Balans 2021, 237 pagina's - € 20,--
Website Bas Mesters (1965)
Korte beschrijving
Bas Mesters is journalist, cultuurhistoricus en debaterorganisator. Nederland bevindt zich naar zijn mening, ondanks zijn rijkdom, op velerlei wijzen in een crisis. Zo maken wij bijvoorbeeld een klimaatverandering mee, zijn er spanningen in de zorgsector, is er woningnood, terwijl intensieve landbouw de natuur vernietigt. Rondom de Tweede Kamerverkiezingen en formatie in 2021 sprak Mesters met twaalf deskundigen, mannen en vrouwen uit diverse sectoren, zoals een psychiater, econoom en een onderwijsdeskundige. Drie thema's stonden bij deze gesprekken centraal: het veld, het systeem en de waarden. De geïnterviewden boden allen nieuwe perspectieven. De overheid speelt hierbij een belangrijke rol; het neoliberalisme werd verworpen. Er werden scherpe diagnoses gesteld. Maar of de aangedragen oplossingen meteen tot verbeteringen zullen leiden? Bestemd voor politiek en maatschappelijk geïnteresseerde lezers, die gezien het niveau over een behoorlijke voorkennis moeten beschikken.
Tekst op website uitgever
Nederland is ziek. In dit even inspirerende als hoopgevende boek paren experts een scherpe diagnose van de staat en het vermogen om revolutionaire, praktische, werkbare oplossingen te formuleren.
Nederland is rijk. Al decennialang staan we in de top tien van de gelukkigste en meest welvarende landen. Toch heerst er de laatste jaren een gevoel van crisis dat veel verder gaat dan de coronaproblematiek alleen. De klimaatcrisis is urgenter dan ooit. De zorg kan het nauwelijks meer aan. Het onderwijs kraakt in zijn voegen. Er is een groot gebrek aan woonruimte. De intensieve landbouw vernietigt de natuur. De democratie ligt onder vuur en ook de rechtsstaat heeft betere tijden gekend. Steeds meer mensen leven in armoede, velen voelen zich niet erkend. Kortom, Nederland is ziek. Maar hoe het te genezen? Bas Mesters sprak langdurig met twaalf vrouwen en mannen die uitblinken in hun vak: een boer, een docent, een psychiater, een journalist, een rechter, een historicus, een wooncoöperatiebestuurder, een klimaatactivist, een filosoof, een theatermaker, een econoom en een politicoloog. Geen van allen mensen met macht of een agenda, maar stuk voor stuk vol nieuwe, verfrissende ideeën over hoe het anders kan, als we maar willen. In dit even inspirerende als hoopgevende boek, gebaseerd op de interviewserie ‘Heilige huisjes’ die Mesters voor de Volkskrant maakte, paren deze experts een scherpe diagnose van de staat van Nederland aan de durf om heilige huisjes omver te trappen en het vermogen om revolutionaire, praktische, werkbare oplossingen te formuleren. Ideeën die ons allemaal kunnen inspireren.
Fragment uit 4. Schoon schip in het onderwijs - Docent Ton van Haperen
En dat komt allemaal door de lumpsum?
'Ja, en er zit nog een andere perverse prikkel in, omdat die lumpsum uitgaat van gemiddelde kosten van een leerling. Voor een vwo-leerling is dat ongeveer 7500 euro per jaar. maar op sommige scholen heb je meer oudere en ervaren leraren die meer verdienen. Om binnen het vastgestelde budget te blijven, moeten die scholen bezuinigen. Ze vervangen hun ervaren docenten door jongere, of vergrotend e klassen. Kleine scholen met afnemende leerlingaantallen die goed presteren, hebben ook ene budgetprobleem. '
Hetzelfde speelt rondom de gratis schoolboeken, stelt Van Haperen. Voor elke leerling is daarvoor driehonderd euro beschikbaar. 'Het probleem is dat je hetzelfde bedrag krijgt voor leerlingen in de derde klas van het gymnasium - die van alle leerlingen de meeste boeken hebben - als voor de leeftijdsgenoten op het vmbo. Telkens wordt gerekend met gemiddelden. Om de begroting kloppende te houden, was er in de ogen van die bestuurders maar één oplossing: zorgen dat je als school zo groot bent dat je precies op een gemiddelde kunt uitkomen. Dus die schoolbesturen besloten dat ze groter moesten worden en gingen fuseren. Zo ontstonden schoolbesturen die gingen over wel zeventigduizend middelbare scholieren van alle schoolniveaus.'
Schoolbesturen kregen via decentralisering, privatisering van de budgetten en de fusies veel te vele macht, vindt Van Haperen. En volgens hem verklaren de geldbehoefte en innovatiedrang van de steeds machtigere schoolbesturen waarom de klassen, ondanks de kapitaalinjecties, maar niet kleiner worden. 'Ik heb niets tegen bestuurders als mensen, maar wel iets tegen de constructie waaraan ook zij niets kunnen doen. Ik sprak laatst nog de voorzitter van ons schoolbestuur. Hij liet zich ontvallen dat we het best goed doen. Vanuit zijn perspectief is dat misschien ook zo. Alleen zorgt dat "goed doen" of "goed organiseren" niet voor betere schoolresultaten van de kinderen. Om dat te veranderen, is duidelijk iets anders nodig: opnieuw centrale sturing vanuit de overheid. De besturen hebben te veel macht.'
Het bestuur van Ons Middelbaar Onderwijs, de organisatie waaronder zijn school valt, heeft na alle fusies een budget zo groot als een stad als Tilburg, Breda of Den Bosch: vijfhonderd miljoen euro voor zeventigduizend leerlingen en zevenduizend leraren. 'Maar er is helemaal geen democratische controle op hoe het wordt uitgegeven. Er is geen controle van de markt, want ze krijgen gewoon geld per leerling. Er is gene controle van de overheid, want de besturen zijn autonoom. Er is alleen een medezeggenschapsraad, maar die heeft weinig invloed.'
En dit alles wordt volgens Van Haperen nog eens versterkt door artikel 23 van de grondwet, dat de vrijheid van onderwijs regelt. Jarenlang functioneerde die vrijheid als een instrument om iedereen in de eigen zuil de ruimte te geven zich te ontwikkelen tot een goed opgeleide burger van Nederland. maar het systeem is volgens hem achterhaald nu onze maatschappij op een klein deel na is geseculariseerd. (pagina 80-81)
Draadje (april 2022)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen