Nick Davies

Gebakken lucht
Lebowski 2010, 494 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: Flat Earth news (2009)

Wikipedia: Nick Davies (1953)

Korte beschrijving
In dit onthullende boek ontmaskert de Britse topjournalist Nick Davies de leugens, verdraaiingen en propaganda in de wereldwijde media. Het niveau van de meeste krantenartikelen is ondermaats. De belangrijkste taak van journalisten - waarheidsvinding - komt steeds meer in het gedrang. Schuldigen zijn zijns inziens niet de journalisten zelf, maar hun bazen. Die hebben puur uit winstoogmerk drastisch bezuinigd. Hierdoor hebben journalisten geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak. Veel wordt klakkeloos overgenomen van de grote persbureaus, pr-afdelingen etc. Om zijn stellingen te bewijzen liet Davies onderzoek doen naar de berichtgeving in Britse kwaliteitskranten. Een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check 'gevuld' worden en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleken bijvoorbeeld de millenniumbug, de Mexicaanse grieppandemie en de Irakese massavernietigingswapens een zeepbel. Met proloog, epiloog en register. Voor een flinke lezerskring.

Dit boek staat op de literatuurlijst van de Easycratische bibliotheek (Martijn Aslander & Erwin Witteveen).
Ze formuleren het zo:

In het Nederlands werd dit boek vertaald als ‘Gebakken lucht’ en het eindigde al snel in de ramsj. De inhoud is ronduit spraakmakend, maar de pers zweeg dit boek dood. En dat is misschien niet zo verwonderlijk, aangezien diezelfde pers, in dit boek van haar troon wordt gestoten.
In dit boek maakt topjournalist Davies op zeer overtuigende wijze duidelijk hoe de maatschappelijke rol van de kritische kwaliteitspers de afgelopen decennia sluipenderwijs is gekanteld van controleur van de macht, naar facilitator van de macht. Mediabedrijven zijn nieuwsfabrieken geworden, waar financiële motieven de boventoon voeren, in plaats van de zoektocht naar de waarheid. De verschillende media schrijven elkaar over en praten elkaar na. De bron van het nieuws komt in de meerderheid van de gevallen rechtstreeks uit de koker van een of andere subjectieve PR-machine.

Pijnlijk voorbeeldje: de milleniumbug. Omdat alle media hierover berichtten (elkaar overschreven) werd het massaal als waarheid aangenomen. Met als gevolg dat oveheden miljarden euro’s uitgaven ter bestrijding van een niet-bestaand probleem. Eyeopener: ook in 2015 wemelt het nog van de milleniumbugachtige pseudo-problemen.

Korte bespreking
In dit onthullende boek ontmaskert de Britse topjournalist Nick Davies de leugens, verdraaiingen en propaganda in de wereldwijde media. Het niveau van de meeste krantenartikelen is ondermaats. De belangrijkste taak van journalisten - waarheidsvinding - komt steeds meer in het gedrang. Schuldigen zijn zijns inziens niet de journalisten zelf, maar hun bazen. Die hebben puur uit winstoogmerk drastisch bezuinigd. Hierdoor hebben journalisten geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak. Veel wordt klakkeloos overgenomen van de grote persbureaus, pr-afdelingen etc. Om zijn stellingen te bewijzen liet Davies onderzoek doen naar de berichtgeving in Britse kwaliteitskranten. Een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check 'gevuld' worden en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleken bijvoorbeeld de millenniumbug, de Mexicaanse grieppandemie en de Irakese massavernietigingswapens een zeepbel. Met proloog, epiloog en register. Voor een flinke lezerskring.

Fragment uit deel III Verborgen verleiders, hoofdstuk 5 Het private leven van public relations
Even zo vaak echter wordt de pseudogebeurtenis gemaskeerd. De pr-adviseurs die ik heb gesproken, zeiden allemaal dat de beste pr niet als zodanig te herkennen is. De openlijke banden met de media en het inmiddels al tot cliché verworden verschijnsel 'spin' zijn nog maar een topje van de ijsberg wat betreft de omvang en het vernuft van de tactieken die tegenwoordig worden gebruikt in de wereldwijde bedrijfstak van de public relations. Deze omvangrijke manipulatie-industrie - die haar pijlen op de structureel kwetsbare media richt - sluist rechtstreeks leugens en verdraaiingen onze nieuwskanalen binnen, zonder de noodzaak van weleer om daarvoor kranteneigenaars of reclame te gebruiken. (pagina 207)

Lees ook
Rob Wijnberg. De nieuwsfabriek : hoe media ons wereldbeeld vervormen (2013)

Een artikel waarin dit boek uitvoerig wordt bespreken (zomer 2011)

Een langer artikel over verschillende vormen van beïnvloeding: Echte wijsheid en media (mei 2015)

En een artikel van Rob Wijnberg: Vijf nieuwsrituelen die aan vervanging toe zijn (juni 2015)

Terug naar Overzicht alle titels