Tom Kniesmeijer

De seizoenen van de tijdgeest : herkenbare patronen in heden, verleden en toekomst van Nederland
Scriptum 2009, 236 pagina's - € 27,50

Website Tom Kniesmeijer (1961)

Op zondag 17 oktober 2010 sprak Tom Kniesmeijer op onze uitnodiging in de Groene Engel in Oss over zijn boek in het kader van de toenmalige reeks Tijd voor een nieuwe lente

Klik hier voor informatie over de (derde) TrendRede

Korte beschrijving
Het laatste boek van psycholoog/ bedrijfsadviseur/ reclameman Tom Kniesmeijer beschrijft de golfbewegingen in de cultuur door de tijd en stelt dat ontwikkelingen daarbinnen in grote lijnen voorspelbaar zijn. Hij bespreekt de overeenkomsten tussen verleden, heden en toekomst volgens de door hem bedachte cyclus van 'tijdgeestseizoenen'. Er valt een zich herhalend patroon te herkennen: na een lente van openbreken volgt een zomer van ruimte zoeken, een herfst van polarisatie en anarchisme gevolgd door een winter van bekrachtiging en reflectie. Aan de hand van herkenbare voorbeelden uit de afgelopen decennia uit kunst, film, muziek en de maatschappelijke en politieke actualiteit weeft de auteur een rode draad door de Nederlandse cultuur vanaf 1960 richting de toekomst. Voor de (oudere) lezer een feest der herkenning vol nostalgisch plezier, mede dankzij de prachtige illustraties in kleur. Luxe gebonden hardcover uitvoering, groot formaat. Kleurrijke, eigentijdse typografie. Met register en literatuurlijst. Dit unieke boek is goed voor brede lezerskring.

Fragment uit hoofdstuk 3 - Seizoenen van de tijdgeest
De Nederlandse culturele geschiedenis van de afgelopen 50 jaar telt negen verschillende seizoenen, die alle tussen de vijf en zeven jaar de samenleving domineren. Het vaste patroon van de seizoenen geeft culturele ontwikkelingen een kader en spint een onderliggende rode draad.
Mensen denken anders en handelen anders in een winter dan in een lente. Daarmee biedt het gedachtegoed inzicht in de actualiteit. Er zullen altijd mensen zijn die koppig tegen de natuurlijke stroom in roeien en eindigen als een nooit begrepen genie. Maar handiger lijkt het om de patronen van de tijdgeest te gebruiken om er haalbare persoonlijke doelstellingen op te baseren. Met de stroom mee roeien levert sneller resultaat op dan ertegenin werken. (pagina 57)

Klik hier voor een impressie van een lezing die Tom Kniesmeijer op 11 oktober in de Bibliotheek van oss verzorgde over de TrendRede 2013. Een rede waarin dezelfde onderwerpen worden aangesneden als in de boeken die dé Lezers van Stavast gaan lezen.

Terug naar Overzicht alle titels

Ian Morris

De val van het Westen  : hoelang houdt de westerse dominantie nog stand?
Spectrum 2010, 879 pagina's - € 39,99

Wikipedia: Ian Morris (1960)

Korte beschrijving
De van oorsprong Britse Ian Morris is als professor archeologie en geschiedenis verbonden aan de universiteit van Stanford. In dit kloeke werk probeert hij antwoord te geven op de vraag waarom het Westen domineert ten opzichte van het Oosten en hoe lang dat nog zo blijft. Hij zet hierbij de twee historiografische opvattingen van de onvermijdelijk langetermijnfactoren en de invloed van toeval op de korte termijn tegen elkaar. Morris gebruikt hiervoor een puntensysteem voor sociale ontwikkeling, waarin energiegebruik, militaire slagkracht en informatietechnologie een factor zijn. De sociale ontwikkeling wordt grotendeels bepaald door de biologie, de sociologie en de geografie. Morris analyseert 50.000 jaar wereldgeschiedenis en de wedloop tussen oost en west. Hij gebruikt veel voorbeelden en schrijft met humor en eruditie in een heldere stijl. Rond ongeveer 1770 neemt het westen een voorsprong. Morris is te veel historicus om zich aan een uitgesproken voorspelling

Fragment uit hoofdstuk 12 ... althans voorlopig
Op de laatste bladzijde van zijn boek Ondergang suggereerde de bioloog en geograaf Jared Diamond dat er twee krachten zijn die de wereld kunnen redden: archeologen (die de details van de fouten van eerdere samenlevingen blootleggen) en de televisie (die hun resultaten openbaar maakt). Als archeoloog die veel televisie kijkt, ben ik het daar roerend mee eens, maar ik wil nog een derde redder toevoegen: de geschiedenis. Alleen historici kunnen van het grote verhaal van de sociale ontwikkeling een sluitend geheel maken; alleen historici kunnen de verschillen verklaren die de mensheid verdelen en uitleggen hoe wij kunnen voorkomen dat die ons vernietigen.
Ik hoop dat dit boek daar iets aan bijdraagt. (pagina 724)


Terug naar Overzicht alle titels

Hans Boutellier

De improvisatie maatschappij : over de sociale ordening van een onbegrensde wereld
Boom Lemma 2011, 191 pagina's - € 25,00

Website Verwey-Jonker instituut: Hans Boutellier (1953)

Korte beschrijving
Sociologen beschrijven de sociale ordening van de maatschappij niet alleen als resultaat, maar ook als een proces, de afgelegde weg. Door de grote complexiteit en pluriformiteit van de samenleving ontstaat er behoefte aan een ander ordeningsprincipe, dat beter in staat is maatschappelijke ontwikkelingen te duiden. De beschrijving van drie ordeningsprincipes, het nationale beschavingsdefensief, de safe New World en de burgerparticipatie, laat zien dat deze niet geschikt zijn om een goede ordening te kunnen maken van de sociale werkelijkheid, waarin het informatietijdperk en de netwerkstructuren een grotere rol spelen dan voorheen. De improvisatiemaatschappij levert een meer realistische voorstelling voor de sociale ordening van een onbegrensde wereld, de herontdekking van de eigen omgeving, het eigen handelen en de eigen organisatie die een eenheid is in relatie tot ander eenheden. Deze zeker niet gemakkelijke studie is vooral bestemd voor sociologen en politicologen en daarnaast ook voor eenieder die geïnteresseerd is in de hedendaagse samenleving.

Fragment uit Deel 1 - Complexiteit zonder richting
Ons tijdperk kent geen vergezichten, geen grand designs, geen grote verhalen. De besturing van onze samenleving staat vooral in het teken van het pragmatisme. Want als niemand het weet, kiezen we maar wat 'het beste' lijkt: good practices, effectieve interventies, evidence-based policy. We formuleren een politiek van risicobeheersing en crisismanagement, van sturingsvraagstukken en relatiebeheer, van marktwerking en keuzevrijheid. Onze politiek is procedureel, liberaal en mediageniek, of probeert dat te zijn - ze kent hoe dan ook weinig uitgesproken inhoudelijke idealen. We laten ons vooral leiden door effectiviteit en efficiency, bij voorkeur aantoonbaar via prestatie-indicatoren, geleid door toezicht en controle, en begeleid door een politiek van spindoctors en soundbites. (pagina 25)

Marathoninterview
Op 5 juli 2005 sprak Arend-Jan Heerma van Vos drie uur voor Radio 1 met Hans Boutellier

Terug naar Overzicht alle titels

Peter-Paul Verbeek

De grens van de mens : over techniek en de menselijke natuur
Lemniscaat 2011, 144 pagina's - € 19,95

Universiteit Twente: Peter-Paul Verbeek (1970)

Korte beschrijving
Moderne ontwikkelingen in de technologie hebben grote gevolgen voor het menselijk leven. Ziektes en andere bedreigingen zijn niet alleen te beheersen, het menselijk leven is ook positief te verbeteren met nieuwe technische vindingen. Het debat hierover tussen transhumanisten en bioconservatieven liep tot nog toe op niets uit. Verbeek stelt een andere invalshoek voor. Om adequaat te kunnen reageren op de nieuwe en verbeterde mogelijkheden is het zaak, vindt hij, dat we de door de technologie achterhaalde vooronderstellingen van het humanisme opgeven. Pas dan zijn we in staat om, geïnspireerd door Nietzsche en Heidegger, een nieuwe ethiek te ontwikkelen waarin de schadelijke tegenstelling tussen menselijke subject en machine is vervangen door het beeld van een samenwerking of zelfs harmonie tussen de mens en de objecten in zijn omgeving. Het idee van een nieuwe ethiek dat Verbeek hier poneert, is een hype, de argumentatie ervoor hopeloos onvoldoende; toch geeft het boekje op inleidingsniveau voldoende stof tot nadenken. Met enkele zwart-witafbeeldingen en een literatuuroverzicht.

Fragment uit hoofdstuk 1 - De grens van de mens
Kunnen de hybriden van mens en techniek die we aan het creëren zijn nog wel mens heten? En in hoeverre passen de begrippen die in de filosofie zijn ontwikkeld om de mens te begrijpen - inclusief de kaders van het humanisme - nog wel bij de nieuwste varianten van de mens? Ten tweede ook in ethische zin: is er een grens aan de mens die we zouden mogen overschrijden? En moet ethiek zich überhaupt wel bezighouden met het stellen van grenzen?
Deze 'grens van de mens' staat centraal in dit boek - in beide betekenissen van het woord 'grens'. De nieuwste generatie technologieën vraagt om een nieuwe conceptualisering van de relaties tussen mens en technologie, omdat er mens-techniekrelaties ontstaan die voorheen niet bestonden. En daarnaast, zo zal ik betogen, wordt het hoog tijd dat de techniekfilosofie een rol gaat spelen in de huidige ethische discussie over de verbetering van de mens en de grenzen die we daar al dan niet aan zouden moeten stellen. (pagina 26)

Terug naar Overzicht alle titels

Boeken met een literair niveau

Bij het samenstellen van de lijst boeken voor de Lezers van Stavast was een uitgangspunt dat het leesbare boeken moesten zijn. Hieronder wordt u attent gemaakt op een aantal boeken die uitzonderlijk goed zijn geschreven, die - zeg maar - een zeker 'literair niveau' hebben. En  hier geldt - uiteraard - dat over smaak getwist kan en mag worden.

Julian Baggini	Deugden van de tafel	2014	352
Alessandro Baricco	De barbaren	2010	237
Annegreet van Bergen	Gouden jaren	2014	351
Désanne van Brederode	Modern dédain	2006	47
Christien Brinkgreve	De ogen van de ander	2009	142
Dirk De Wachter	Liefde : een onmogelijk verlangen?	2014	111
Rolf Dobelli	De kunst van het heldere denken	2012	200
Karen Duve	Fatsoenlijk eten	2012	333
Dave Eggers	De cirkel	2013	445
John Paul Flintoff	De wereld veranderen	2012	176
Jonathan Safran Foer	Dieren eten	2009	335
Joachim Gauck	Laat je niet regeren door angst	2012	63
Alicja Gescinska	De verovering van de vrijheid	2011	219
Peter Giesen	De weg van de meeste weerstand	2013	96
Malcolm Gladwell	David and Goliath	2013	299
Malcolm Gladwell	Uitblinkers	2008	343
Joke Hermsen	Kairos	2014	310
Joke Hermsen	Stil de tijd	2009	272
Tony Judt	Het land is moe	2010	238
Manu Keirse	Zie de mens	2014	196
Hans Kennepohl	We zijn nog nooit zo romantisch geweest	2014	229
Guus Kuijer	Hoe word ik gelukkig?	2009	160
Ton Lemaire	De val van Prometheus	2010	375
Frédéric Lenoir	Handleiding voor een evenwichtige geest	2012	190
Joris Luyendijk	Dit kan niet waar zijn	2015	240
Marcia Luyten	Ziende blind in de sauna	2008	220
Bernard Maris	Economie is geen wetenschap	2015	125
Frank Mulder	De geluksmachine	2015	175
Sendhill Mullainathan	Schaarste	2013	360
Rob Riemen	Adel van de geest	2009	187
Fernando Savater	Ethiek nu!	2013	158
Jan Schuurman Hess	Voettocht naar het hart van het land	2014	304
Tomás Sedlácek	De economie van goed en kwaad	2012	407
Coen Simon	En toen wisten we alles	2011	180
Henk van Tuinen	Ons land kan menselijker	2013	174
David Van Reybrouck	Pleidooi voor populisme	2009	79
Henk van der Waal	Denken op de plaats rust	2012	240
Damon Young	Afgeleid	2014	240
Damon Young	Filosoferen in de tuin	2014	224

Romans

Alessandro Baricco	De barbaren	2010	237
Aifric Campbell	Stop	2012	317
Dave Eggers	De cirkel	2013	445
Jonathan Franzen	Vrijheid	2010	588
Michel Houellebecq	Mogelijkheid van een eiland	2005	420
John Lanchester	Kapitaal	2013	511
Ian McEwan	Solar	2010	361
Robert M. Pirsig	Zen en de kunst van het motoronderhoud	1974	509
Zadie Smith	NW	2012	358
Juli Zeh	Corpus delicti : een proces	2009	216

Terug naar overzichtspagina alle titels