Peter Bieri 2

Een manier van leven : over de vele vormen van menselijke waardigheid
Wereldbibliotheek 2015, 384 pagina's - € 34,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Eine Art zu leben: Über die Vielfalt menschlicher Würde (2013)

Wikipedia: Peter Bieri (1944-2023)

Korte beschrijving
De vermaarde Zwitserse filosoof en romancier Peter Bieri schreef dit boek vanuit de veronderstelling dat een goed leven een leven is waarin zo veel mogelijk aan menselijke waardigheid wordt gerealiseerd. Bieri verwerpt de gebruikelijke passief metafysisch, kantiaan-christelijke notie van waardigheid. Een waardig leven is volgens Bieri een, zowel in persoonlijk als in sociaal-politieke zin, vrij en autonoom leven. Het boek bestaat hoofdzakelijk uit een gedetailleerde bespreking van de vele situaties in het dagelijks leven waarin deze waardigheid door anderen, maar ook door onszelf, in gevaar kan worden gebracht. Opmerkelijk is zijn positieve instelling tegenover de psychotherapie. Het betoog is niet argumentatief of filosofisch, maar narratief en literair. Hierdoor sluit het perfect aan bij de levenswereld van de meeste van zijn niet-filosofisch geschoolde lezers.

Tekst op website uitgever
Wij praten veel over de menselijke waardigheid. Het is een universeel begrip, dat in het handvest van de Verenigde Naties en dat van de Europese Unie is terug te vinden. Maar wat bedoelen we er eigenlijk mee? Peter Bieri gaat in dit boek stap voor stap steeds dieper in op dit centrale thema. In welke situaties behouden we onze waardigheid, in welke situaties zetten we die op het spel? Hoe verhoudt de blik van de ander zich tot de eigen waardigheid? Welke rol speelt het zelfrespect bij de vorming en het behoud van ons gevoel voor waardigheid? En hoe verhoudt de moraal zich tot de menselijke waardigheid?

Met voorbeelden uit alledaagse situaties en uit de literatuur onderzoekt Bieri hoe onze waardigheid wordt bepaald door de wijze waarop wij omgaan met anderen en met onszelf. Hij laat zien hoe die waardigheid tot uitdrukking komt in de manier waarop we begrippen als zelfstandigheid, waarachtigheid en zuivere betrekkingen tot maatstaf van ons handelen maken. Want waardigheid is geen abstract begrip, het is een manier van leven.

‘Een belangrijk, een prachtig, een zeer lezenswaardig boek.’ – Frankfurter Allgemeine Zeitung

‘Een leesgenoegen van hogere orde, want iedere lezer kan zich dankzij zijn eigen ervaringen aangesproken voelen.’ – Die Zeit

Fragment uit 1. Waardigheid als zelfstandigheid - Waardigheid door werk
Werk draagt niet alleen door zelfstandigheid en erkenning bij aan waardigheid. Het gaat er ook om dat we ons met onze talenten kunnen ontplooien en ons daardoor als hele persoon ontwikkelen. Er bestaat werk waarbij je helemaal bij jezelf bent, zoals tijdens een spel. Dat is werk waarbij je zelf aan het woord komt. Aan het andere einde van de scala ligt het werk dat je als corvee beleeft: dat doe je onder dwang, ofwel omdat het je bevolen wordt zoals in een werkkamp, ofwel omdat het de enige mogelijkheid is je leven te verdienen. Wat je doet blijft buiten je. Het is, zoals we zeggen, vervreemd werk, dus werk waarin en waardoor je jezelf vreemd wordt. Wat betekent dat?
Er bestaat vervreemding die waardigheid te gronde richt en een die dit niet doet en alleen op de gebruikelijke manier ongelukkig maakt. Het is mogelijk dat het werk niet beantwoordt aan mijn talenten, ook niet aan wat ik geleerd heb, misschien wel gedurende een lang opleidingsproces dat moeite en offers gekost heeft. Als een ingenieur als tegelzetter moet werken of als vrachtwagenchauffeur. Als een arts alleen een baan kan vinden als bejaardenverzorgster. Als iemand die muziek heeft gestudeerd en zich terugvindt als barpianist. Of een kleuterleidster als toiletjuffrouw. Tast dit de waardigheid aan? Alleen als er gepast werk was en iemand me door werk van lager allooi vernedert. Dan ligt het echter niet aan het werk , maar aan de vernedering. (pagina 87-88)

Gesprek met Bas Heijne
Op maandag 30 maart 2015 sprak publicist in De Balie in Amsterdam met Peter Bieri over dit boek en onderwerp. Klik hier voor het videoverslag (op Vimeo).


Lees ook: Hoe willen wij leven? (2012, 94 pagina's)

Terug naar Overzicht alle titels