alternatieven'.  (There Are Plenty Of Alternatives - TAPAS)
De 'vertegenwoordigers' van de bevolking blijven hardnekkig beweren dat er geen alternatief is. Deze uitspraak van Margaret Thatcher ('There Is No Alternative' - TINA) is nog steeds populair bij een machtige elite die veranderingen blokkeert. Maar in een democratie bestaan er altijd alternatieven. Het hoofddoel van dit boek is dan ook concreet te illustreren dat er daadwerkelijk alternatieven zijn voor het huidige economische systeem.
  De cruciale vraag is: welke richting moeten we uitgaan? Moet de economie ecologischer en duurzamer worden; een 'post-groeieconomie'? Dient ze regionaler en veerkrachtiger - crisisbestendiger - te zijn, opgebouwd rond de idee van bioregio's en transistiesteden? Moet de welvaartsstaat gesterkt worden en ongelijkheid afgebouwd, zoals in de gekende 'sociale martkteconomie'?  Zou de focus moeten verschuiven van competitie naar coöperatie in naam van een 'solidaire economie'?  Dient de prioriteit te liggen op menselijke waardigheid en moet elk individu inspraakrecht hebben om een hoger niveau van economische democratie te bereiken?
  Het antwoord van de Gemene-Goed-Economie is dat al deze waarden sterker naar voren moeten komen in vergelijking met vandaag. En de grootste gemene deel is het 'gemene goed'.  Dit begrip werd niet door ons uitgevonden, maar stamt uit een lange traditie. De Latijnse term bonum commune werd ingevoerd door Thomas van Aquino in de 13e eeuw. Sindsdien is het een rode draad in een christelijke sociale leer- en in de grondwetten van democratische staten. De Duitse grondwet stelt bijvoorbeeld: 'Eigendom brengt verantwoordelijkheid met zich mee; het gebruik ervan moet ook de welvaart van de brede bevolking dienen'.  Volgens de Italiaanse grondwet 'moet de publieke en private economische activiteit gericht zijn op het gemene goed'. Het duidelijkst is de grondwet van de Duitse deelstaat Beieren: 'Alle economische activiteit dient het gemene goed'.' Dit was zelfs al het standpunt in het oude Griekenland: Aristoteles onderscheidde de oikonomia, met geld als middel tot verhoging van de levenskwaliteit, van de onnatuurlijke chremastike, waarin de vermenigvuldiging van geld een doel op zich wordt. Cicero meende: 'Het welzijn van het volk moet de opperste wet zijn.'(pagina 10)

Youtube - What if the common good was the goal of the economy


Lees ook Doughnut economics : seven ways to think like a 21st century economist van de Engelse econome Kate Raworth.

Terug naar Overzicht alle titels