Complotdenkers : hoe gevaarlijk zijn QAnon, nepnieuws en samenzweringstheorieën?
Aspekt 2021 (derde herziene druk), 324 pagina's - € 19,95
Website Maarten Reijnders (1976)
Korte beschrijving
Aan de hand van recente Nederlandse voorbeelden, klassiekers als UFO’s en de moord op John F. Kennedy en vanzelfsprekend de WTC-aanslagen wordt beschreven hoe complotdenkers te werk gaan en wat de gevolgen zijn van hun theorieën. De schrijver verdiept zich al jaren in de materie en heeft diverse Nederlandse complotdenkers geïnterviewd. Dit levert soms vermakelijke, maar vooral schrijnende verhalen op, waaruit blijkt dat de reputatie en emoties van onterecht beschuldigde mensen ernstig worden geschaad. De beschuldigingen tegen voormalig topambtenaar Joris Demmink, de perikelen rond de Deventer Moordzaak en de hetze tegen bepaalde vaccinatiecampagnes worden daarbij nauwkeurig gereconstrueerd en in historisch en internationaal perspectief geplaatst. Een wrang voorbeeld vormt de aids-ontkenning in Zuid-Afrika die tot honderdduizenden onnodige doden heeft geleid. De schrijver had dieper mogen ingaan op de psychologische en sociologische aspecten van complottheorieën, maar zijn conclusie is duidelijk: als leugens worden gezien als waardevolle meningen kan dit gruwelijke gevolgen hebben. Een nuchter en nuttig boek over de beweegredenen en praktijken van complotdenkers. Deze 3e, geactualiseerde druk bevat een uitgebreide inleiding (30 p.) over QAnon, Trump en de coronapandemie..
Tekst op website uitgever
Wat beweegt complotdenkers? Zijn het paranoïde geesten of lijkt hun geloof in samenzweringstheorieën eigenlijk nog het meeste op religie? Journalist Maarten Reijnders dompelde zich jarenlang onder in de wereld van de samenzweringsgelovigen.
Hij sprak verscheidene Nederlandse complotdenkers. Van een herhaaldelijk veroordeelde ex-journalist die de jacht heeft geopend op pedo-netwerken tot een anti-vaccinatieactiviste die ervan overtuigd is dat de Holocaust zwaar wordt overdreven. Tevens sprak de auteur een succesvolle ondernemer die meent de moord op John F. Kennedy te hebben opgelost als ook een oprichter van een politieke partij die de luchtmacht wil inzetten tegen chemtrails sproeiende vliegtuigen.
In deze geactualiseerde editie van Complotdenkers besteedt Reijnders uitgebreid aandacht aan coronacomplotten, QAnon en de antisemitische wortels van deze samenzweringsfantasie over een geheime satanische elite. Ook legt hij uit hoe je een complottheorie kunt herkennen, waarom iedereen wel eens geneigd is om te vallen voor de verleiding van de samenzweringstheorie en waarom dat gevaarlijk is.
Fragment uit 23. 'Net als Galilei zal de geschiedenis mij gelijk geven'
'Ik trek altijd de parallel met Galileo Galilei', vertelt Kat me tijdens ons gesprek. 'De aarde was rond. En dat is hij nog steeds, toch? Maar Galilei werd op de brandstapel gegooid omdat hij dat zei. Terwijl hij gewoon gelijk had. Zo zal de geschiedenis ook mij gelijk geven. En ik heb veel meer medestanders dan Galilei.'
In werkelijkheid werd de Italiaanse natuurkundige, wiskundige en astronoom Galileo Galilei niet op de brandstapel gegooid. Hij overleed in 1642 na een ziekbed. Galilei, die 77 jaar oud werd, had op dat moment al achtenhalf jaar huisarrest. Maar dat was niet omdat hij zei dat de aarde rond was. Daar waren ze toen Galilei leefde al een tijdje achter.
De Italiaanse wetenschapper riep weerstand op bij de kerkelijke autoriteiten omdat hij, in navolging van Nikolaas Copernicus, stelde dat de aarde om de zon draaide in plaats van andersom. Dat was een voor die tijd revolutionaire gedachte: de meeste wetenschappers gingen er destijds nog vanuit dat de aarde het centrum van het universum was. Dat Galilei deze algemeen aanvaarde wijsheid ter discussie stelde, werd hem dan ook niet in dank afgenomen. De kerk verbood hem om zijn heliocentrische gedachtegoed uit te dragen en verbood zijn boeken. Pas 76 jaar na zijn dood werd het werk van Galilei weer van de zwarte lijst gehaald.
Inmiddels wordt de bijdrage die Galilei heeft geleverd aan de wetenschap alom erkend. Eén van de grootste wetenschappers aller tijden, Albert Einstein, beschouwde hem als de vader van de moderne wetenschap.
Galilei wordt onder meer geprezen vanwege zijn vermogen om zijn meningen aan te passen op basis van nieuwe feiten. Dat is een eigenschap die bij de meeste complotdenkers niet zo goed is ontwikkeld. Want hoe graag ze ook willen, complotdenkers zijn doorgaans geen dwarse denkers van het type Galilei. het zijn gelovigen die onwelgevallige feiten terzijde schuiven.
Aan het falsificeren van hun theorieën (het zoeken van argumenten waarom hun theorieën niet zouden kunnen kloppen) doen samenzweringsdenkers niet. Wie dat wel doet, is in hun ogen onderdeel van het complot. Wie complotgelovigen tegenspreekt, wil immers de waarheid in de doofpot stoppen. Het wantrouwen van complotdenkers kent geen grenzen. Elke vorm van autoriteit is verdacht. Overheden, politici, bedrijven, wetenschappers, rechters: volgens de complotdenker zijn ze per definitie niet te vertrouwen
'Wat de samenzweringstheorie zo pervers maakt', schreef Arnon Grunberg in november 2014 in een column voor het Amnesty-tijdschrift Wordt Vervolgd, 'is dat zij ontsproten lijkt te zijn aan het kritische denken dat nu juist de basis zou moeten vormen van een stabiele democratie.' (pagina 315-316)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen