Kevin Kelly

De wil van Technologie
Maven publishing 2012, 463 pagina's - € 22,50

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: What technology wants (2010)

Wikipedia: Kevin Kelly (1952)

Korte beschrijving
Er wordt in filosofische kring al lang nagedacht over de vraag of 'de techniek' door mensen wordt beheerst en bestuurd of dat deze zich autonoom ontwikkelt. Deze auteur betoogt het laatste: techniek ontwikkelt zich vanzelf, net als het leven op aarde. De auteur, techniek-avers gestart, journalist, richtte in 1993 het technologieblad 'Wired' op. Inmiddels is hij bekend blogger en auteur. Je hoeft het met zijn visie niet eens te zijn om dit boek te waarderen: het is boeiende materie en Kelly schrijft meeslepend. Mooie voorbeelden daarvan zijn de hoofdstukken over de technologie-hatende terrorist Unabomber en de heel eenvoudig levende Amish people. Lezers moet men zoeken onder mensen die geïnteresseerd zijn in de maatschappelijke effecten van technologie. Ook beleidsmakers in politiek en wetenschap zullen hun voordeel met dit boek kunnen doen. Met een beredeneerde literatuurlijst, verwijzingen naar literatuur en websites in eindnoten en een register.

Fragment uit de hoofdstuk 1 - Mijn vraag
Ik erken dat mijn relatie met technologie vol tegenstrijdigheden zit. En ik vermoed dat dit ook jouw tegenstrijdigheden zijn. Onze levens worden vandaag de dag gekenmerkt door een grote, voortdurende spanning tussen de deugden van méér technologie en de persoonlijke behoefte aan minder: moet ik mijn kind dat speeltje wel geven? Heb ik de tijd om te leren omgaan met dit arbeidsbesparende apparaat? En op een dieper niveau: wát is die technologie eigenlijk die mijn leven overneemt? Wat is de wereldwijde kracht, die zowel liefde als afkeer bij ons teweegbrengt? Hoe moeten we daarmee omgaan? Kunnen we ons er tegen verzetten, of is iedere nieuwe technologie onvermijdelijk? Verdient de aanhoudende stortvloed van nieuwe dingen mijn steun of mijn scepsis - en doet mijn keuze er werkelijk toe? (pagina 13)

In juni 2016 verscheen een nieuw boek van Kevin Kelly. The inevitable : understanding the 12 technological forces that will shape our future. De voor de hand liggende Nederlandse titel is: Het onvermijdelijke.

Hieronder enkele citaten uit 'De wil van technologie', waarin hij het al over het onvermijdelijke heeft

Fragment uit 7. Convergentie
Onvermijdelijk! Daar is dat woord weer. Bekende gevallen van op hetzelfde moment onafhankelijk van elkaar gedane equivalente ontdekkingen doen vermoeden dat de technologische evolutie op dezelfde manier als biologische evolutie convergeert. (p. 164)

Als technologieën echter werkelijk onvermijdelijk zijn, hebben we alleen maar de illusie dat we een vrije wil hebben en kunnen we alle technologie het beste vernietigen om onder de macht ervan uit te komen. Ik zal later terugkomen op deze belangrijke bezwaren, maar wil hier wel vast wijzen op één curieus element in die laatste opvatting. Veel mensen stellen dat het idee van technologisch determinisme (in beide betekenissen) verkeerd is, maar handelen daar niet naar. Ongeacht wat ze rationeel van onvermijdelijkheid vinden, gedragen álle uitvinders en scheppers zich volgens mijn ervaring alsof hun eigen uitvinding en ontdekking potentiële gelijktijdig is. Alle scheppers, uitvinders en ontdekkers die ik ken brengen hun ideeën haastig in de openbaarheid voordat iemand anders het doet, hebben een vliegende haast om hun idee te patenteren voordat de concurrentie het doet of werken koortsachtig aan de voltooiing van hun meesterwerk voordat er iets vergelijkbaars opduikt. (p. 172)

Net als op het gebied van de biologische evolutie is de bewering dat iets onvermijdelijk is moeilijk te bewijzen. (p. 179)

Fragment uit 9. Kiezen voor het onvermijdelijke
Wás de beeldtelefoon dus wel onvermijdelijk? Als we het over technologie hebben zijn er twee soorten 'onvermijdelijk'. In de eerste betekenis heeft een uitvinding maar één keer te bestaan. In die zin is iedere realiseerbare technologie onvermijdelijk, omdat alles wat in elkaar kan worden gezet vroeg of laat wel door de een of andere dwaze knutselaar gemaakt wordt. ()
De tweede, belangrijkere betekenis van 'onvermijdelijk' vereist een zekere mate van acceptatie en levensvatbaarheid. Het gebruik van een bepaalde technologie moet het technium, of althans het relevante gedeelte van de technosfeer, gaan domineren. Maar alomtegenwoordigheid alleen is niet voldoende; het onvermijdelijke moet een brede invloed hebben en zich op eigen kracht verder ontwikkelen, los van de vrije wil van een paar miljard mensen. Het mag niet van de wijs te brengen zijn door de grillen van de samenleving. (p. 215)

Het is geen toeval dat de drievoudige structuur van het technium dezelfde is als die van de biologische evolutie. Als het technium inderdaad een uitbreiding en versnelling is van de evolutie van het leven, ligt het voor de hand dat daar dezelfde drie krachten werkzaam zijn.
  De eerste vector is de onvermijdelijkheid. De basiswetten van de natuur en de ontluikende zelforganisatie sturen de evolutie in de richting van bepaalde vormen. Specifieke soorten (biologische of technologische) zijn in hun kleinste details onvoorspelbaar, maar de overkoepelende patronen (elektromotoren, binaire computers) zijn voorbeschikt door de aard van de materie en zelforganisatie. Die onontkoombare krachten kunnen we ons voorstellen als de structurele onvermijdelijkheid van de biologische en technologische evolutie (de linkeronderhoek van het bovenste diagram). (p. 222)

Onvermijdelijkheid is geen tekortkoming. Onvermijdelijkheid maakt het gemakkelijker om voorspellingen te doen. Hoe beter we kunnen voorspellen, hoe beter we ons kunnen voorbereiden op wat komen gaat. Als we de overkoepelende contouren van aanhoudende krachten kunnen onderscheiden, kunnen we onze kinderen beter opleiden in de vaardigheden en kennis die nodig zijn om in die wereld succes te hebben. (p. 226)

Uitvindingen en ontdekkingen zijn kristallen die in het technium verborgen zitten en wachten om zich te manifesteren. Er is niets magisch aan die patronen, niets geheimzinnigs aan de gerichtheid van technologie. Alle complexe, adaptieve systemen met een stabiele zelforganisatie - van sterrenstelsels tot zeesterren en het menselijk brein - kennen voorbeschikte vormen en karakteristieke gerichtheden. We noemen die vormen onvermijdelijk omdat ze zich, net als een spiraalvormige draaikolk bij weglopende water of sneeuwvlokken in een winterse storm, zullen manifesteren zodra de juiste voorwaarden aanwezig zijn. Maar uiteraard zijn ze nooit tot in alle details identiek. (p. 227)

Fragment uit 12. Op zoek naar levensvatbaarheid
En op dat punt zijn onze keuzes van belang. De evolutie van nieuwe technologieën is onvermijdelijk; die kunnen we niet tegenhouden. Maar het karakter van de diverse technologieën hangt van ons af. (p. 320)

Fragment uit 13. De trajecten van de technologie
Onze keuzes kunnen ze vertragen. Ze uitstellen. We kunnen ze tegenwerken. Zoals de donkere hemel boven Noord-Korea aantoont, is het heel goed mogelijk om een tijdje niet mee te doen aan het onvermijdelijke. Aan de andere kant zijn er verscheidene redenen om het onvermijdelijke wat te versnellen. Stel je eens voor in wat voor totaal andere wereld we zouden leven als de mens duizend jaar geleden al de onvermijdelijkheid van politiek zelfbestuur, massale verstedelijking, gelijke kansen voor vrouwen of automatisering hadden geaccepteerd. Het is mogelijk dat een vroege acceptatie van die trajecten de komst van de Verlichting en de moderne wetenschap zou hebben versneld, zoals miljoenen mensen eerder van hun armoede waren verlost en langer waren blijven leven. Maar elk van de genoemde ontwikkelingen is in verschillende delen van de wereld en in verschillende tijden tegengewerkt, vertraagd of actief onderdrukt. Die inspanningen hadden tot gevolg dat er samenlevingen ontstonden zonder die 'onvermijdelijkheden'. Bezien vanuit die systemen leken die trends helemaal niet onvermijdelijk. Pas achteraf kunnen we ze als langetermijntrends herkennen. (p. 327-328)

Fragment uit 14. Het oneindige spel
Voor het bestaan van één enkele rozenknop, één schilderij, één stoet gekostumeerde mensen, één zachtgloeiend scherm dat wacht op input, of één boek over de aard van onze scheppingen, zijn levensvriendelijke attributen nodig die diep ingebakken zitten in de oerwetten van het bestaan. 'Het universum wist dat we eraan kwamen', zegt Freeman Dyson. En als de kosmische wetten zijn toegesneden op het voortbrengen van een beetje leven, denken en technologie, dan komen er na dat beetje heus wel andere beetjes. Onze immense tocht bestaat uit een reeks kleine, onwaarschijnlijke gebeurtenissen, die opeen worden gestapeld tot een serie onvermijdelijkheden. (p. 421)

Het technium is niet God; daar is het te klein voor. Het is geen utopie. Het is zelfs geen entiteit. Het is een worden dat nog maar in de beginfase verkeert. Maar het bevat meer goedheid dan alles wat we verder kennen. (p. 423)



Lees vooral ook: Peter Westbroek. De ontdekking van de aarde : het grote verhaal van een grote planeet (uit 2012)

En een lang artikel over The inevitable (augustus 2016): Vragen stellen is gewoonweg krachtiger dan antwoorden geven

Terug naar Overzicht alle titels