Ten Have 2021, 224 pagina's - € 20,99
Website Frits de Lange (1955)
Korte beschrijving
De auteur is theoloog en hoogleraar ethiek, verbonden aan de PThU Groningen. Hij is van mening dat de tweede levensfase bepaald geen jaren van misère behoeven te zijn, ook al betekent het een periode van verval en verlies. De auteur ziet wijsheid als een rijpingsproces, 'een aantrekkelijk en inspirerend script voor de tweede levenshelft', waarin voor de ‘leeftijdloze oudere’ nog steeds groei en ontwikkeling mogelijk is om wijs willen worden. Hij legt nadruk op zelfkennis (zelftranscendentie) die ‘uitmondt in relativering van het egoperspectief, maar realiseert zich ook dat het zonder zelfsturing moeilijk is een menswaardig leven te leiden. Het boek geeft veel wetenschappelijke informatie en mooie wijsheid van Job en bv. de bejaarde dichteres Elisabeth Eybers. In het boek is geen ‘heiligheid van het leven’ meer te vinden en triest vind ik dat hij zegt dat zijn doodsangst blijft en dat er geen enkel perspectief voor na de dood is, waar uw recensent (81 jaar jong!) in volle levenslust vertrouwen in heeft.
Tekst op website uitgever
Geloof je in het ideaal van de leeftijdsloze oudere? Of zie je ouderdom vooral als verval? Waar het eerste beeld vooral een illusie verkoopt, is het tweede nogal een domper. Frits de Lange geeft een eigenwijs derde scenario: de wijze oudere. De tweede levenshelft geeft ons namelijk zelfkennis en -relativering. Op onze oude dag kijken we met meer compassie naar de wereld, spannen we ons in voor toekomstige generaties en zijn we minder bang om te sterven.
Fragment uit hoofdstuk 5. Een lichtgewicht zelf
Toch lijkt mij nederigheid een deugd bij uitstek voor de tweede levenshelft. Een deugd is een duurzame houding die zich uit in je gedrag tegenover jezelf en anderen. Je verwerft haar door die houding bewust te oefenen. Ik zou haar niemand willen voorschrijven of opleggen als een verplichting of eis, maar iedereen ertoe willen uitnodigen. Misschien is het niet verstandig om het leven als nederig mens te beginnen. Maar het is weldadig om het nederig te kunnen eindigen. Wie dat kan, bezit het vermogen om zichzelf los van zijn ego-perspectief te zien en heeft daar vrede mee.
Nederigheid is een stille deugd. Ze prijst zichzelf niet aan, maar ze heeft oude, indrukwekkende geloofsbrieven. In alle grote religieuze tradities van west en oost wordt de lof op deze deugd bezongen. In de islam zijn 'de dienaren van de Erbarmer degenen die nederig op aarde rondgaan. En als onwetenden hen aanspreken, zeggen zij: "Vrede!"' (soera al-Furqan (25) vers 63). Het taoïsme omschrijft nederigheid niet met een enkel woord maar met een hele Chinese zin: 'Bugan wei tianzia xian'. het betekent zoveel als: 'niet vooraan in de wereld gaan staan.'
Nederigheid is een bewust gekozen houding, in tegenstelling tot vernedering, een ervaring die je tegen je wil ondergaat. In het latere leven zijn er vernederende ervaringen. Je moet afhaken bij de fietsclub omdat je het tempo niet meer bij kunt houden. Je hebt een hoortoestel nodig. Je gaat voor het eerst met een rollator over straat of je moet iemand anders vragen je rolstoel te duwen. Je kunt dit verlies niemand verwijten, maar je schaamt je ervoor. Deze ervaringen doen je zelfbeeld geweld aan, je zorgvuldig opgebouwde en gekoesterde ego-ideaal. Toch kunnen ze je helpen om nederig te worden. Je moet je zelfbeeld bijstellen, zonder dat het ooit nog weer in zijn vroegere luister hersteld kan worden. je zoekt dit soort ervaringen niet op - dat zou masochisme zijn. Maar als je ze ondergaat, kun je ervan leren. Misschien zit er wel een kern van waarheid in de uitspraak van de monnik Bernardus van Clairveux: 'Vernedering is de enige weg tot nederigheid, zoals geduld de enige weg is naar vrede en kennis alleen wordt verworven door te lezen. Als je de deugd van de nederigheid wilt, moet je vernederingen niet uit de weg gaan.'(pagina 153-155)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen