Chris van der Heijden

Te goed geregeld : de overorganisatie van Nederland
Atlas Contact 2019, 206 pagina's  -  € 15,--

Wikipedia: Chris van der Heijden (1954)

Korte beschrijving
Nederland is heel goed georganiseerd, maar ook overgereguleerd. En dat moet anders. Dat is de boodschap van de auteur. Een boodschap die hij verpakt in veelal persoonlijke observaties van overheidsregels, de toepassing ervan en de effecten die dit heeft op o.a. leerlingen, inwoners, belastingbetalers. Na een inleidende alertering (wat is het probleem?) schetst de auteur in vier hoofdstukken aspecten van bureaucratie, regulering, digitalisering en bespreekt hij mogelijke oplossingen. Ondanks alle mogelijkheden die digitalisering biedt, blijven gezond verstand en mensenwerk nodig. Zijn boodschap is: terug naar vertrouwen, de menselijke maat en loslaten. Het boekje is, dankzij de vele voorbeelden, een feest van herkenning. Zowel voor burgers als mensen die in bureaucratische organisaties werkzaam zijn. Het geven van vertrouwen is een risico. De auteur is bereid dat risico te lopen. Hopelijk de lezers ook.

Tekst op website uitgever
In Te goed geregeld zet Chris van der Heijden in heldere taal de problematiek van een doorgeslagen regelcultuur op een rij, en beargumenteert hij overtuigend wat de belangrijkste voorwaarden voor een mogelijke en broodnodige verandering zijn. Al in de zeventiende eeuw viel het buitenlandse bezoekers op hoe goed Nederland zijn zaakjes geregeld had. Deze goede organisatie van de samenleving bereikte aan het begin van de 21e eeuw – mede door moderne middelen als digitalisering – een ongekend hoogtepunt. Tegelijkertijd wordt hierover in de (geestelijke) gezondheidszorg, het onderwijs, de jeugdzorg en elders diep en hartgrondig geklaagd. Zijn we doorgeslagen in onze drang tot regelen, structureren en ordenen? Gestandaardiseerde digitale formulieren en netwerken van regels en formules hebben ertoe geleid dat men zich gereduceerd voelt tot nummer. Het resultaat van deze klachten is veelal dat men de zaak nog beter probeert te regelen – meer van hetzelfde dus, waarmee de bestaande situatie vaak nog verder verergert. Eerder verscheen van Chris van der Heijden Het zand in de machine: managerscultuur in Nederland. Te goed geregeld is een vervolg hierop.

Fragment uit 2. Bureaucratie zit diep in onze haarvaten
'Ik word hier gek'. Meer regels leiden tot personeelstekort
Vlak vóór nieuwjaar 2018 stond een noodoproep in de media: Nederland zou maar liefst 663 psychiaters tekortkomen. De GGZ zat met de handen in het haar. 'Toch zijn er in Nederland voldoende psychiaters opgeleid,' schreef de NOS op haar website. 'Zo'n 3700 in totaal.' Rara, hoe kan dat? Het antwoord is simpel: professionals willen doen waar ze goed in zijn en waarnaar hun hart uitgaat. Ze willen niet vergaderen en formulieren invullen. 'Het probleem is dat zij niet willen werken op die plekken waar de vacatures openstaan. Zij kiezen liever voor een eigen praktijk en minder zware zorg. Of zij verlaten instellingen omdat zij vinden dat zij daar hun vak niet optimaal kunenn uitoefenen.'
  Dit laatste zie je in tal van branches: dat velen, vanzelfsprekend niet de slechtsten, opstappen omdat ze het werk niet meer leuk vinden, de omgeving niet meer leuk vinden, gek worden van alle rompslomp. Zij verkiezen zelfstandig werk, op eigen tempo en zonder de verplichte karrenvracht aan administratie. Onder deze voorwaarden verhuren zij zich vervolgens als zzp'er aan dezelfde instelling die zij zojuist verlaten hebben. Dit biedt die instelling, kampend met een oplopende personeelstekort, enige verlichting, maar heeft tevens tot gevolg dat de zorg duurder wordt, Zelfstandigen zijn immers veel duurder dan mensen in loondienst. Die kostenstijging leidt tot bezuinigingen. Die bezuinigingen noodzaken tot meer geautomatiseerde handelingen - meer administratie, meer regels. Meer administratie doet de onvrede bij het vaste personeel toenemen en maakt dat nog meer mensen opstappen. Hierdoor wordt het personeelstekort nog groter en moeten nieuwe krachten gezocht worden. En zo keert de zojuist opgestapte werknemer terug naar de zorginstelling die hij zojuist verlaten heeft, hij kent de problematiek immers als geen ander. Maar ja, hij is nu wel duurder. Enzovoorts, een perpetuum mobile idioticum. Op deze wijze raakt de oplossing van het probleem elke dag een stukje verder uit het zicht. Ondertussen komt er natuurlijk wel een plan ter verlichting van de regulatureluur. Het kost een paar centen, dat plan, en het belandt op de stapel andere plannen, maar geeft in ieder geval hoop, aan de nieuwe manager althans. Voor het personeel betekent dit plan veelal een bezuiniging, want tja, het was wel duur. Maar ook noodzakelijk, verzucht de manager tijdens de vergadering. Iedereen zwijgt. (pagina 82-84)

Lees ook
Het nieuwste boek van Rutger Bregman (De meeste mensen deugen) sluit aan bij dit betoog.

Terug naar Overzicht alle titels