Op dinsdag 26 februai 2013 plaatste het Brabants Dagblad (regio Oss) onderstaand artikel van Henri van der Steen. De weergave van een gesprek dat hij had met Lezer van Stavast Tiny Gevers.
Tien maanden lezen 40 mensen elke week een boek en daar praten ze samen over. Vandaag: Tiny Gevers over 'Heerlijk - oneerlijk'.
We zijn allemaal tot fraude in staat, maar beschouwen onszelf niettemin als eerlijk. Maar: eerlijke mensen bestaan niet en dat is maar goed ook. De ene mens is natuurlijk wel iets oneerlijker dan de ander, de omstandigheden bepalen niet zelden het verschil. Dan Ariely schreef erover: Heerlijk oneerlijk. Tiny Gevers las het, als Lezer van Stavast. Gevers: "Ariely laat zien dat er meer redenen zijn waarom mensen oneerlijk zijn dan we vaak aannemen. het is niet altijd een kwestie van ego, soms ben je zelfs oneerlijk om altruïstische redenen, bijvoorbeeld omdat je een collega een voordeeltje gunt. En je gaat gemakkelijker over de schreef als je de gelegenheid krijgt. Het Enronschandaal is net als het bankenschandaal: jezelf verrijken omdat iedereen het doet. Frauduleus gedrag besmet.
Haar eigen moraal is ook weer wat aangescherpt. "Een leugentje om bestwil, witte leugentjes, ja, dat doet iedereen wel eens. In de zakelijke wereld is dat toch een ander verhaal, vind ik.
Het is min of meer komisch hoe gemakkelijk we over onze eigen oneerlijkheid hen stappen. "Ik las het en dacht, verdomd, dat klopt. We hebben altijd een reden waarom we oneerlijk zijn. Als ik in een restaurant geholpen word door een sikkeneurige ober en het eten is ook al niet geweldig, zal ik me niet melden als ik zie dat er op de rekening twee wijnen te weinig staan. Dan wordt oneerlijkheid al bijna een kwestie van vergelding.
Met haar eigen oneerlijkheid valt het ook reuze mee, natuurlijk.
"Een e-book illegaal downloaden of zeggen dat je geen tijd (hebt) voor een visite als je gewoon geen zin hebt, veel verder kom ik niet." Anderen wel, bijvoorbeeld lui in nepmerkkleding. Die zijn aantoonbaar eerder oneerlijk, aldus Ariely. Het klinkt als het onderzoekje van Diederik Stapel die 'bewees' dat vleeseters eerder overgaan tot hufterig gedrag. Tiny gevers moet even passen. "Ik ben niet van de merken." Maar: "Ik heb vaker in dit boek aan Stapel gedacht; het zijn ook vaak erg kleine groepjes waarmee onderzoek wordt gedaan, dat levert mij niet in alle gevallen een overtuigend bewijs op."
Sinds het project 'Lezers van Stavast' startte las gevers al 22 boeken. Thrillers leest ze op een e-reader, "maar als ik aandachtig wil lezen, moet het een boek zijn." Ik moet dingen kunnen opschrijven, ik moet kunnen bladeren en de inhoudsopgave bij de hand hebben."
Homepage Artikelen uit het Brabants Dagblad
woensdag 27 februari 2013
dinsdag 26 februari 2013
Zo prikkelt u uw brein
José van der Sman schrijft in Elsevier regelmatig over resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Ze heeft het vaak over hersenonderzoek en wat mensen kunnen doen om 'beter' te worden. Op 23 februari 2013 verscheen het korte artikel Zo prikkelt u uw brein.
José van der Sman ontving al in 2003 van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen een oeuvreprijs voor haar journalistieke werk. Ze is als wetenschapsjournalist in staat kort en krachtig 'haar lezers' op een bepaald terrein bij te praten. En - nog belangrijker - om hen aan het denken te zetten. In dit artikel wordt kort ingegaan op haar stuk, de relevantie daarvan voor Lezers van Stavast, Openbare Bibliotheken en andere mensen die over hetzelfde onderwerp ook iets te melden hebben. Ze begint haar artikel als volgt:
Om uit de crisis te komen, moeten we innoveren. Maar hoe doe je dat? Door kennis en ervaring te paren aan nieuwsgierigheid, bevlogenheid en lef.
Om uit onze huidige crises (meervoud) te komen hebben we behoefte aan innovatie. Vernieuwing. Andere modellen. Inventiviteit.
Maar de vraag die zich opdringt bij ieder die wil bijdragen aan innovatie is natuurlijk: 'Hoe verzin ik iets nieuws?
Welnu, daarvoor is creativiteit nodig, een eigenschap die we vooral toedichten aan romanschrijvers, beeldend kunstenaars en componisten, maar niet zo snel bij onszelf vermoeden. Onterecht misschien, want als we kijken naar wat wetenschappelijk onderzoek heeft te zeggen over creativiteit, dan wordt al snel duidelijk dat wie uit zijn comfort zone durft te stappen, tot meer in staat is dan gedacht.
Eerst even de definitie van creativiteit. Iemand is, simpel gezegd, creatief als hij of zij in staat is iets te bedenken of te maken wat voorheen nog niet was bedacht of gemaakt. Dat kan een kunstwerk zijn, een boek, een muziekstuk, een nieuwe wetenschappelijke theorie, maar ook een stoel, een gerecht of een winkelformule. Creativiteit beperkt zich dus niet tot bepaalde domeinen. Het is natuurlijk wel prettig als de nieuwe vondst toepasbaar is.
José van der Sman noemt in haar artikel geen namen. Dus kunnen we alleen gissen naar welke wetenschappers ze verwijst. Twee namen komen bij bovenstaande zinnen meteen bovendrijven. Twee Lezers van Stavast-auteurs: sir Ken Robinson en Seth Godin
Sir Ken
Ken Robinson definieert creativiteit als: the process of having original ideas, that have value. Creativiteit is het proces waarin originele ideeën ontstaan, die zinvol zijn. Waarde hebben. Waardevol zijn. Of om een andere zin te gebruiken (niet van Robinson, maar gebruikt in een filmpje om 'de' MBA Oath te illustreren): create real value. Het doel van MBA-ers (zeg: directeuren) is om bij te dragen aan het proces om échte waarde te creëren. Slaagt zo'n baas daarin niet dan zou die meneer of mevrouw zich achter de oren behoren te krabben: "Waar ben ik mee bezig?!"
Helaas zijn dat soort bazen schaars. Maar er zijn uitzonderingen.
Marqt
Een voorbeeld van zo'n MBA-er is Quirijn Bolle (37 jaar oud), oprichter van Marqt. Die in het NRC van zaterdag 23 februari uitlegt waar zijn (kleine) supermarktketen voor staat. Kort gezegd: voor kwalitatieve producten, van het seizoen, uit de buurt, zonder hulpstoffen , geen bio-industrie.
Vraag: Wat stemden uw ouders?
Quirijn Bolle: "Ik denk VVD. En zelf..."hij lacht, ... stem ik geen VVD. Ik geloof in liberalisme, maar we moeten onder ogen zien dat het systeem faalt. Iedereen weet dat er echte hervormingen nodig zijn en de politiek zou daar een plan voor moeten hebben: waar willen we over twintig jaar zijn? Dan weet je welke maatregelen je moet nemen. Dat plan is er niet. De maatregelen komen neer op blind snijden in een gekrompen taart die daarmee echt niet groter wordt."
Vraag: Moet die wel groter worden?
QB: "Hij moet kwalitatief groter worden. Maar waarom zou je dat aan de politiek overlaten? je kunt het ook zelf doen. In de hoop dat ik met Marqt een blueprint heb gemaakt van de supermarkt zoals die over twintig jaar zou kunnen zijn. En dan heb je een andere samenleving, waarin mensen die iets maken of produceren normaal betaald krijgen en waarin de winsten niet naar een kleine bovenlaag vloeien, die er vervolgens macht mee uitoefent. Nu is het voordelig om een machine die bediend wordt door twee technici vijfduizend broden per uur te laten uitspugen. Ik denk dat het voor de samenleving in alle opzichten beter is als je twee bakkers zeshonderd echte broden per dag laat bakken. Dan heb je een product dat met aandacht gemaakt is, dus waardevoller is, er waar meer werkgelegenheid uit voortkomt."
Vloeken in de economische kerk?
Dat doet Quirijn Bolle. Niet ten kost van alles de winst steeds maar blijven opschroeven. Nog meer rendement halen. Ten koste van werkgelegenheid én minder plezier in je werk voor de overblijvende werknemers. En trots op het feit dat je iets presteert. Maakt. Creëert. Voorspelling: dit interview én de daarin verwoorde levenshouding zal de komende jaren steeds nadrukkelijker op de agenda komen. Meer naarmate onze politici doorgaan op het jaren geleden ingeslagen traject om de samenleving als een bedrijf te runnen.
Een alternatief
José van der Sman heeft het in haar artikel níet over Quirijn Bolle. Noch over dit debat. Dat zal ook niet zo snel gebeuren, want Elsevier is hét blad dat in Nederland gelooft dat onze maatschappij wél als een onderneming zou moeten worden gerund. Met als ultiem doel: zo veel mogelijk rendement, met minimale inspanningen. En dat dit ten koste gaat van mensen die niet meekunnen. Soit.
Een beter alternatief
José van der Sman noemt niet sir Ken Robinson. Noch Seth Godin. Terwijl vooral de laatste onlangs een boek heeft uitgebracht dat bijna naadloos aansluit op haar artikel. Seth Godin is een Amerikaans marketeer die zich al jaren nadrukkelijk in het maatschappelijke debat manifesteert. Hij publiceert dagelijks een miniblog (gratis), schrijft veel boeken en houdt vaak toespraken. Kern van zijn verhaal is dat we in de 21e eeuw (de connected age) allemaal kunstenaar zullen moeten worden of zijn. Iedereen heeft in zijn visie kwaliteiten en zou daar binnen zijn werk iets mee moeten (gaan) doen. De tijd waarin je als werknemer veertig jaar bij een baas kon blijven 'hangen' en alleen dat te doen waarvoor je opdracht had gekregen is voorbij. Komt ook niet meer terug. In de meeste beroepen en banen zul je in de 21e eeuw doorlopend in staat moeten zijn om te vernieuwen, met verfrissende ideeën te komen. Dat is aan de ene kant heel vervelend (want brengt onzekerheid met zich mee, frustratie als het mislukt e.d.) maar levert aan de andere kant ook veel positiefs op.
dinsdag 19 februari 2013
Al Gore 2
Onze toekomst : zes krachten die onze wereld veranderen
Spectrum 2013, 496 pagina's - € 29,90
Oorspronkelijke titel: The future : six drivers of global change (2013)
Wikipedia: Al Gore (1948) en zijn website
Korte beschrijving
Beschouwingen van de voormalige vicepresident van de Verenigde Staten en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede over de toekomst van de wereld. Hij beschrijft de zes grote veranderingen die zijns inziens die toekomst grotendeels zullen bepalen: De BV Aarde (almaar groeiende economische globalisering), Het mondiale denken (de wereldwijde digitale communicatie gekoppeld aan de ontwikkeling van robots), Onzekere machtsverhoudingen (het Westen verliest zijn invloed aan anderen), Wildgroei (groeiende wereldbevolking, uitputting grondstoffen, milieuvervuiling en overconsumptie), Heruitvinding van leven en dood (veranderingen en kennisgroei in (bio)wetenschappen die de mens de evolutie kunnen laten manipuleren) en De grote vraag (hoe de botsing tussen de menselijke beschaving en de ecosystemen op Aarde op te lossen). Boeiende, doorwrochte, met veel kennis van zaken en helder geschreven analyse, ondersteund door diagrammen, van de complexe problematiek waar de wereld nu voor staat. Gore kijkt vaak terug in de geschiedenis om het heden beter te kunnen begrijpen. In de conclusie draagt hij oplossingen aan. Met uitgebreide bibliografie, notenapparaat en register. Van Al Gore verschenen eerder 'De wereld in de waagschaal' (1993), 'Onze keuze' (2009) en 'Een ongemakkelijke waarheid' (2007)
Fragment uit de Inleiding
Psychologen en neurowetenschappers hebben onderzoek gedaan naar een verschijnsel dat selectieve aandacht wordt genoemd: mensen concentreren zich zo hardnekkig en intensief op bepaalde beelden dat ze andere beelden binnen hun gezichtsveld niet opmerken.
We selecteren de dingen waaraan we aandacht besteden niet alleen op grond van nieuwsgierigheid, voorkeur en gewoonte, maar ook op grond van onze selectie uit de observatie-instrumenten, - technieken en - systemen die we gebruiken als we keuzes maken. En die instrumenten markeren sommige dingen als significant en overschaduwen andere zodanig dat we ze totaal negeren. Met andere woorden: de instrumenten die we gebruiken, kunnen zelf ook selectieve aandachtsvervorming met zich meebrengen.
Om een voorbeeld te geven: het systeem voor het meten van economische waarde dat bruto binnenlands product of bbp wordt genoemd, omvat een aantal waarden en sluit andere waarden geheel willekeurig buiten. Bekijken we economische activiteiten door de lens van het bbp, dan letten we op wat er wordt gemeten en zijn we geneigd om wat niet wordt gemeten over het hoofd te zien. De Britse wiskundige en filosoof Alfred North Whitehead noemde die obsessie voor meten 'de drogreden van misplaatste concreetheid'. (pagina 23)
Lees ook De aanval op de redelijkheid (2007)
Lees ook Negen plagen tegelijk : hoe overleven we de toekomst van Joris Voorhoeve. Of Helden uit noodzaak : hoe onze generatie dankzij de ecologische en economische crisis de wereld gaat redden van Paul Gilding.
Terug naar Overzicht alle titels
maandag 18 februari 2013
Annet Teunissen LEEST
Op school vond ik het verrukkelijk als de juf of meester voorlas.
Vanaf mijn achtste jaar bezocht ik de bibliotheek.
Als kleuterleidster vertelde ik vaak verhalen en las voor.
Als hoofd van een school stelde ik een schoolbibliotheek samen met de Osse boekhandel.
Vanaf mijn pubertijd lees is altijd even voor het slapen gaan.
Het ontspant me en ik laat de dagelijkse bezigheden achter me.
De rugtas, die ik altijd bij me heb, bevat steeds een leesboek. Zodoende biedt het de mogelijkheid om waar en wanneer dan ook even van een leesmoment te genieten.
Bijzonder vind ik, dat uit 26 letters zoveel verschillende verhalen, essays, artikelen, interviews en gedichten te voorschijn kunnen komen.
Het lezen laat me nadenken, verwonderd zijn, genieten, lachen, huilen, ontdekken, verkennen, meer weten en voelen. Het is geestelijke rijkdom voor mij. Het traint ook nog eens mijn geheugen!Het boek biedt de mogelijkheid zelf mijn thema, plaats en tempo te bepalen.
Het kan nog eens nagelezen worden.
Doordat de bibliotheek bestaat, is het lezen extra aantrekkelijk gemaakt. Er is veel keus, het is overzichtelijk en het is geen kostbare aangelegenheid.
Het lezen van boeken geeft verbinding binnen mijn vrienden- en kennissenkring.
Een boek vasthouden is tastbaar. Ik kan in een boek beginnen en stoppen wanneer ik dat wil. De wereld van de schrijver wordt voor mij geopend, is persoonlijk en uniek.
De schrijfstijl kan me zowel irriteren als aangrijpen.
Ik heb voorkeur voor beeldtaal. De verhalende schrijfstijl wordt visueel. De informatie bij kunstboeken is letterlijke beeldtaal en mede hierdoor vind ik het lezen over kunst interessant.
De psychologische kant van de mens boeit me uitermate. Humor is voor mij noodzakelijk,
zinvol en geeft lucht.
Kennis vergaren en kritisch vergelijken door het lezen maakt meer mens van mij.
Lezen is communicatie. Over de inhoud van boeken discussiëren is een sociale aangelegenheid en brengt beweging.
Gelezen boeken, die ik zelf bezit, geef ik vaak door aan vrienden en kennissen. Kunstboeken
houd ik vaak zelf. Deze zie ik als meer document en gebruik ik als naslagwerk.
Een boek lees ik praktisch niet meer dan één keer.
Mijn slogan: lezen is tijd nemen voor mezelf.
Als lezer van Stavast in Osse Bibliotheek tracht ik met een groep van 40 personen in 40 weken tijd, 40 non fictie boeken te lezen.
Veel leesplezier!
Annet Teunissen in 2013
vrijdag 15 februari 2013
Rob Wijnberg 2
De nieuwsfabriek : hoe media ons wereldbeeld vervormen
De Bezige bij 2013, 155 pagina's - € 15,--
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Wikipedia: Rob Wijnberg (1982)
Korte beschrijving
Journalisten zouden zich minder moeten laten leiden door de waan van de dag, niet meegaan in de richting die de commercie ons dicteert en niet altijd maar hijgerig achter elkaars clichés aanhollen. Dat geeft ook mensen de kans weer zelf na te denken en het geeft ze meer rust om zich te bezinnen. Daarom moet de journalistiek autonomer en met meer eigenzinnigheid te werk kunnen gaan. Dat is het pleidooi van de auteur van deze bundeling van essays. De filosoof is bovendien een hartstochtelijk pleitbezorger van het berichten over de dwarsverbanden in de wereldgebeurtenissen en het kunnen bepalen van de eigen nieuwsagenda, in plaats van de volgzaamheid die de media nu laten zien. Het is een sympathieke visie, maar zo oud als de journalistiek zelf. Mede dankzij de clichématige verwijzing naar de eerste denkers is het ook nog eens een tobberig boek geworden. Met leuke ideeën, dat wel, maar met weinig realiteitszin, laat staan oplossingen voor de echte problemen. Bijvoorbeeld de eenvoudige vraag: hoe houden we kwaliteitsjournalistiek betaalbaar? De auteur, enkele jaren hoofdredacteur van nrc.next, is journalist, filosoof en schrijver van enkele populair-wetenschappelijke boeken over filosofie.
Fragment uit Attentie! Attentie! Hier een schandaal plus advertentie! : over de journalistiek als aandachtseconomie
Nieuwsmedia zijn, met andere woorden, handelaren in aandacht. Journalistiek is, anders dan de termen 'hoeder van de democratie' en 'controleur van de macht' doen vermoeden, vooral een speler in de aandachtseconomie. De bedoeling is om het publiek permanent gebiologeerd te houden met een niet-aflatende stroom aan spectaculaire, flitsende, bizarre, opvallende, vermakelijke en anderszins aandacht trekkende berichten, niet zozeer om de dieper inzicht te kweken in de wereld om ons heen. Nieuws moet ons vooral bezighouden, of we er wijzer van worden is van secundair belang.
(pagina 49)
Fragment uit Hap snap, you're time is up! : over ontknopingsdrang, visieloosheid en soundbytejournalistiek
Gelukkig verschijnen er nog dagelijks talloze goede boeken waar de geïnteresseerde nieuwsvolger zijn toevlucht toe kan nemen om een dieper begrip te krijgen van de wereld om hem heen.
Lees vooral ook
Nick Davies' Gebakken lucht en een eerder boek van Rob Wijnberg (Nietzsche & Kant lezen de krant). Of van Joris Luyendijk Het zijn net mensen : beelden uit het Midden Oosten (2006). En het hilarische Mark Rutte is lesbisch van Raoul Heertje.
Verder: Chris Hedges. The empire of illusion : the end of literacy and the triumph of spectacle (uit 2009, niet vertaald)
Relatie met de Lezers van Stavast
Onbedoeld zijn dé Lezers van Stavast op een bepaalde manier een tegenkracht die Rob Wijnberg voor ogen heeft: kritische burgers die zich realiseren dat het moeite kost om in deze complexe samenleving redelijk geïnformeerd te zijn. Binnen 'de media' zijn nog steeds mensen werkzaam die hun best doen om hun publiek op een juiste manier te informeren, maar het aantal professionals die dat bewust niet meer (of onvoldoende) doet neemt jaar na jaar toe. Bastiaan Bommeljé weet er al jaren over mee te praten. Lees vooral ook de analyse van Nick Davies (zijn: Gebakken lucht uit 2010).
Terug naar Overzicht alle titels
donderdag 14 februari 2013
Floating hope
Iedereen die wel eens een krant of tijdschrift doorbladert wordt regelmatig verrast door een artikel dat je niet zocht. Sterker. Een goeie krant of tijdschrift behoort je te verrassen. Dagelijks. Meerdere keren. Dat is de kerntaak: breng zaken uit de wijde wereld onder de aandacht. Naast uiteraard 'het' nieuws.
Een bibliothecaris zit wat dat betreft gebeiteld. Hij (meestal zij) kan zich dagelijks (in de pauzes) uitleven in het doorbladeren en her en der lezen van artikelen in de vele kranten en tijdschriften. Op het wekelijks menu staat o.a. The Economist. Een Engels opinieweekblad. Sober vormgegeven. Anonieme artikelen. Met - dat vooral - een brede scoop op de hele wereld. Wél vanuit een bepaald gezichtspunt: een heilig geloof in het échte kapitalistische systeem en tegen té veel overheidsinmenging- en bemoeienis. Alhoewel ze de laatste jaren - door het aanhoudende getob met de vele crises - iets vaker pleiten voor meer overheids interference.
In de editie van 9 februari 2013 stond in de sectie Books and arts een recensie van een oude bekende. Tenminste voor de Lezers van Stavast en regelmatige kijkers naar Tegenlicht van de VPRO. De Singalese diplomaat en wetenschapper Kishore Mahbubani. Prachtige naam. Oefen maar eens hardop de uitspraak. Een poëtische naam. Maar vooral een man met een zeer bijzondere kijk op de hele wereld. Die hem door velen in het (verstarde?) Westen niet in dank wordt afgenomen. Integendeel. Zo ook in deze recensie in The Economist. Zijn nieuwste boek (The great convergence : Asia, the West, and the logic of one world) wordt daar redelijk afgekraakt. Ondanks alles nog steeds zijn kernboodschap ontkennend: 'het Oosten' komt eraan en 'het Westen' zal of ze het nu leuk vindt of niet toch meer met die opkomende landen rekening moeten gaan houden.
Het cadeautje
Maar los van het feit of zijn boek wordt neergesabeld is het aardige van deze recensie dat ze kort de titel van zijn boek duiden. Een prachtig beeld. Het wordt als volgt geformuleerd (door de anonieme recensent):
That Asians should be more hopeful than Westerners is not surprising. Their lives now are more vastly easier than those of their parents'and their children's prospects are even better than their own. This is 'The Great Convergence' of mr. Mahbubani's title - between the living standards of the West (which accounts for 12% of the world's population) and nearly everyone else. The last decade has seen hundreds of millions people lift themselves out of poverty, and fewer are dying in wars than ever before. All os this is both a consequence and cause of globalisation.
Na deze opmerking komt het prachtige beeld:
As a result, argues mr. Mahbubani, the world's countries no longer resemble "a flotilla of more than 100 seperate boats", rather, "they all live in 193 seperate cabins on the same boat". The problem, he writes, is that this boat lacks "a captain or crew".Voilá - een containerschip
Realiseer jezelf dat alle landen in de 21e eeuw containers op een groot schip zijn. In de voorgaande eeuwen waren alle landen kleinere of grotere boten die op zee min of meer hun eigen gang konden gaan. Soms met elkaar in aanvaring kwamen, dan weer eens samen optrokken. Maar in de 21e eeuw zitten we met z'n allen op die boot. Weliswaar nog steeds opgesloten in onze eigen container, maar wel op een boot die dezelfde kant opgaat. Uitstappen is schier onmogelijk. Je zult je problemen met elkaar op die boot moeten oplossen. Een gezamenlijke koers uitzetten. Op weg naar een wereldregering!
Dit beeld - landen zijn containers op één en dezelfde boot - sluit aan bij de visie van Peter Westbroek dat we als mens ons onvoldoende realiseren dat 'de mens' deel uitmaakt van 'de aarde'. Er niet boven staat. En daarom ook niet het recht heeft die aarde voor haar belangen op te souperen. Integendeel: 'de mens' is een van de vele containers op datzelfde moederschip aarde. Mahbubani en Westbroek zijn beiden optimistische mensen, maar ze realiseren zich als geen ander dat er nog een lange weg te gaan is voordat politici, CEO's en burgers zich naar dat inzicht gaan gedragen.
Homepage Achtergrondartikelen
donderdag 7 februari 2013
Peter Bieri
Wereldbibliotheek 2012, 94 pagina's - € 15,90
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Oorspronkelijke titel: Wie wollen wir leben? (2011)
Wikipedia: Peter Bieri (ook bekend onder het pseudoniem Pascal Mercier) (1944-2023)
Korte beschrijving
De Duitse filosoof Peter Bieri (ook bekend als de romanschrijver Pascal Mercier) schreef eerder al een boek over de vrije wil. Dit sublieme kleine boekje met een drietal uitgewerkte lezingen gaat een stap verder. Het stelt de vraag hoe wij onze autonomie ('zelfbeschikking') willen realiseren. Hoe willen wij leven? Wat zou een autonoom leven inhouden? Hoe functioneert zelfkennis daarin? En wat is de relatie tot de cultuur? Centrale gedachte is dat volstrekte autonomie onmogelijk en zelfs onwenselijk is omdat de mens zich altijd in een sociale context bevindt, dat autonomie via zelfkennis tot stand komt, dus door afstandelijke reflectie op en daarmee verandering van het zelfbeeld. Taal speelt daarin een belangrijke organiserende en ordenende rol. Literatuur kan in die reflectie bemiddelen. Een sterk pleidooi voor 'geestelijke vorming' ('Bildung') als meer dan de door bureaucraten zo geprezen scholing ('Ausbildung'). Daarmee toont het boek aan hoe cruciaal de geesteswetenschappen in onze samenleving zijn. Zeer goed geschreven zonder filosofisch vakjargon, vol prikkelende gedachten. Een aanrader op het grensvlak van literatuur en filosofie en/als levenskunst.
Fragment uit de Tweede lezingWaarom is zelfkennis belangrijk?
We kunnen geen stap zetten zonder te weten waarom. Als we de reden zijn vergeten, blijven we staan. Pas wanneer we weer weten wat we wilden, gaan we verder. Om te kunnen handelen, moeten we begrijpen wat we willen en doen.
Dit geldt niet alleen voor handelingen op korte termijn, zoals naar je werk rijden of naar de bioscoop gaan. Het geldt ook voor langere opeenvolgingen van handelingen die een hele levensperiode bepalen: een studie, een gezin stichten, een bedrijf opbouwen, het jarenlang werken aan een boek. Ook in deze gevallen kunnen we alleen maar verder gaan zolang we begrijpen wat voor wil erin tot uitdrukking komt en hoe die bij ons past. Als we dit begrip kwijtraken, komen de dingen tot stilstand. We kunnen alleen maar op langere termijn handelen als we een vermoeden hebben van de richting van ons leven, een voorstelling van wie we zijn.
Als de vertrouwde vanzelfsprekendheid niet sterk genoeg meer is, kan de behoefte ontstaan enige afstand te nemen van het tot nu toe geldende, en ons fundamentele vragen te stellen: hoe ben ik hier eigenlijk gekomen? Waarom passen mijn huidige gedachten, gevoelens en verlangens niet meer bij de manier waarop ik mijn leven tot nu toe heb geleefd? Hoe zien ze er eigenlijk uit, deze gedachten, gevoelens en verlangens? Zijn ze veranderd, of heb ik me er altijd al over vergist?
Nu gaat het erom de waarachtigheid en plausibiliteit van het tot nu toe bestaande zelfbeeld te onderzoeken, dat door conventies, toevallige ontmoetingen en een toevallige opleidingsgeschiedenis werd gestempeld. En het gaat erom die drijfveren in mij te onderzoeken die door de tot nu toe bestaande vanzelfsprekendheid verdraaid en verduisterd werden. Nu gaan we op zoek naar uitdrukkelijke zelfkennis. (pagina 35-36)
Artikel: Peter Bieri - Je kunt veel met jezelf: je kunt jezelf beïnvloeden, je kunt jezelf tot op bepaalde hoogte hervormen. (maart 2013)
Terug naar Overzicht alle titels
maandag 4 februari 2013
Staan op de schouders van reuzen
Maar wat ga ik daarna doen? Ik kan me ondertussen niet meer voorstellen om op te houden met lezen en schrijven. Dus kijk ik nu al om me heen naar advertenties van cursussen en opleidingen, want ik heb besloten dat meer wil dan enkel boeken lezen. Ik wil weer gaan studeren. Mijn zoon attendeerde me op het Youtube filmpje van Jeffrey Brenzel en in een boekhandel vond ik vorige maand een boekje van Seneca. Het beste van twee werelden, woord en beeld, jong en oud, die beiden het belang van het lezen van klassiekers, inzien. De vijftiger, ik dus, wordt gepakt door het boek en de twintiger, mijn zoon dus, haalt dezelfde informatie van het internet. Misschien inspireert deze tekst en het filmpje andere lezers om te blijven lezen, misschien om ook te gaan studeren of inspireert het Hans om nog een lezersgroep op te richten...
"Wij leren niet voor school, maar voor het leven." is een citaat van Seneca.
Op pagina 62 en 63 schrijft Hunink:"Zo stelt hij enigszins provocerend dat je als lezer in feite wel een 'lang' leven kunt krijgen: als je namelijk in dialoog gaat met de denkers uit het verleden (hij noemt Socrates en andere wijsgeren) krijg je er zogezegd eeuwen bij. Eeuwen uit het verleden, die je overbrugt door te lezen, en eeuwen van de toekomst die je wint doordat je de inhoud van de teksten tot je neemt. De wijze leeft dus heel ruim.".
Senena zegt het op deze manier op pagina 42:"Mensen, die tijd maken voor wijsheid, dat zijn de enigen, die rust en vrijheid hebben, de enigen die echt leven. Want het is niet alleen hun eigen bestaan waar zij goed naar kijken, heel het verleden voegen zij daaraan toe. Alle jaren die eerder zijn geleefd komen voor hen erbij.". De filosoof zelf moedigt ons aan te om te lezen, maar als je een boek per week leest, lukt het je niet om meer dan 50 boeken per jaar te lezen.
Welke boeken zou je dan moeten lezen, want er zijn teveel boeken geschreven om tijdens je leven te lezen. Wat lees je Voor een goede basis? Jeffrey Brenzel, decaan van Yale universiteit, pleit voor het lezen van klassieken. Standing on the shoulders of giants: the essential value of classic is de titel van een filmpje op Youtube , waarin hij beargumenteert dat klassiekers van schrijvers zoals Plato, Dante, Shakespeare en Jane Austen ons leven verrijken. Hij vindt dat je dat doet door een goede selectie van oude boeken te maken en deze boeken in de juiste volgorde leest.
Dit zijn de vijf criteria om de juiste selectie te maken:
1. adresses a permanent and universal human concern (behandelt een universeel menselijk thema);
2. game changer (het veranderde perspectief van lezers tijdens publicatie en ook later);
3. influences other great works (invloed op andere auteurs);
4. respected by experts (gewaardeerd door experts);
5. challenging yet rewarding (het is een uitdaging, die de moeite waard is).
Een uitspraak van Plato: "Boeken zijn als geschilderde figuren: ze lijken te leven, maar geven geen enkel antwoord op de vragen die wij ze stellen."
De bekendste uitspraak van Socrates is "Ware kennis bestaat erin te weten dat men niets weet."
Wat levert het op om zoveel kennis te vergaren uit deze klassiekers? Jeffrey zegt dat je kennis maakt met waardevolle vergeten ideeën en afwijkende meningen uit het verleden. Je leert te verbinden en moet moeite moet om deze grote denkers te begrijpen. uiteindelijk ontwikkel je een beter oordeel, waardoor je om goede en slechte ideeën kunt onderscheiden. Het kost veel moeite om deze klassiekers te lezen, maar ze zijn uiteindelijk het best leesbaar, want het rendement is het groter dan bij het lezen van jongere boeken.
"BEAUVOIR - ...ik vroeg u wat u vanaf uw zestigste als verbreding zag?
SARTRE - Ik verwierf natuurlijk nog steeds kennis. En kennis die ik verwerf zit in de boeken maar ook in mijn hoofd en omdat ik de kennis uitwerk en in verband probeer te brengen met de andere kennis die ik heb. Ze is universeel, dat wil zeggen dat ze niet alleen op een oneindige reeks gevallen van toepassing is, maar bovendien over de tijd heen reikt. Ze heeft toekomst; in andere omstandigheden, in de volgende eeuw zal ze worden teruggevonden. En juist daardoor zie ik min of meer wat de toekomst van die kennis is. Dat wordt me in elk geval op een formele manier duidelijk; De kennis die ik heb en die kenmerkend voor me is, behoort ook tot de toekomst en zal me dan eveneens kenmerken. Zo ben ik en zal ik zijn, zelfs als ik mijn bewustzijn heb verloren."
Hebben jullie ook zin gekregen om op de schouders van deze reuzen te gaan staan? Het weidse uitzicht na de geestelijke inspanning maakt het leesavontuur de moeite waard...
Marianna van Vugt
Homepage Achtergrondartikelen
vrijdag 1 februari 2013
Borderline times
| Seth Godin - auteur van Tribes : jij moet ons leiden |
Tribes
Tribes (stammetjes, groepjes) trekken soms de aandacht van anderen. De Lezers van Stavast trekken iets meer de aandacht omdat er in juni 2012 een oproep in 'de krant' werd gedaan, verslaggever Henri van der Steen het idee van het project helemaal zag zitten en er meerdere keren aandacht aan schonk. Verder zullen de deelnemers er in hun eigen omgeving over gepraat hebben én heeft de bibliotheek er op verschillende manieren de aandacht op gevestigd.
Een tip
Een medewerkster van de Groene Engel had het groepje ook in de smiezen en bedacht ergens in december dat een bepaalde voorstelling die nog niet uitverkocht was - dat wel! - wellicht iets voor onze Lezers van Stavast zou kunnen zijn. Dat had ze goed gezien. Gisteren de 31e januari 2013 hebben bijna twintig lezers de korte voorstelling bijgewoond. En van tevoren een eenvoudige doch voedzame maaltijd samen genuttigd.
Sartre zegt sorry
Een reprise van een voorstelling die met veel lovende kritieken was overladen: Sartre zegt sorry van Laura van Dolron én Steve Aernouts. Centraal staat een jonge, succesvolle vrouw van circa 35 jaar oud die haar ogenschijnlijk 'rijke' leven fileert en al in het begin de conclusie de zaal inslingert: dat 'het' de schuld is van de filosoof Jean-Paul Sartre. In een recensie uit een Belgisch blad wordt het als volgt geformuleerd
 |
| Laura van Dolron |
De hoofdaanklacht is dat Sartre de mens absoluut verantwoordelijk heeft gesteld voor zijn daden. En de mens? Die heeft uit angst voor die verantwoordelijk beslist om geen grote daden meer te stellen, om niet meer te geloven in de grote verhalen die onze samenleving hebben geïnspireerd. Hij vlucht in schijnwerelden waarin reiki, bachbloesems en een totale concentratie op de emoties van het ik centraal staan. En daardoor is er geen band meer mogelijk met de medemens.En op de website van het Humanistisch verbond staat:
Vermogen om lief te hebben
Van Dolron is niet dus zo positief over haar generatie. Onze ego's zijn enorm, gezwollen en staan ons in de weg echt contact met andere mensen te maken. Natuurlijk, we praten en analyseren, en analyseren deze neiging tot praten en analyseren weer tot in het oneindige. Maar komen we daardoor dichterbij elkaar of onszelf? Dat is de grote vraag die Van Dolron stelt. Het onvermogen om écht lief te hebben, komt naar sterk voren in het beeld van Dolron en haar vriend die bij elkaar blijven zolang ze met elkaar het idee in stand houden dat de échte romantische relatie echt iets voor anderen is. Ook hier weer het leven tussen aanhalingstekens. Na negen jaar heeft Van Dolron er genoeg van en vraagt hem ten huwelijk, maar wordt afgewezen. Biografisch? We weten het niet precies als kijkers.
En niet alleen in het persoonlijke leven speelt deze problematiek. Ook in de politiek en de media heerst het spel van het leven tussen aanhalingstekens en de ironie. Journalisten die zeggen dat de journalistiek niet deugt, politici die zeggen dat de politiek verdorven is. Hoe geloofwaardig is dat? Wat is echt, wat is spel of is het puur marketing en persoonlijke branding?
Op de website van Het Nationaal toneel staan veel recensies van deze bijzondere voorstelling. Onze jongste Lezer van Stavast was meer dan enthousiast en vond dat Laura van Dolron precies aansneed waar haar leeftijdsgroep (zo rond de dertig) tegenaan loopt en mee 'zit'. De oudere Lezers van Stavast (die kinderen in die leeftijdsfase hebben) zullen er ook dingen in herkend hebben. Een mooi punt voor onze bijeenkomst van volgende week.
Meer lezen?
Over de zaken die Laura van Dolron Sartre, zichzelf en haar toehoorders voor de voeten gooit is door anderen ook geschreven. Ook door auteurs waarvan titels op de leeslijst van de Lezers van Stavast zijn opgenomen. En er zullen boeken aan toegevoegd worden waarin aspecten van dit brede thema worden geanalyseerd, becommentarieerd enzovoorts.
Paul VerhaegheVan deze Belgische psycholoog verscheen in de zomer van 2012 Identiteit. Inmiddels is dat boek zowel in België als Nederland uitgegroeid tot een kleine bestseller. Opmerkelijk voor zo'n soort boek. Zijn analyse van onze huidige tijd slaat bij velen aan. In Nederland trok hij veel aandacht door zijn optreden in het tv-programma Boeken van Wim Brands. Waarin de interviewer aan Verhaeghe vroeg om de kern van zijn boek in één zin, of beter in één woord samen te vatten. "Wat is het grootste probleem van onze tijd?"
En zeer verrassend, maar hoe waar, was het antwoord: eenzaamheid. Het grootste probleem van onze tijd is eenzaamheid. Er zijn té veel mensen die volstrekt op zichzelf zijn teruggeworpen. Geen of weinig contacten hebben met anderen (familie, vrienden, werk, buurt). Die niet regelmatig in dit of dat stammetje zitten.
Klik hier voor deze aflevering van Boeken (16 september 2012)
Klik hier voor een interview in Vrij Nederland (augustus 2012) door Tomas Vanheste. Let op de naam van de interviewer!
Hieronder enkele citaten uit dat VN-interview. Zinnen die Laura van Dolron in haar tirade had kunnen meenemen:
Zeker nu zijn nieuwe boek Identiteit verschijnt. Daarin neemt Verhaeghe afscheid van ooit door hem gekoesterde overtuigingen. ‘Toen ik de jaren zeventig student was, heb ik het radicaal fout gezien,’ zegt de hoogleraar aan de Universiteit Gent. ‘Wij hadden het toen over de authentieke persoonlijkheid, over het autonome zelf. Dat zijn illusies. Een authentiek zelf is een autistische persoon. Die staat echt op zijn eentje, die heeft geen contact met anderen. Wij reageerden op de voorafgaande periode waarin iedereen in het keurslijf van de groep zat, met als extreme vormen het fascisme en communisme. Nu zijn we doorgeslagen in het andere extreem. Nu is er te veel versplintering, te weinig aansluiting, te veel eenzaamheid uiteindelijk.’
We ontwikkelen ons tot wie we zijn door de spiegel die de omgeving ons voorhoudt, denkt de psychoanalyticus, die een grote reputatie heeft als kenner van Freud en Lacan. In het proces van identiteitsvorming worden we voortdurend heen en weer geslingerd tussen twee polen: het verlangen naar identificatie, de wens deel uit te maken van een groter geheel, en separatie, het streven naar onafhankelijkheid en autonomie. De mens in balans is degene die een evenwicht vindt tussen deze twee driften. Maar momenteel domineert de separatiedrang. Een voor de identiteitsvorming nogal belangrijke spiegelfiguur, de ander als autoriteit, hebben we van de troon gestoten.
Opnieuw steekt Verhaeghe de hand in eigen boezem. ‘In de jaren zestig, zeventig hebben wij niet begrepen dat er een onderscheid is tussen macht en autoriteit. Op grond van Stalin en Hitler hebben we ze laten versmelten. Maar zij waren machtsfiguren, geen gezagvoerders. Macht is ziekelijk: jij moet doen wat ik zeg, want ik ben sterker dan jij. Autoriteit is: wij zijn onderworpen aan bepaalde regels, ik ook, maar ik representeer deze regels voor jou om een aantal redenen: leeftijd, functie, wat dan ook. Dat is weg, dat mag niet meer.’
De voorstelling van Laura van Dolron, het boek van Paul Verheaghe of de reeks die de redactie van Tegenlicht voor dit voorjaar heeft gemaakt (en de komende weken gaat uitzenden) hangen met elkaar samen. Ze hebben daarover uiteraard niet overlegd, maar zij allen (creatieve mensen die achter facades en door opgeklopte verhalen heen kunnen kijken) voelen aan dat er change in de lucht hangt. Althans we staan op het punt om te formuleren welke zaken we niet langer willen. Het alternatief is her en der aan het ontstaan, maar het is nog geen golf die overal al zichtbaar is. Integendeel, het zijn - om in de beeldspraak van Tom Kniesmeijer te spreken - narcissen die in de prille lente opkomen.
Paul Verhaeghe zat samen met de Amerikaanse cultuurfilosoof Douglas Rushkoff in een uitzending van Tegenlicht (Gaten in de markt) op maandag 28 januari 2013, toen Beatrix haar abdicatie aankondigde . Die Rushkoff vertelde daarin een anekdote uit zijn jeugd. Toen ze nog 'arm' waren en met de hele buurt op een eenvoudige barbecue met de hele buurt samen (ongedwongen) hotdogs en burgers barbecueden. En dat toen ze 'rijker' waren, in een duurdere buurt woonden ze in hun eigen tuin met hun klein kringetje op hun (te) dure barbecue alleen bezig waren. En alle buren op hun beurt in hun eigen tuin. Bowling alone. Vooruitgang, nietwaar?
De voorstelling van Laura van Dolron en Sartre/Steve Aernouts duurt kort. Tegen tien uur stonden we al weer buiten. In de hal werd nog wat nagepraat. De Lezers van Stavast borrelden niet na. Bij thuiskomst lag de nieuwe Vrij Nederland klaar. Even doorbladeren. En wegleggen. Stof voor later. Maar nu niet! Toeval? Wie zal het zeggen. Maar Tomas Vanheste had wederom een Belgische autoriteit gevonden die 'iets' te zeggen heeft over onze tijd. Psychiater Dirk De Wachter. Van wie in het najaar het boek Borderline times : het einde van de normaliteit verscheen. En wederom: in België slaat het boek aan. En - wedje - in Nederland zal het - al dan niet met hulp van Wim Brands - ook aanslaan. Hieronder enkele citaten (en o ja, het boek wordt toegevoegd aan de leeslijst voor de Lezers van Stavast).
Het artikel begint als volgt:
Wat zegt het over onze zuiderburen dat 's lands meest spraakzame cultuurcriticus op dit moment een psychiater is? Is hun samenleving soms ziek? Dat is precies wat Dirk De Wachter betoogt in Borderline Times. In zijn boek past het diensthoofd gezinstherapie bij het Universitair Psychiatrisch Centrum van de Universiteit te Leuven de negen criteria van borderline toe op de hedendaagse samenleving. En die voldoet uitstekend aan de diagnose, betoogt de professor. Niet alleen in het Belgische absurdisan, maar in de gehele westerse consumptiemaatschappij.
Want alom heerst een chronisch gevoel van leegte, bijna iedereen worstelt met zijn eigen identiteit, zinloos geweld flakkert keer op keer op, we paren even intense als instabiele relaties aan een grote verlatingsangst en zijn de slaaf van voortdurende wisselende begeerten en impulsen. Het resultaat is dat we ons nog nooit zo van god verlaten, ongelukkig en eenzaam hebben gevoeld, claimt De Wachter.
Misschien is de overmatige flexibiliteit die wij steeds opdrijven, dat ambitieuze, materialistische denken dat wij van onze burgers vragen en zij van ons, een probleem. Er is een economische wereldcrisis. En wat is het antwoord? Meer van hetzelfde. Langer werken, meer produceren, meer consumeren meer in de ratrace investeren. De kritiek op mijn boek is: deze man luistert te veel naar zijn patiënten. Al die zorgen, al die problemen. Het gaat toch fantastisch goed met de wereld? Er zijn altijd zwakke mensen geweest, het zijn hun hersenen. De verswaabing van de wereld. Natuurlijk zijn we ons brein, niet onze galblaas. Maar we zijn ons brein in de tijd, in de context, in de maatschappij.
De morele ontsporingen van deze tijd vinden vooral hun oorsprong in het gevoel van leegte en zinloosheid waarmee bijna iedereen kampt, denkt de psychiater. En het wegvallen van het geloof droeg daar sterk aan bij. () In geen tijd hebben we tweeduizend jaar traditie bij het grofvuil gezet. We hebben daardoor de zingeving en de tijdgevers - de rituelen bij geboorte en huwelijksverbinding en dood - verloren. Nu zitten we met een vacuüm. Het zal opgevuld moeten worden, want we kunnen niet zonder zin.
Een oproep om te lezen
Grote filosofen verwoorden wat in uw hoofd zit maar waar je te dom voor bent om het te bedenken.
Vraag: Wat trof u aan? De ethiek gaat aan de existentie vooraf, wat compleet tegen de tijd is. In onze pseudo-darwinistische overlevingswereld geldt de ethiek als versiering die erbij komt als er geld genoeg is. Dat is de populistische praat die vandaag verkocht wordt. Levinas draait dat helemaal om. Hij zegt: eerst is er ethiek, de zorg en de verantwoordelijkheid voor de ander. Je identiteit onttrek je uit de blik van de Ander. Die doorbreekt je zelfgenoegzaamheid en geeft zin aan je bestaan.
() De remedie is het kleine goede, de individuele verantwoordelijkheid van de een voor de ander. Het klinkt vlug pastoorderig, wat belachelijk en onnozel, maar het is wat het is.
Op Youtube staat een compilatie van optredens van De Wachter in Belgische talkshows waarin hij het over zijn boek heeft. En - inderdaad - hij heeft iets weg van Nick Cave (zonder snor). Duur: 46:16)
Aanvulling op vrijdagavond de 1e februari
Vanmiddag viel het nieuwe nummer van Filosofie magazine in de bus, met daarin een interview van de zeer kritische Elma Drayer met Paul Verhaeghe. In het citaat hieronder gaat hij in op de tegenwerping dat we tóch in een van de gelukkigste landen ter wereld leven:
Verhaeghe haalt de schouders op. 'Wat stelt dat zogenaamde geluksonderzoek voor? Geluk is geen objectief begrip en zulk onderzoek is gebaseerd op vragenlijsten. Dat levert nooit betrouwbare resultaten op, dan krijg je sociaal wenselijke antwoorden. Niemand geeft graag toe dat hij zich ongelukkig voelt. Er is een veel betere methode om het geluk in een maatschappij te meten: aan de hand van psychosociale gezondheids indicatoren. Dan kijk je naar het gebruik van psychofarmaca, naar het aantal verplichte opnamen in de psychiatrie, naar het aantal meldingen van huiselijk geweld, naar het aantal kinderen dat lijdt aan obesitas. En dan zie je die cijfers de laatste tien jaar systematisch toenemen.
En op de vraag of hij geen lichtpuntjes ziet, antwoordt hij:
Jawel, glimlacht hij. 'We zitten op een kantelpunt, de economische crisis heeft ons wakker geschud. Als steeds meer mensen het gevoel hebben dat er iets fundamenteels fout loopt, dan hangt er verandering in de lucht.'
Homepage Achtergrondartikelen
Dirk De Wachter
Borderline times : het einde van de normaliteit
Lannoo 2012, pagina's - € 19,99
Wikipedia: Dirk De Wachter (1960)
Korte beschrijving
Tegenwoordig is 'borderline' een van de meest frequente diagnoses binnen de psychiatrie. Voor het stellen van deze diagnose zijn minimaal vijf van negen criteria vereist. De Leuvense psychiater en gezinstherapeut De Wachter heeft deze criteria nu gebruikt om zijn maatschappijvisie te beschrijven. Dit omstreden boek is met veel publiciteit ontvangen en wordt soms als de tegenhanger van Swaab ('Wij zijn ons brein', 2010) gezien. De schrijver geeft een pessimistische maatschappijkritiek waarin de westerse samenleving zelf ziek is en aan een borderlinebeeld lijdt. De negen hoofdstukken zijn lezenswaardig en de auteur blijkt zeer belezen. Toch ontbreekt voldoende zelfkritiek, wordt er geen richting voor een oplossing gegeven en gaat het niet over de borderline-aandoening bij patiënten. Ondanks overdrijvingen onconventioneel en confronterend. Een boeiend boek dat tot nadenken en tegenspraak oproept.
Youtube: fragmenten uit tv-programma's waarin Dirk De Wachter over zijn boek aan het woord wordt gelaten (46:16)
Klik hier voor een artikel over een toneelvoorstelling (Sartre zegt sorry), het boek Identiteit van Paul Verhaeghe en een interview met Dirk De Wachter (VN 2-2--2013)
Dit boek gaat over de westerse mens in de grootstedelijke maatschappij.
Als we niet oppassen, dan weet die mens morgen niet meer wie hij is. Problematisch is dat voor de identiteit, aangezien de ware identiteit juist ontstaat uit die twijfel, uit dat zoeken naar fundering en aarding, en niet uit de handeling om van jezelf een kloon te maken van het beeld van de moderne westerse mens zoals het via de media en de beeldcultuur op ons afkomt. Als die twijfel wordt weggeveegd, als we wat er zo allemaal op ons afkomt niet meer in vraag stellen, als ons enige identificatiepunt de grootte van onze borsten is, de auto waar we mee rijden, de hoeveelheid citytrips die we op een jaar doen of het merk van onze horloge, dan is het maar te hopen dat we dat leven kunnen blijven volhouden.
We moeten hopen dat ons succestraject niet plots doorkruist wordt en dat onze carrière lukt, want stel dat we plots met tegenslag te maken krijgen - onze carrière loopt spaak omdat de bank bezuinigt en we plots op straat komen te staan, de vrouw stapt op omdat de man nooit thuis is, of de man omdat de vrouw niet meer mooi is - dan stort die hele nepidentiteit als een kaartenhuis in elkaar. We houden dan helemaal niets meer over. We tuimelen maatschappelijk uit de boot, en dat was dat. Adieu aan onze 500 vrienden op Facebook, gedaan met de wekelijkse cocktailparty's waarop we werden uitgenodigd. Na een jaar niet mee te zijn gegaan op citytrip met 'de kliek', hoeven we het jaar nadien niet meer aan te kloppen. In de nood kent men zijn vrienden, zegt het spreekwoord, maar 'vriend' blijkt nu een heel rekbaar begrip te zijn geworden. Een hechte vriendschapsband veronderstelt nog altijd een stukje meegaan op elkaars pad , zoals in het huwelijk: in goede en kwade dagen. En daarin investeren vraat tijd, veel tijd, en ook veel inzet. En dan ook nog empathie, veel. Maken we daar nog tijd voor? (pagina 115-116)
Artikel: Borderline - We verliezen ons in keuzes, en weten het niet meer. (maart 2013)
Terug naar Overzicht alle titels
Abonneren op:
Posts (Atom)