Balans 2021, 256 pagina's - € 21,90
Korte bio Sjoerd Beugelsijk (1976)
Korte beschrijving
In Nederland woedt volgens de auteur een cultuurstrijd die de samenleving heeft gepolariseerd. Het gaat dan niet meer om de (oude) tegenstelling tussen links of rechts, zoals nog in de jaren 1970-'80, maar om een volstrekt andere maatschappelijke tweedeling. Vanuit vier met elkaar samenhangende en elkaar versterkende vormen van spanning wordt die polarisatie beschreven: spanning tussen universalisten en traditionalisten, tussen globalisten en nationalisten, tussen internationaal en lokaal georiënteerden, en tussen degenen die politiek een meer open houding hebben of een meer gesloten. Omdat vrijwel steeds dezelfde groeperingen in deze spanningen tegenover elkaar staan, dreigt de kloof zich te verdiepen, zo maakt Beugelsdijk duidelijk aan de hand van het debat over verschillende maatschappelijke verschijnselen als globalisatie, identiteit, migratie, de verhouding kapitaal en arbeid, maatschappelijke ongelijkheid en onzekerheid. Tenslotte worden suggesties gedaan ter voorkoming van verdere polarisatie. Het boek geeft goed inzicht in de nieuwe maatschappelijke verdeeldheid. Het is bedoeld voor een niet-wetenschappelijk publiek en inderdaad in vlotte stijl geschreven, maar zal, gezien het thema, vooral van belang zijn voor beleidsmakers en in politiek geïnteresseerden.
Tekst op website uitgever
Van Zwarte Piet tot corona, van immigratie tot het onderwijs, van boeren en stikstof tot de huizenmarkt: Nederland polariseert. In elk debat lijken de standpunten verder uit elkaar te groeien, en ook steeds harder te worden verkondigd. Ons land lijkt uiteen te zijn gevallen in ver van elkaar verwijderde kampen, die elkaar vanuit hun eigen sociale mediabubbels bestoken met verbale handgranaten. Waar is het land van tolerantie en compromissen gebleven? Hoe komen we ooit weer bij elkaar? Sjoerd Beugelsdijk doet al jaren onderzoek naar de dieperliggende oorzaken van de toenemende polarisering. In De verdeelde Nederlanden laat hij op heldere, meeslepende wijze zien dat wij in een ‘perfecte storm’ zijn terechtgekomen: globalisering en individualisering hebben tot sterk uiteenlopende visies op identiteit geleid. Wie zijn ‘wij’ nog, vragen veel mensen zich af. Maar deze zoektocht leidt alleen maar tot méér polarisatie. Zo wil de een nationale symbolen en tradities beschermen, terwijl de ander die juist in twijfel trekt. Het resultaat: opkomend extreemrechts, ‘cancel culture’, en een schijnbaar verdwijnend midden. Is het gespleten Amerika ons voorland? Volgens Beugelsdijk hoeft het zover niet te komen. In dit fascinerende en uiterst toegankelijke boek maakt hij op basis van de laatste research en met tal van voorbeelden duidelijk dat de problemen niet vanzelf zullen verdwijnen. Tegelijk laat hij zien hoe de ernstigste gevolgen kunnen worden beperkt en het gesprek weer kan beginnen.
Fragment uit Inleiding: de olifant in de kamer
De perfecte storm
De cultuurstrijd loopt zo uit de hand omdat Nederland maatschappelijk gezien in een perfecte storm zit. Een perfecte storm is een situatie waarbij ontwikkelingen samenkomen die in combinatie zorgen voor een dramatische uitkomst. Het begrip is afgeleid uit de meteorologie en duidt op een ongewoon zware storm die veroorzaakt wordt door een zeldzame combinatie van gebeurtenissen. Ik betoog dat een zeldzame combinatie van dramatische economische, sociale en politieke ontwikkelingen verantwoordelijk is voor de polarisatie in Nederland.
Bestaande verklaringen kiezen alleen het economische, sociale of politieke perspectief, of geven de schuld aan de sociale media. Zo leggen ze de vinger op maar een deel van de zere plek. En daarmee zien we de olifant in de kamer niet en begrijpen we nog steeds niet wat er precies aan de hand is. De econoom zit aan de slurf van de olifant en wijst naar de globalisering als oorzaak. De socioloog zit aan de staart en beweert dat het de veranderende samenleving is. En de politicoloog trekt aan het oor en roept dat het de nieuwe politieke verhoudingen zijn. Alle drie roepen ze in koor dat het komt door de sociale media. Allemaal waar. Maar ze geven slechts een deel van de verklaring.
Om de polarisatie in Nederland te begrijpen, moeten deze ontwikkelingen in hun onderlinge samenhang worden bezien. In dit boek verbind ik de slurf, de staart en het oor om de hele olifant in kaart te brengen.
Daarvoor breng ik de laatste wetenschappelijke inzichten uit de sociale wetenschappen bij elkaar in een groter verhaal. Ik baseer me onder meer op internationaal vergelijkend onderzoek naar verschoven waarden en normen en gegevens over handel en buitenlandse investeringen. Het gaat dus niet om het ventileren van slechts mijn gevoel, maar om een opvatting gebaseerd op twintig jaar wetenschappelijk onderzoek in de economie, sociologie, politicologie en bedrijfskunde, en mijn betrokkenheid bij het nationale identiteitsonderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Tussen 2017 en 2019 heb ik samen met onderzoekers van het SCP onderzocht op welke manier Nederlanders zich identificeren met Nederland. Dat was uniek omdat het de eerste keer was dat ze zélf gevraagd werd hoe ze zich identificeren met hun land. Tot op heden was dat burgerperspectief niet meegenomen bij analyses van de Nederlandse identiteit. De inzichten uit dit onderzoek vormen belangrijke input voor dit boek. het is ook de directe aanleiding voor het schrijven ervan. De perfecte storm wordt gevormd door vier spanningen die de Nederlandse samenleving kenmerken. (pagina 10-11)
Artikel: Econoom Sjoerd Beugelsdijk: Ik snap de wanhoop van mensen die zich niet gehoord voelen (september 2021)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen