EPO 2021, 273 pagina's - € 24,90
Oorspronkelijke titel: Less is More: How Degrowth Will Save the World (2020)
Wikipedia: Jason Hickel (1982)
Korte beschrijving
De huidige economische orde is tot stand gekomen op een kapitalistische basis. Het resultaat was een immer groeiende economie en een toegenomen welvaart. Volgens de auteur is het onjuist alleen uit te gaan van een groeiend bruto nationaal product. De werkelijke kosten van de economische groei gaan ook gepaard met grote nadelige gevolgen voor natuur en milieu. De auteur pleit voor een afnemende consumptie en een herschikking van de economische orde. Feit blijft echter dat de wereldbevolking nog steeds sterk groeit en dat een groot deel daarvan in armoede leeft. De gedachte dat het huidige economische stelsel niet voor eeuwig houdbaar blijft, is interessant, maar het is de vraag of de door auteur geschetste weg tot de gewenste uitkomst leidt. Het boek is voorzien van eindnoten met onder meer verwijzingen naar bronnen en literatuur.
Tekst op website uitgever
Centraal in dit boek staat de vaststelling dat het kapitalisme niet in staat is de klimaatverandering en ecologische ineenstorting op te lossen. Het schetst een duidelijke weg naar een postkapitalistische economie.
Kate Raworth, auteur van de internationale bestseller Donuteconomie, roemde het als ‘een krachtig en ontwrichtend boek voor ontwrichtende tijden’. Maar ook Russell Brand en Vandana Shiva zijn fan. Centraal in Minder is meer staat de vaststelling dat het kapitalisme niet in staat is de klimaatverandering en ecologische ineenstorting op te lossen. Ons dominant economisch systeem, zo legt Jason Hickel uit, heeft voortdurende expansie nodig om de eigen ineenstorting te vermijden. Minstens drie procent per jaar. Het legt een enorme druk op mensen om te blijven consumeren, om schulden aan te gaan. Hoe bevrijdend is het besef dat het anders kan! Dit boek schetst een duidelijke weg naar een postkapitalistische economie. Een economie die rechtvaardiger, zorgzamer en leuker is. Een economie die de mens laat floreren en de ecologische ineenstorting terugdraait. Want door minder te nemen, kunnen we meer worden. Met een voorwoord van Dirk Holemans. Met een nawoord van Ewald Engelen en Marianne Thieme.
Fragment uit 1. Kapitalisme: een scheppingsverhaal
Retweet Descartes
Wij zijn allemaal erfgenamen van de dualistische ontologie. We kunnen het overal terugvinden in de taal die we gebruiken voor de natuur. We gebruiken termen als 'natuurlijke bronnen', 'ruwe grondstoffen', en zelfs, alsof we de onderwerping en dienstbaarheid ervan willen benadrukken: 'ecosysteemdiensten', want we geloven dat wat er met de natuur gebeurt fundamenteel buiten de directe belangen van de mensheid valt. De termen rollen voorbij zonder erbij na te denken van onze tong. het dualisme zit zo diep dat het zelfs een weg vindt in onze taal en zelfs juist wanneer we proberen bewuster te zijn. Het hele idee van 'omgeving', waar we om zouden moeten geven, veronderstelt dat de levende wereld niets meer is dan een soort passief vat, een decor voor het verhaal van de mensheid.
'Omgeving'. De vreemdheid van deze onschuldig klinkende term valt nog meer op wanneer we hem naar het Spaanse vertalen: 'ambiente'. In de taal van de conquistadores is de levende wereld verworden tot sfeerverlichting. Gezien vanuit de animistische ontologie is deze manier om naar de natuur te kijken hetzelfde als om je moeder, broers en zussen te zien als niet meer dan decoratieve portretten aan een muur. Dat is voor animisten ondenkbaar.
Deze ideeën stopten niet bij Bacon en Descartes. Ze zijn geretweet en verfijnd door een lange rij filosofen. Ook in het postmodernisme kun je dualistische veronderstellingen terugvinden en dat postmodernisme gaat er juist prat op dat het kritiek levert op de grootheidswaanzin van de Geest, het Zelf en de Waarheid, en dat het vragen stelt bij de grote meta-narratieven van de menselijke vooruitgang. Maar wat het postmodernisme uiteindelijk doet is het dualisme nog verder doorvoeren. Want in de postmoderne visie bestaat de wereld, de werkelijkheid niet echt; of ze bestaat wel maar het geeft niet wat het is, in zichzelf, want de realiteit is dát wat mensen erin zien of ervan maken. Niets bestaat echt totdat het door de mens is gemaakt, in de menselijke taal is ingebed, een naam heeft gekregen en een betekenis, en in onze symbolische wereld is opgenomen. De werkelijkheid buiten onze eigen ervaring is letterlijk volkomen onbetekenend geworden. Postmodernisten mogen dan kritiek hebben op het modernisme, maar daarbij hebben zij eerst wel de onderliggende voorwaarden ervan aanvaard.
Tegen deze achtergrond is het niet verbazingwekkend dat we zo nonchalant reageren op de zich opstapelende bewijzen van massa-extinctie. We nemen deze informatie met opmerkelijke kalmte op. We huilen niet. We raken niet gestrest. Waarom niet? Omdat we de mens gescheiden zien van de rest van de levende wereld. Die soorten zijn daar buiten, in de omgeving. Ze zijn niet hier binnen; ze zijn geen deel van ons. Dat we zo reageren is geen verrassing, want dat is toch het kernprincipe van het kapitalisme: de wereld is niet echt levend, en het zijn zeker niet onze verwanten waar het over gaat; het is gewoon materiaal dat kan worden gewonnen en weggegooid - en hierbij hoort ook het grootste deel van de mensen die leven. Vanuit de eigen grondbeginselen heeft het kapitalisme in feite de oorlog verklaard aan het leven zelf.
Descartes omschreef het doel van de wetenschap als volgt: 'om onszelf de meesters en bezitters van de natuur te maken'. Vierhonderd jaar later zit deze moraal diep verankerd in onze cultuur. We zien de levende wereld niet alleen als 'iets anders', we zien haar als een vijand - iets waartegen je moet vechten en waarover je de baas moet worden, met behulp van de wetenschap en logisch redeneren. Toen d bestuurders van Google in 2015 een nieuw bedrijf opzetten dat zich bezighoudt met levenswetenschappen, noemden ze het 'Verily' ('Waarlijk' in het Nederlands). Op de vraag waarom ze zo'n vreemde naam hadden verzonnen, antwoordde Andy Conrad, de CEO van Verily, dat ze hierop waren gekomen omdat 'wij alleen met de waarheid Moeder Natuur kunnen verslaan.' (pagina 77-78)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen