Uitgeverij Pluim 2022, 199 pagina's - € 21,99
Wikipedia: Joris Luyendijk (1971) en zijn website
Korte beschrijving
Door een negatieve ervaring bij een Engelse krant vroeg journalist Joris Luyendijk zich af waaraan zijn succes in Nederland te danken was. Tot dan toe meende hij dat het lag aan zijn eigen voortreffelijkheid. Maar had hij niet alles mee gezien zijn achtergrondkenmerken? Hij onderzoekt dat in zijn naaste omgeving en komt dan tot wat hij aanduidt als de zeven vinkjes. Je moet minstens één hoog opgeleide of welgestelde ouder en minstens één in Nederland geboren ouder hebben, je moet man, hetero en blank zijn, en je moet gymnasium/vwo en universiteit succesvol hebben doorlopen. Zulke kinderen hebben de wind in de rug, ze hebben alles mee en niets tegen. Hun milieu stimuleert hen, zij hebben de juiste contacten, vragen zich niet af kan ik dat, maar wil ik dat. Zij kunnen niet gediscrimineerd worden, zij hoeven zich nooit aan te passen. Zo blijft de dominante groep dominant. Aan de hand van voorbeelden, veelal gebaseerd op eigen ervaring, poogt de auteur dit proces inzichtelijk te maken. Het boek is geschreven in vlotte stijl. De onderbouwing van zijn veronderstelling is niet altijd even sterk, en daar gaat het ook niet direct om. Het boek heeft vooral ten doel een bijdrage te leveren aan het debat over maatschappelijke privileges en uitsluiting.
Tekst op website uitgever
Stel: je kunt niet gediscrimineerd worden en je hoeft je nooit ergens aan te passen, omdat iedereen zich altijd aanpast aan jou. Stel dat je vervolgens ook nog de meest prestigieuze opleiding van het land hebt, zodat je ook daarop niet gepakt kunt worden. Dan kun je dus niet weten hoe kwetsbaarheid voelt. Maar omdat je alles mee hebt en niks tegen, is de kans wel maximaal dat je het ver brengt in de samenleving. Joris Luyendijk behoort tot deze groep van ondiscrimineerbare en sociaal onkwetsbare Nederlanders: een witte autochtone heteroman uit een ‘goed nest’ met aan de muur diploma’s van het Gemeentelijk Gymnasium te Hilversum en de Universiteit van Amsterdam. In De zeven vinkjes probeert Luyendijk te begrijpen wat zijn uitgangspositie heeft gedaan met zijn zelf-, mens- en maatschappijbeeld. En wat doet het met een land, wanneer mannen zoals hij er de dienst uitmaken? Want op ontzettend veel plekken helemaal bovenin de politiek, de serieuze media, het openbaar bestuur en het bedrijfsleven wordt de baas gespeeld door een man zoals Joris Luyendijk.
Het 'kikkerlandje' waar ik geboren ben heb ik altijd gezien als best sympathiek; eerder belachelijk dan schadelijk. Liep Nederland niet ooit voorop met religieuze tolerantie, met de emancipatie van Joden en recenter die van homoseksuelen? Het is en blijft een land met toegang tot vrijwel gratis onderwijs en medische zorg, en gesubsidieerde huisvesting. Kansarm is in Nederland menigeen, kansloos is niemand. Mijn Egyptische vrienden in de achterbuurten van Cairo, die waren kansloos, en ze wisten het.
Maar wat is de verzorgingsstaat aan het eroderen, wat is het onderwijssysteem onrechtvaardig, wat is er veel discriminatie op de stage-, arbeids- en woningmarkt, bij de politie en in het uitgaansleven, en wat een ellende heeft een klein land in de wereld aangericht. Slavernij en koloniale onderdrukking op drie continenten, oorlogsmisdaden tijdens de dekolonisatie en pogingen op slinkse wijze de kolonisatie indirect voort te zette.
De behandeling van Joden die terugkeerden uit Hitlers vernietigingskampen was adembenemend harteloos, gesymboliseerd door de belastingambtenaar die van een overlevende bewijs verlangde dat deze geen inkomen had vergaard in Auschwitz.
Steeds moeilijker kan ik Nederland en onze rol in de wereldgeschiedenis zien als per saldo positief, of anders neutraal. Tik op het geweldige krantenarchief delpher.nl 'Algemeen Handelsblad' en 'slaven' in, en de voorloper van NRC Handelsblad blijkt vanaf de oprichting in 1828 meteen advertenties te zijn gaan verkopen voor veilingen van Surinaamse plantages inclusief de 'behoorende slaven en slavinnen, vee en meubilair'. Talrijke artikelen over de betrokkenheid bij slavernij van steden, kerken, bedrijven en rijke families bracht NRC al. Maar de eigen betrokkenheid onder de loep nemen... Dat is de onschuld waarover Gloria Wekker spreekt, en ik begrijp dat die al te goed: je wil je positieve zelfbeeld beschermen. Lukt dit niet meer, dan wil je toch minstens over jezelf kunnen denken als neutraal.
Dit zit er gewoon niet langer in. Niet voor Nederland, en helemaal niet voor mannen zoals ik. (pagina 164-165)
Lees ook: Dit kan niet waar zijn : onder bankiers (2015), Kunnen we praten (2017) en (samen met Cees van Lede) Pessimisme is voor losers : op de rand van een nieuwe tijd (uit 2019).
Twee artikelen over meritocratie etc: Elite(s), monopolie(s), oligarchie, meritocratie e.a. fenomenen – boeken én e-books voor onze post-corona-times (juni 2020) en Onttrekken of toevoegen? (februari 2019)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen