Boom 2018, 192 pagina' - € 20,--
Wikipedia: René ten Bos (1959)
Korte beschrijving
Ergens over het midden van dit boek schrijft René ten Bos, momenteel Denker des Vaderlands, dat als we mensen werkelijk willen bewegen en veranderen we niet met feiten aan moeten komen maar met beelden of mythes. Zijn boek gaat voor tweederde over zo'n mythe, namelijk over een van de bekendste en invloedrijkste uit de geschiedenis van de westerse cultuur: Plato's allegorie van de grot. Die zou goed de minachting laten zien die de filosofie altijd heeft gehad voor het domme, passieve volk dat zich van alles laat wijsmaken en de waarheid niet aankan. De filosofie lijkt zich zijn lot aan te trekken en te proberen het de weg uit de schaduwwereld te wijzen, een taakopvatting die, volgens Ten Bos, tegenwoordig ook de wetenschap en de journalistiek zich eigen hebben gemaakt. Ten Bos kiest voor het volk en onderstreept dat het goede redenen heeft zich te verzetten tegen gedwongen verheffing en waarheid door wetenschap en journalistiek. Een nogal controversiële bijdrage aan het publieke debat met voorbeelden als 'wetenschap is ook maar een mening'.
Tekst op website uitgever
Denker des Vaderlands René ten Bos ontwikkelt op eigenzinnige wijze een nieuwe visie op de tegenstelling tussen volk en elite.
In Plato's beroemde allegorie van de grot wordt het volk door de ontwikkelde mens aangespoord om de grot te verlaten en naar buiten te treden om zichzelf te verlichten. Ten Bos denkt echter dat het volk er helemaal geen behoefte aan heeft om de grot te verlaten, en stelt dat het klassieke ideaal van de paideia (het ontwikkelen van de mensen die we nu 'het volk' noemen) altijd al hopeloos is geweest. Want de elite kan wel vinden dat het volk uit de grot moet komen om zijn geest te ontwikkelen, maar het is de vraag of het aanbod van de verlichte geest wel aantrekkelijk genoeg is. Is het niet te abstract of te intellectualistisch? Willen we begrijpen wat het volk is en wat het wil, dan hebben we volgens Ten Bos een radicale speleologie nodig. We moeten ons verdiepen in de grotbewoners, wat niet wil zeggen dat we moeten worden zoals zij. De analyse in Het volk in de grot leidt naar een duiding van de kloof tussen wetenschap en maatschappij. Uiteindelijk gaat het Ten Bos om de vraag in hoeverre wetenschap bevrijdend kan zijn.
Het betekeniszoekende volk
Wat bedoel ik met dit laatste? Ik gun wetenschappers overtuigende beelden, metaforen en mythes. Die doen het vaak beter dan een halsstarrig en bijna bureaucratisch beroep op feiten, zeker als die feiten moeten worden opgedist uit de grijze gebieden die ik zojuist heb beschreven. Ik geloof inderdaad dat een beeld van zielige ijsberen op de laatste ijsschotsen meer overtuigt dan methodologisch correct gecomponeerde grafieken en cijfers. Wetenschappers hebben de taak de wereld te laten zien hoe complex de werkelijkheid vaak is. Plaats tegenover die zielige ijsberen dus het lachende gezicht van Vladimir Poetin, voor wie het smelten van de Noordelijke IJszee niet hard genoeg kan gaan, want een ijsvrije zee betekent vrije doorvaart. Poetin zwijmelt al van de gedachte aan een nieuw Suezkanaal zo ergens langs Frans Jozefland en Wrangel. Tegen de hele platonische traditie in durf ik te beweren dat het volk doorgaans redelijk in staat is te begrijpen hoe ingewikkeld dingen liggen, zolang er hier en daar maar duidelijke beelden zijn. Het grijze en complexe zouden de glans van de evidentie moeten terugwinnen. (pagina 107)
Twee andere boeken van René ten Bos: Water : een geofilosofische geschiedenis (uit 2014) en Dwalen in het Antropoceen (2017)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen