Han van der Horst

Nepnieuws : een wereld van desinformatie
Scriptum 2018, 310 pagina's - € 17,95

Wikipedia: Han van der Horst (1949)

Korte beschrijving
De historicus Han van der Horst belicht de dubieuze rol van nepnieuws door de eeuwen heen. Zoals de door Bismarck uitgelokte oorlog tussen Duitsland en Frankrijk in 1870 op basis van een door hem gemanipuleerde telegram. En de brand op 27 februari 1933 in de Duitse Rijksdag die Hitler toeschreef aan communisten en die hem de gelegenheid bood om alle macht naar zich toe te trekken. En het Tonkin-incident in 1964, waarbij de Amerikaanse torpedojager Maddox zou zijn aangevallen door Noord-Vietnam, is een ander voorbeeld. Dit incident werd door de Amerikaanse regering uitgelokt, zodat het Amerikaanse congres zou instemmen met het sturen van militairen naar Zuid-Vietnam. Ook de militaire inval in Irak in 2003 door President Bush jr. berustte op nepnieuws. Deze inval werd gelegitimeerd met valse berichten over massavernietigingswapens die Saddam Hoessein in zijn bezit zou hebben en die een gevaar zouden vormen voor het Westen. De auteur sluit af met adviezen voor het zelf maken en herkennen van nepnieuws. Een bijzonder erudiet boek. Met een literatuurlijst en een register op namen en titels.

Tekst op website uitgever
Wil de mensheid bedrogen worden? Je zou het haast zeggen nu we dag aan dag om de oren worden geslagen met waarschuwingen tegen nepnieuws. Wij zouden ons massaal om de tuin laten leiden door geraffineerde fantasten, die bots, facebookpagina’s en zelfs de traditionele media gebruiken om ons om de tuin te leiden. En iedereen is een willig slachtoffer. Behalve de reeds gewaarschuwde mensen die hun zorgen met u delen. Of zijn zij zélf de verspreiders van nepnieuws?

Dit boek biedt helderheid. Han van der Horst laat zien hoe nepnieuws al zo oud is als de mensheid. Wie het maken en maakten en waarom ze dat doen. En dat menig groot held uit de wereldgeschiedenis een knap fabrikant van nepinformatie was. En hoe alles kon culmineren in de vloedgolf waarmee de mensheid zich nu geconfronteerd ziet. Van der Horst legt hun methodes en technieken bloot. Hij onthult hun streken en doet dat op zijn onnavolgbare wijze met veelzeggende details als ankerpunten in een glashelder en meeslepend betoog.

Han van der Horst (1949) is historicus en columnist. Hij studeerde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij maakte naam met tal van boeken over de Nederlandse geschiedenis.

Fragment uit 1. Een tijdperk van wantrouwen
Er is veel gelul op de wereld maar lang niet alles is gelul
Postmodernisme heeft zijn verdiensten als het erom gaat de macht van dogmatisch denken aan te tasten en de knellende kaders open te wrikken die maar al te vaak worden gebruikt om de werkelijkheid te interpreteren. Wat dan ontstaat is een verwrongen beeld omdat de werkelijkheid zich niet zomaar laat inkaderen. Tegelijk gaat het te ver om het verslag van elke waarneming zomaar af te doen als een persoonlijke interpretatie en deskundigheid weg te zetten als zomaar een mening. Als een astronoom door zijn kijker naar het heelal speurt, neemt hij andere dingen waar dan u, tenzij u ook astronoom bent. Gewoon omdat hij geleerd heeft waar hij op moet letten. U bent als persoon evenveel waard als Albert Einstein maar zijn natuurkundige inzichten gaan oneindig veel verder en dieper dan de uwe. Een kuur van de dokter is net zo'n verhaal als het advies van een kwakzalver. Toch is het uiterst waarschijnlijk dat dit recept genezing brengt en de therapie van de kwakzalver niet. Er is veel gelul op de wereld maar lang niet alles is gelul. Er zijn methodes om het kaf van het koren te scheiden en geverifieerde kennis bestaat. Anders slingerde u zich nog in uw blote kont van de ene tak naar de andere. Wellicht is het zo dat grote en kleine verhalen niet het zicht op de werkelijkheid benemen maar daar juist allerlei stukjes van blootleggen. Wie probeert passende stukjes bij elkaar te leggen, krijgt daardoor een steeds correcter beeld. Let wel: het zijn geen stukjes van een legpuzzel. Althans niet altijd. Het kan ook zijn dat je te maken hebt met beschilderde vellen cellofaan die op elkaar gelegd moeten worden om diepte en inhoud doorschouwbaar te maken. Of vergelijk het met partituren van afzonderlijke instrumenten die - als ze gezamenlijk spelen -een enkel muziekstuk ten gehore brengen.
  Postmoderne waarschuwingen zijn een goede remedie tegen doorgeschoten dogmatiek of de gedachte dat feiten en gebeurtenissen die niet in de theorie passen weggeredeneerd moeiten worden. En daardoor tegelijkertijd een waarschuwing tegen zichzelf. Absolute relativering is immers ook dogmatiek. (pagina 17)

Terug naar Overzicht alle titels