De Geus 2022, 396 pagina's - € 22, 50
Wikipedia: Caroline de Gruyter (1963)
Korte beschrijving
Een bundeling columns over het voortmodderende Europa. Europa is de afgelopen jaren drastisch veranderd omdat de wereld is veranderd. Caroline de Gruyter schrijft haar columns aan de hand van actuele gebeurtenissen, puttend uit de historie en de literatuur. De columns zijn scherp, analytisch en soms geestig geschreven. Caroline de Gruyter (Zwolle, 1963) is auteur, columnist en journalist. Haar werk won meerdere literaire prijzen, zoals de Anne Vondelingprijs en de Heldringprijs. Deze columns verschenen eerder in NRC Handelsblad van januari 2017 tot en met maart 2022.
Tekst op website uitgever
Europa is de afgelopen jaren drastisch veranderd omdat de wereld is veranderd. Dit boek, een selectie van columns in NRC Handelsblad van januari 2017 tot aan de eerste weken van de oorlog in Oekraïne in maart 2022, brengt die verandering in beeld.
Aan de hand van actuele gebeurtenissen, puttend uit de historie en de literatuur, schrijft Caroline de Gruyter helder en gepassioneerd over het voortmodderende Europa. Voor sommigen is Europa te machtig, voor anderen is het te slap en verdeeld. De Gruyter kijkt anders. Geboeid volgt zij hoe de wereld verandert, en hoe Europa constant meeverandert. Dankzij haar diepgaande analyses leren we Europa stap voor stap beter kennen. Wellicht ontluikt er soms zelfs wat liefde voor de oude dame.
Fragment uit Baudet, 150 jaar oude komedie (5 december 2020)
Een jonge, hyperambitieuze buitenstaander probeert zich onder het mom van 'politieke vernieuwing' een weg te ellebogen naar het hoogste ambt. Iedereen doorziet hem: hij is een sociale klimmer met weinig scrupules. Toch zet deze politieke nieuwkomer de oude politieke garde op het verkeerde been. Niemand krijgt vat op hem. Dus begint de ene gevestigde politicus na de andere zich bij hem in te likken. Achter elkaars rug om nodigen ze hem uit en sluiten ze deals met hem. Keurige regenten en ambtenaren vertrekken geen spier als hij dingen zegt als: 'U moet mijn woorden niet letterlijk nemen, u hebt ze gewoon niet goed begrepen', of: 'Boven mijn leven staat een halo'.
Sommigen denken nu natuurlijk meteen aan het belangrijkste gespreksonderwerp van de Nederlandse politiek: de dubbele salto's van Thierry Baudet en zijn kornuiten. Maar bovenstaand scenario is helemaal niet nieuw: de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen zette het al in 1869 op papier. De Jeugdbond, een komedie in vijf bedrijven, is volgens de database van de Noorse Ibsenvereniging maar eenmaal in Nederland opgevoerd: in de Amsterdamse Stadsschouwburg, op 1 augustus 1901.
Elders wordt het stuk wel weer uit de mottenballen gehaald. In de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, bijvoorbeeld, werd het afgelopen jaren (Trump? Farage?) weer meermalen opgevoerd. Archaïsche woorden en Scandinavische details werden eruit gehaald, net als gedateerde informatie - in Ibsens tijd kon je alleen stemmen als je huizen of grond bezat. Maar verder bleef De jeugdbond opmerkelijk fris en actueel. Opportunisme zag er toen namelijk hetzelfde uit als nu.
De jeugdbond speelt in een overgangstijd, waarin de paar families en grootgrondbezitters die de lakens uitdelen, worden uitgedaagd door kapitalisme en liberalisme. Absolute privileges worden in twijfel getrokken, burgers vragen inspraak. Stensgard, een jonge advocaat van bescheiden afkomst die Christiana (Oslo) is ontvlucht na een liefdesschandaal, vestigt zich in een stadje waar niemand hem kent. Hij weet niet hoe de verhoudingen liggen en trapt op ieders tenen. Sommige verliezers in het oude systeem, zoals de journalist Aslaken, vinden dat prachtig. Ze scharen zich achter de onruststoker om de machtige elite een hak te zetten en zelf hogerop te komen.
Met zijn nieuwe partij, de Jeugdbond, verovert Stengard een parlementszetel. Maar al snel blijkt dat het hem minder om hervormingen te doen is dan om macht en persoonlijke verrijking. De conservatieven, die niet weten wat ze met hem aan moeten, coöpteren hem, als een soort ideale schoonzoon, en proberen hem voor hun kar te spannen. Bij de champagne in de gelambriseerde eetkamers van de herenboer en 's konings kamerheer stijgt het Stensgard naar de bol. Hij denkt dat hij nu arrivé is, en wordt even zelfgenoegzaam en corrupt als zij. Maar hij heeft nooit geleerd hoe het hoort, en kan geen maat houden. Als blijkt dat hij drie van hun dochters tegelijk het hof maakt, loopt hij tegen de lamp. Uiteindelijk lucht hij, achtervolgd door fraudezaken. Iemand roept hem na: 'Napoleon zei ooit: "Het zijn discutabele types, die politicus worden." Hi-hi!'
De mooiste passages zijn niet die met Stensgard, de ijdele demagoog met zijn gezwollen fratsen - de treffende gelijkenis met Baudet ten spijt. Nee, het mooist is hoe de meeste anderen zich gedragen: hun gedraai, hun gehuichel, en het gemak waarmee ze principes en fatsoen laten varen zodra ze denken dat ze van hem kunnen profiteren. Kennelijk is dat net zo'n klassieker als de intrigant zelf die in naam van 'het volk' een nieuwe partij opricht om de kussens eens flink op te schudden - om ten slotte ten val te komen door corruptie en machtsmisbruik. En na afloop neemt iedereen, een piepklein beetje wijzer geworden, zijn oude vertrouwde plek weer in. (pagina 323-325)
Denk in dit verband aan Maxim Verhagen van het CDA; en, natuurlijk, Mark Rutte.
Lees ook: Beter wordt het niet : een reis door de Europese Unie en het Habsburgse rijk (2021).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen