Daar zit je dan. Op bladzijde 115. Van een 'vergeten' boek-'je' van Seth Godin. Die je pas sinds enige maanden kent en probeert te volgen. Hij roept je in de paragraaf Jouw microbeweging op een manifest te publiceren. Waarin je duidelijk maakt waar jouw tribe - of stam - voor staat. Een manifest. Toe maar!
Het staat er als volgt:
De hoofdbestanddelen van een microbeweging zijn vijf dingen die je moet doen en zes principes:
1. Publiceer een manifest
Deel het uit en zorg dat het zich kan verspreiden. Het hoeft niet eens gedrukt of geschreven te zijn. Het is een mantra en een motto en een manier om naar de wereld te kijken. Het verenigt je tribeleden en geeft ze structuur.
Woorden uit het boekje Tribes : jij moet ons leiden (uit 2008, in vertaling in 2009 uitgebracht door uitgever LeV; slechts 167 pagina's).
Seth Godin
Seth Godin leerde ik in het voorjaar van 2012 kennen door zijn TED-verhaal uit 2009 over stammen: Seth Godin on the tribes we lead. Een inspirerend verhaal. In datzelfde voorjaar verscheen van Seth Godin zijn manifesto Stop stealing dreams. Over ons huidige onderwijssysteem. Dat in zijn ogen jonge mensen volstrekt NIET klaarstoomt voor de 21ste eeuw.
In dat manifest ook hartverwarmende woorden over het belang van lezen en een (moderne) Openbare Bibliotheek. Die in deze internet-tijd niet te veel (meer) bezig zou moeten zijn met het uitlenen van échte en/of digitale boeken. Maar tot een plek in een gemeenschap uitgroeit waar bibliothecarissen vijf rollen vervullen. Die naadloos in elkaar overlopen. A library is a place, still, waar mensen samenkomen om iets nieuws te laten ontstaan. En de bibliothecaris van dienst switcht tussen de rollen: producer, conciërge, leraar en impresario. Maar bovenal is hij (of zij) doorlopend een 'verbinder'.
 |
| Seth Godin |
In de visie van Seth Godin is de oproep om veertig Lezers van Stavast te vinden de start van een micro-beweging. Die dus een manifest verdient. Daar zit je dan. Je hebt in een lang verhaal elementen van dat manifest verzameld. Maar je kunt het geen manifest noemen. Té lang. Té omslachtig. Té weinig to the point. Je kunt de woorden niet vinden om te verwoorden waarom in deze tijd - in dit tijdsgewricht - veertig mensen de moeite zouden moeten willen nemen om elke week één redelijk serieus non-fictie boek te (gaan) lezen.
Dagelijks lees je argumenten
Dat wil zeggen. Dagelijks kom je in kranten en (opinie)bladen artikelen tegen waarin deze of gene iets onder woorden brengt wat met die noodzaak - om elke week een serieus non-fictieboek te lezen - te maken heeft. Argumenten van anderen die in dat manifest passen. Hieronder de oogst van de laatste weken, met aan het slot hét citaat van iemand die je al jaren volgt. Een van de laatste vrijdenkers. Omstreden. Streng. Maar hij legt keer op keer in zijn artikelen de vinger op veel zere plekken.
Nieuwsgierigheid
Maar eerst een citaat uit Tribes : jij moet ons leiden. Over nieuwsgierig zijn. Nieuwsgierige mensen.
Een fundamentalist is iemand die eerst bekijkt of iets binnen zijn religie past voordat hij het verder onderzoekt.
Dit in tegenstelling tot een nieuwsgierig mens die eerst op onderzoek uitgaat en dan afweegt of hij de gevolgen wil accepteren.
Lezers van Stavast herkennen zich in deze zinnen
Een nieuwsgierig mens verheugt zich over de spanning tussen zijn religie en iets nieuws, worstelt ermee en worstelt zich erdoorheen, en besluit dan of hij het nieuwe idee aanneemt of verwerpt.
Nieuwsgierig is het codewoord. Het heeft niets te maken met inkomen, niets met opleiding, en al helemaal niets met georganiseerde religie. Het heeft te maken met de behoefte om te begrijpen, de behoefte om te proberen, de behoefte om jezelf te overtreffen. ()
Als je hem eenmaal ontdekt hebt verlaat de zachte, doch vasthoudende roep van nieuwsgierigheid je niet meer. Nooit meer. En misschien is het deze nieuwsgierigheid die ons zal leren onze grootsheid te onderscheiden van de middelmatigheid die als een dreigende wolk boven ons hangt. (pagina 73-74)
Het makkelijkst
Nog een citaat (pagina 97). Een ander kenmerk van Lezers van Stavast.
Het makkelijkst is het om te reageren.
Het op een na makkelijkst is het om te antwoorden.
Maar het moeilijkst is om te initiëren.
() Reageren is waar politici voortdurend mee bezig zijn. Reageren is intuïtief en instinctief en meestal gevaarlijk. Managers reageren.
Antwoorden is een veel beter alternatief. Je beantwoordt externe stimuli met doordachte acties. Organisaties beantwoorden de concurrentie. Individuen beantwoorden collega's of grijpen kansen aan. Antwoorden is altijd beter dan reageren.
Maar ze verbleken allebei bij initiatief. Initiëren is ontegenzeggelijk en waarachtig moeilijk, en dat is wat leiders doen. Ze zien iets wat anderen negeren en pakken het op. Zij veroorzaken de dingen waar anderen op moeten reageren. Ze brengen verandering.
 |
| Piet Gerbrandy |
Dichter, classicus en poëziecriticus Piet Gerbrandy
Als ik hoor wat er in de Tweede Kamer wordt gezegd over onderwijs en onderzoek, heeft iedereen het alleen maar over geld en economische en technologische innovatie. Dat breekt een samenleving op den duur op.
Alles wordt gemunt in economische termen. De homo economicus gaat boven alles. Daartegenover staat Bildung. Het betekent dat je leert zelfstandig te denken, met als materiaal de intellectuele traditie van het Avondland. Daarmee kun je tegenwicht bieden aan de oppervlakkigheid die de wereld vergiftigt. Om te begrijpen hoe, heb je kennis van de traditie nodig.
Bildung ligt onder vuur. Wat wordt vooral gehonoreerd door de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek? Onderzoek waarvan de uitkomst vooraf al vaststaat. Dan weet je zeker dat dat een promovendus binnen vier jaar zijn project af krijgt.With exponential results
In the connected age, reading and writing remain the two skills that are most likely to pay off with exponential results.Aldus Seth Godin in zijn manifesto Stop stealing dreams (paragraaf 90 Reading and writing).
Seth Godin publiceert dagelijks een mini-essay op zijn blog. Je kunt je daarop gratis abonneren. Deze mini-essays komen later min of meer bewerkt terecht in een boek (dat je kunt kopen). Seth Godin gelooft in delen. Dingen van de geest gratis weggeven. De gedachten die Seth Godin in zijn Stop stealing dreams-manifesto naar voren brengt over het belang van goed onderwijs, lezen en de rol van een bibliothecaris hebben samen met de ideeën van sir Ken Robinson geleid tot de gedachte om te starten met de Lezers van Stavast-stam.
Zelfbeheersing
In haar column Eens over eten gaat Louise Fresco op 4 juli 2012 in op obesitas en de manier waarop samenleving en 'de' politiek hiermee omgaan. Ze sluit - zoals zo vaak - met een verrassend vergezicht of gedachte af. Een gedachte die Lezers van Stavast op zeker moment in de komende maanden aan den lijve zullen ervaren. Het zal moeite kosten om getrouw te blijven aan je zelfopgelegde keuze om wekelijks minimaal één serieus non-fictie boek te lezen.
In onze samenleving staat zelfbeheersing in een slecht daglicht. Ouders geven zelden het goede voorbeeld. Zelfbeheersing is ouderwets, geen deugd van de mondige burger. De huidige mentaliteit is één waarbij iedereen 'recht' heeft op emoties en deze liefst ongeremd moet uiten. Zelfbeheersing bij consumptie, van voedsel of andere dingen, wordt daar niet door aangemoedigd. De sfeer is ook dat men eisen van de samenleving maar al te graag naast zich neerlegt: te hard rijden, bij rood oversteken, op de stoep fietsen, ongerechtvaardigde claims indienen - het is allemaal normoverschrijdend getolereerd gedrag.
Afvallen is niet uitsluitend, zelfs niet voornamelijk een kwestie van zelfbeheersing en het je aan de regels houden, maar eerder van het verleiden tot de goede keuzes, dag in, dag uit. Meer er bestaat geen matiging zonder een zekere mate van zelfbeheersing, geen welvaart zonder matiging. Hoe we omgaan met voedsel is symptomatisch voor onze samenleving. Kinderen moeten daar niet het slachtoffer van worden. Zijn we het daar nu over eens?
De Franse filosoof, socioloog en godsdiensthistoricus Frédéric Lenoir was In Nederland om de vertaling van Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed op te luisteren. Op 19 juni 2012 gaf hij in een interview het volgende antwoord op de vraag of een filosoof vandaag de dag niet meer een psycholoog is dan een filosoof.
Misschien is dat tegenwoordig wel zo, ja. Men komt terug op de existentiële filosofie van Montaigne, Spinoza en denkers uit de Renaissance, voor wie filosoferen leren leven was. Alle ideologieën zijn ingestort: dogmatische religie die ons één waarheid zou brengen, het sciëntisme dat geloofde dat de wetenschap de wereld kon redden, het nationalisme waarvoor men zijn leven gaf, het communisme dat iedereen gelijk zou maken. Nu beleven we de grenzen van de laatste ideologie, het economisch liberalisme. We merken nu dat ook geld de mens niet gelukkig maakt. Daarom komen we terug bij de filosofie, een filosofie die wezenlijke vragen stelt en die zich bezighoudt met het individu. We hebben begrepen dat we de wereld niet kunnen veranderen, tenzij we zelf veranderen.De HN
Sinds enige maanden schrijft filosoof Hans Schnitzler voor De Volkskrant een column. Op 11 juli 2012 had hij het over de HN'er. De Hardwerkende Nederlander. Die regelmatig door politici en bepaalde kranten naar voren wordt gehaald. In deze redelijk cynische en ironische column stelt hij dat dit 'icoon' op zijn of haar laatste benen loopt. Althans hij denkt en hoopt het.
De HN'er maakt onderdeel uit van wat de Koreaans-Duitse filosoof Byung-Chul Han de vermoeide samenleving noemt. Achter de façade van de fiere en drukke mens houdt zich meer dan eens een uitgeput en op zijn tenen lopend wezen schuil. Een wezen even oververhit en hyperactief als het systeem zelf. De kapitalistische machinerie in zijn huidige vorm neigt tot zelfontbranding en vertoont uitvalverschijnselen, en dat geldt evenzeer voor de multitaskende raderen die haar in gang moeten houden. Adhd, depressie, burn-out en borderline: dat zijn zo'n beetje de 21ste-eeuwse producten van een apparaat dat te lang in een te hoog toerental heeft gedraai.
De HN'er fungeert als geloofsartikel voor een geloof dat tegen de houdbaarheidsdatum aanloopt. Hoeveel nerveuze hectiek en overspannen bedrijvigheid valt er nog in het systeem rond te pompen alvorens het definitief in overdrive gaat en implodeert?
Draagt het blind najagen van groei en welvaart nog iets bij aan de kwaliteit van ons leven? En is het leerstuk van de HN'er gif of medicijn voor de culturele, economische en ecologische crisis waarin het westen zich bevindt?
Het is wachten op politici van het moedige slag die de vicieuze cirkel van populistische behaagzucht, groei- en consumptie fetisjisme en neoliberale luchtfietserij doorbreken. Ergens vermoed ik dat het electoraat er klaar voor is. Tot die tijd, en in de hoop dat u de overgang van alledaagse drukte naar vakantierust, van hyperactiviteit naar passiviteit zonder hartfalen doorstaat, is het aan ons.Een hartenkreet
Op woensdag 4 juli 2012 mocht leerkracht Kees Kugel in de NRC zijn hart uitstorten. Over de doorgeslagen toets- en testmanie in het onderwijs. Waar op het ministerie, bij de inspectie en veel ouders het idee heerst dat meten weten is. Een collectief geloof dat het zinvol is om het hele jaar door kinderen op uiteenlopende aspecten te testen. Waardoor leerkrachten én kinderen amper toekomen aan 'dingen' die niet toetsbaar zijn. En - nog erger - ministers, Kamerleden en ouders serieus 'geloven' dat onze kinderen jaar na jaar slimmer en hoger opgeleid worden of zijn. Terwijl ...
Leerkrachten in opleiding willen maar één ding: fatsoenlijk les krijgen, van goede docenten. Die krijgen ze niet. Ze worden heengezonden met een reader, en moeten het zelf uitzoeken, volgens de mythe die in het hbo tot geloof is geworden: je hoeft het niet te weten, je kunt het wel opzoeken. Tot de leidinggevenden dringt niet door dat je niets kunt opzoeken als je niets weet
Een beminde overledene
In het voorjaar van 2012 publiceerde Vrij Nederland een lang interview met de op 5 juli overleden Gerrit Komrij. Daaruit het volgende citaat.
We zijn machines geworden die geld dokken voor een commerciële minderheid. En iedereen vindt het maar best, zo diep zijn we al gezakt. Ik ben geen maoïst, ik heb niks met een samenleving die ook maar een beetje naar socialisme zweemt. Ik ben solidair met niemand. Maar vandaag ben ik wel een heel groot voorstander van het verbod op de economie, van het ophangen aan lantaarnpalen van alle bankiers. En eigenlijk ook van het wegsodemieteren van de hele politieke klasse die aan de macht is. Het is nog niet zover dat je me in een tentje op het Beursplein zal vinden, maar het komt héél dichtbij. Ik heb een mateloze sympathie voor die mensen, moet ik zeggen. Als je weet dat bijna alle hoop gedood is, moet je je toch automatisch scharen achter dat kleine vonkje dat nog gloort, in de hoop dat het weer een ferme vlam zal worden. Vandaag voel ik iets wat ik nooit eerder zo sterk heb gevoeld: dat ik politiek activist zou kunnen worden.’
Deze Amerikaanse journalist (1956) - die ondanks alles nog steeds in het kapitalistische systeem gelooft - is waarschijnlijk de strengste criticus van de huidige (Amerikaanse) elite. En van de corporate state. Die haar taak in zijn ogen verzaakt. Politici, CEO's van bedrijven, wetenschappers, journalisten. Hij heeft weinig vertrouwen in de boven ons gestelden om in de komende jaren (decennia?) een nieuwe weg in te slaan. Op truthdig verschijnt wekelijks een lange column van hem. Op 9 juli besloot hij zijn column How to think als volg:
And here is the dilemma we face as a civilization. We march collectively toward self-annihilation. Corporate capitalism, if left unchecked, will kill us. Yet we refuse, because we cannot think and no longer listen to those who do think, to see what is about to happen to us. We have created entertaining mechanisms to obscure and silence the harsh truths, from climate change to the collapse of globalization to our enslavement to corporate power, that will mean our self-destruction. If we can do nothing else we must, even as individuals, nurture the private dialogue and the solitude that make thought possible. It is better to be an outcast, a stranger in one’s own country, than an outcast from one’s self. It is better to see what is about to befall us and to resist than to retreat into the fantasies embraced by a nation of the blind.Maar nog steeds geen manifest
Wederom een stortvloed aan min of meer interessante gedachtes (tenminste dat hoop ik), maar uiteindelijk is dat manifest nog steeds niet klaar. U houdt het tegoed.
Homepage Achtergrondartikelen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen