De vermoeide samenleving
Van Gennep 2012, 61 pagina's - € 6,95
Oorspronkelijke titel: Müdigkeitsgesellschaft (2010)
Wikipedia: Byung-Chul Han (1959)
Korte beschrijving
De Koreaanse filosoof is hoogleraar in Karlsruhe, aan de Hochschule waar de bekende Duitse filosoof Peter Sloterdijk rector is. Hij vergelijkt de maatschappij met het menselijk lichaam, dat ziek kan zijn. Wat dat betreft, doet zijn visie wat denken aan die van Sloterdijk, maar hij gaat verder. Ging het vroeger vooral om infectieziekten, een vorm van afweer tegen invloeden van buitenaf op de maatschappij, nu zit het probleem meer van binnen: een teveel van alles, een soort kanker. Hij geeft daarvan pregnante voorbeelden. De hyperactivieit, de hysterie van arbeid en productie, die leidt tot een dwangsamenleving waarin ieder zijn werkkamp in zich meedraagt. De auteur geeft en passant nog een kort overzicht over het denken van andere filosofen over dit probleem. Door het filosofische jargon geen gemakkelijk boek. Het laat ons wel zien wat de gevaren zijn van de huidige maatschappij. Goed vertaald. Pocketuitgave; kleine druk.
De overmaat aan positiviteit manifesteert zich ook als een overmaat aan prikkels, informatiebrokjes, impulsen. Daardoor verandert de structuur en de economie van de aandacht radicaal. De waarneming wordt gefragmenteerd en versnipperd. Ook de groeiende werkdruk maakt een speciale techniek van tijds- en aandachtsbesteding noodzakelijk, en die werkt op zijn beurt weer door in de structuur van de aandacht. Multitasking als techniek van tijds- en aandachtsbesteding is echter geen stap vooruit in de beschaving. Het is geen vermogen dat alleen zou zijn weggelegd voor de mens in de laatmoderne samenleving van informatiewerkers. Het gaat hier veeleer om een regressie: multitasking is nu juist het specifieke vermogen van wilde dieren in het open veld. Het is een aandachtstechniek die onmisbaar is voor het overleven in de wildernis. (pagina 23)
Denk in dit verband aan een merel in je tuin, die op het gras tijdens het pikken doorlopend op- en omkijkt.
Korte beschrijving
De schrijver van deze buitengewoon originele bundeling essays kwam op 22-jarige leeftijd vanuit Korea naar Duitsland om metallurgie te studeren, maar eenmaal aangekomen, stortte hij zich op de filosofie. Uiteindelijk voltooide hij als eerste Aziaat in Duitsland een 'Habilitationsschrift'. In drie essays ('De vermoeide samenleving', 'De transparante samenleving' en 'De terugkeer van Eros') die eerder al afzonderlijk in het Nederlands in boekvorm verschenen, verdedigt de auteur dat het neo-kapitalisme erin geslaagd is om de ultieme strategie te ontwikkelen: niet langer worden we uitgebuit, maar door het positivisme ('je kunt het!') en de hang naar prestatie buiten we onszelf uit. Uitbuiting zonder overheersing blijkt mogelijk. Deze uitbuiting wordt gestimuleerd door een drang naar transparantie, naaktheid en doorzichtigheid, door de auteur als 'pornificatie' betiteld. Het draait om informatie die desoriënterend werkt, niet tot waarheid leidt en de illusie van vrijheid wekt. Als alternatief prijst de auteur gelatenheid en contemplatie. Sterke en erg originele essays, prachtig vertaald, die onrustig maken, maar ook moeilijke filosofie die tot langzaam lezen dwingt en tot (zelf)reflectie.
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen