"Sociale media zegen voor de introverse mens"

Onder deze kop verscheen op dinsdag 27 november 2012 in het Brabants Dagblad het verslag dat Henri van der Steen had met Lezer van Stavast Marieke Peters. Bijzonder is dat het woord "introverse" door de spellingchecker als fout wordt beoordeeld. Voor de hand ligt het woord "introvert".

De wereld is aan de schreeuwers, de extraverten. Wie het hardst roept, heeft het meeste gelijk. Intussen wordt de introverte mens steeds vaker weggezet als een lulletje, een watje. 'Introversie is tegenwoordig - net als haar verwanten sensitiviteit, ernst en verlegenheid - een tweederangs persoonlijkheidskenmerk dat het midden houdt tussen een teleurstelling en een ziektebeeld', schrijft Susan Cain in Stil, een boek over 'de kracht van introvert zijn in een wereld die niet ophoudt met kletsen'.

Marieke Peters wekt niet meteen de indruk da je haar niet om een boodschap kunt sturen. Verwoed lezer, makkelijk vier boeken per maand. "Ik ben een streber." Dubbele doctorandus: klassieke talen en spiritualiteit. De hang naar het metafysische hoor je soms in haar zinnen. "Je kunt toch wel in je kracht staan als introvert mens." Is ze zelf extrovert? "Ik dacht er vanmorgen even aan m'n moeder te bellen, hoe ik als kind was. Niet gedaan. Maar ik denk dat ik een beetje richting introvert kom."

Ze heeft Stil kritisch en met aandacht gelezen. "Ik heb meteen een tip ter harte genomen. Ik word 35, maar vier m'n verjaardag gespreid, met ouders, schoonouders, broers, vrienden, familie. Dan heb je de tijd voor elkaar, dat is beter dan een hele dag alleen maar lopen te rennen.
Ze moet meer extravert geworden zijn, denkt ze, door haar omgeving. "Extraversie is het ideaal in deze maatschappij, dus ik vermoed dat ik me wat heb aangepast. Ik ben in mijn relatie ook meer assertief dan mijn moeder tegenover mijn vader. Ik ben opgegroeid in een Limburgs dorpje, je werd geleerd bescheiden te zijn. Maar als ik me te veel aanpas, heb ik tijd nodig om te recupereren."

Staan er mooie passages in het boek? Nee. "Ik zoek en bewaar ze altijd, de poëtische passages, maar dit is geen boek voor evocatieve zinnen, wel voor mooie gedachten, bijvoorbeeld dat beide eigenschappen goed zijn, extraversie en introversie. Dat je als introvert mens gerust je grenzen af en toe mag oprekken. Plus handvatten hoe je dat moet doen." Nuttig boek dus, ook voor het onderwijs, waarin ze als zzp'er werkt. "Het is ook een pleidooi voor docenten om introverte kinderen een beetje te laten, ze niet mee te sleuren in het extraverte ideaal."

Ze ziet in de samenleving een groeiende behoefte aan en belangstelling voor verlangzaming, aandacht, verstilling. "Thuis heeft ze geen televisie. "Maar de sociale media zijn juist weer een zegen voor de introverte mens, dat vond ik wel grappig te lezen. Sociale media worden geschaard onder de oppervlakkige media, maar het is ook een mooie manier om je kort te uiten."

Aanvulling - Meer lezen?
Het boek van Susan Cain staat redelijk op zichzelf, maar gaat wel in de op vraag naar geluk, gelukkig zijn. Op de Lezer van Stavast-literatuurlijst staan enkele boeken die op een bepaalde manier aansluiten op dit boek. Pascal Bruckner's Gij zult gelukkig zijn, Stil de tijd van Joke Hermsen, Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed van Frédéric Lenoir en Identiteit van Paul Verhaeghe. Klik hier voor de literatuurlijst (gesorteerd naar soort boek).

Homepage Artikelen uit het Brabants Dagblad

Impressie van lezing Koen Haegens

Op zondag 18 november 2012 hield publicist/journalist Koen Haegens  in de Groene Engel in Oss een lezing over zijn boek Neem de tijd : overleven in de to-go maatschappij . Hij sprak op uitnodiging van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken over de waarde rust. Zijn lezing was de tweede van een zestal lezingen van oktober tot maart 2013. De overkoepelende titel voor de reeks is Echte waarde(n).

Van deze lezing geeft onderstaand filmpje een impressie (duur: 6:17)



Toevallig
Toevallig stond op dinsdag 20 november in het tweede katern van Trouw een interview met de filosoof Jan Baars. Van wie onlangs het boek Aging and the art of living verscheen. Ga je googelen dan tref je onderstaande tekst aan die een indruk geeft van dat boek (nog niet verschenen in een Nederlandstalige versie)

In this deeply considered meditation on aging in Western culture, Jan Baars argues that, in today’s world, living longer does not necessarily mean living better. He contends that there has been an overall loss of respect for aging, to the point that understanding and "dealing with" aging people has become a process focused on the decline of potential and the advance of disease rather than on the accumulation of wisdom and the creation of new skills.

To make his case, Baars compares and contrasts the works of such modern-era thinkers as Foucault, Heidegger, and Husserl with the thought of Plato, Aristotle, Sophocles, Cicero, and other Ancient and Stoic philosophers. He shows how people in the classical period—less able to control health hazards—had a far better sense of the provisional nature of living, which led to a philosophical and religious emphasis on cultivating the art of living and the idea of wisdom. This is not to say that modern society’s assessments of aging are insignificant, but they do need to balance an emphasis on the measuring of age with the concept of "living in time."

Uit het interview in Trouw enkele citaten

Vraag: Waaraan herken je die opgejaagde pas?

Alles moet snel, jong en nieuw zijn. De mensen die ons de financiële crisis hebben ingeloodst waren ambitieuze twintigers. In die wereld ben je snel oud, gaat de zon vroeg onder. Dat weten ze, daarom hebben ze haast om in korte tijd veel geld te verdienen. Ze staan onder druk constructies te verzinnen die op korte termijn renderen, maar op de lange duur funest zijn. Zoals gebleken is.

We geloven allemaal in het idee van 'een leven lang leren'. Kijk naar de bijscholingsprogramma's, daaraan nemen nauwelijks vijftigers deel. Elk bedrijf weet dat de meesten van hen met een paar jaar uitgerangeerd zijn; vijftigers halen de kosten van de bijscholing er niet meer uit.

Vraag: We moeten van de regering langer doorwerken, maar de cultuur zorgt ervoor dat we vroeger langs de zijlijn komen te staan

Ja. Doordat jongeren hoger opgeleid zijn, begint bij de meesten het werkende leven zo rond de 25. Dan komen ze binnen een paar jaar onder een enorme druk te staan: carrière, gezin, kinderen. En twintig jaar later beschouwdt de maatschappij hen als een oudere werknemer. Die druk zorgt voor een ongekend aantal burn outs - wat dan weer geïnterpreteerd wordt als het gevolg van het ouder worden. We leven langer maar worden eerder oud - dat is de paradoxale toestand van onze tijd.

Vraag: Is dat zo? Als ik een recente foto van iemand van vijftig bekijk, zie ik een jeugdiger iemand dan op een vergelijkbare foto van een halve eeuw geleden.

Dat bevestigt mijn stelling. De reactie op de ervaring, dat de maatschappij jou oud vindt worden, is ervoor te zorgen dat je er jong blijft uitzien. Acceptabel oud worden betekent in onze tijd: jong blijven. Daar zijn alle reclames over gezichtscrèmes op gebaseerd, en trouwens ook het Zwitserlevengevoel, dat steunt en teruggrijpt opeen tijd nog ver vóór het spitsuur van het leven, toen we heerlijk lekker niets konden doen. Elke oudere weet dat die rimpels niet weg te smeren zijn, en dat een leven vol reisjes en lanterfanten op den duur verschrikkelijk saai wordt en geen bevrediging schenkt. Dat heeft weinig te maken met goed oud worden.

Klik hier voor een artikel uit het Filosofie Magazine (2012), waarin hij op hetzelfde onderwerp ingaat. Van Jan Baars is zijn boek De kunst van ouder worden : de grote filosofen over ouder worden (2010) in de collectie opgenomen.

Homepage Achtergrondartikelen

Michael Foley

Absurde overvloed : waarom het zo moeilijk is om gelukkig te worden
Atlas Contact 2012, 319 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: The age of absurdity : why modern life makes it hard to be happy (2010)

Website Michael Foley (1947)

Klik hier voor een recensie (maart 2012) en 'zijn' pagina op de website van zijn Engelse uitgever

Korte beschrijving
Michael Foley (1947), docent informatietechnologie, dichter en romanschrijver, schreef een boek over absurditeit in relatie tot een overvloed aan welvaart en keuzemogelijkheden, die eerder afbreuk doet aan geluk dan er wat aan toe te voegen. Hij definieert absurditeit als 'een uitbreiding van het stoïsche denken. Als het leven onbelangrijk en betekenisloos is, moet het absurd zijn'. Hij denkt verder in de lijn van Albert Camus: het gevoel van het absurde kan voortkomen uit geluk en omgekeerd. Het boek bestaat uit vijf onderdelen, waarin onderwerpen aan de orde komen als: denkers en schrijvers die volgens de auteur soms tot overeenkomende inzichten kwamen (zoals Boeddha, Spinoza – die ten onrechte voor pantheïst wordt versleten – en Freud), determinisme, de vrije wil en verantwoordelijkheid, individualisme en groepsdwang, Second Life, onthechting, de situatie op het dagelijks werk enzovoort. Dit is geen zelfhulpboek voor geluk, maar een analyse van het absurdisme in een tijd van 'teveel'. Het betoog is niet gespeend van een zekere ongenuanceerdheid en cultuurnegativisme, onder andere daar waar anachronismen en een gebrek aan historisch besef de boventoon voeren. Geschikt voor een lezerspubliek dat zich interesseert voor bespiegelingen over levensproblemen en zich graag laat tegenspreken.

Fragment uit hoofdstuk 9 - De atrofie van de ervaring
Het stereotype van de lezer als een disfunctionele, bijziende, lichaamsvijandige, uitgebluste sul die de confrontatie met de wereld niet aankan, wordt ontkracht door de geregelde en uitgebreide onderzoeken onder lezers die worden uitgevoerd door de National Endowment for the Arts in de VS. Volgens de NEA doen lezers vaker dan niet-lezers aan lichaamsbeweging, zijn vaker actief betrokken bij sport, gaan naar musea, theaters en concerten, doen vrijwilligerswerk en brengen bij de verkiezingen hun stem uit. De schoonheid van de contactsport van het lezen ligt volgens Proust hierin dat deze vorm van contact de voordelen van de conversatie biedt zonder de verveling, want het is 'een communicatie met een andere manier van denken waarbij we aldoor alleen blijven, waarbij we kunnen blijven genieten van de intellectuele macht die we hebben als we alleen zijn en die door conversatie onmiddellijk wordt verdreven'. Het is een ontmoeting tussen diepte en diepte, niet afgeleid door sociale conventies en gebazel, belonender dan enige ontmoeting in werkelijkheid (de reden dat een ontmoeting met een schrijver meestal teleurstellend is). pagina 182-183)

Terug naar Overzicht alle titels

Robbert Dijkgraaf - meer lezen ...?

Een suggestie

Tijdens de eerste bijeenkomst van de Lezers van Stavast kwam een van de deelnemers met een lange lijst suggesties. Deels afkomstig van haar haar man. Relatief al wat oudere boeken. Maar stuk voor stuk leuke, serieuze titels. Alleen gingen ze vooral over zaken die  professor Robbert Dijkgraaf op vrijdag 16 november 2012 in zijn tweede tv-college voor DWDD aansneed. Én in zijn eerste zeer geslaagde optreden op Hemelvaartsdag 2011.

Helaas
Ik kon uitleggen dat deze boeken helaas niet opgenomen konden worden in de lijst, die toen (eind september 2012) circa 120 titels omvatte. Ze pasten domweg niet bij de drie thema's. Jammer, want deze mevrouw (en haar man) hadden en hebben gelijk. Boeken waarin gepoogd wordt leken bij te praten over resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar hoe 'alles' is ontstaan, in elkaar zit enzovoorts zijn zeer 'leuk', ontspannend en inspirerend tegelijkertijd. En ze maken je al lezend bewust van het feit dat 'de wereld' zeer verrassend in elkaar zit, dat er veel te weten valt en dat enig inzicht in wat zich in de wereld van de Dijkgraven van de wereld afspeelt van pas komt.

Bill Bryson
Feitelijk is slechts één boek in de leeslijst voor de lezers van Stavast opgenomen waarin het gaat over aspecten die Dijkgraaf in zijn eerste en tweede tv-college aankaartte. Waarom juist dit boek? Omdat Een kleine geschiedenis van bijna alles bijna tien na verschijning is uitgegroeid tot een soort bijbel. Waarin een soort oerverhaal staat hoe de wereld in elkaar zit. Waardoor je een beeld krijgt van de honderden mensen die elk op hun eigen manier in hún tijd bijgedragen hebben om de raadsels van het heelal te ontrafelen. Raadsels die er nog voldoende zijn. Robbert Dijkgraaf sloot daar terecht mee af.



Raadsels - "Blijf je verwonderen"
We weten heel veel, kunnen heel veel, maar weten - ook - heel erg veel dingen nog steeds niet. Wat dat betreft sluit Dijkgraaf aan bij de Nederlandse geoloog Peter Westbroek, die net als Dijkgraaf een perfect voorbeeld is van een man die open staat voor de wonders of this world. Zich blijft verwonderen en van daaruit op zoek gaat naar verklaringen. Lezers van Stavast zullen op de literatuurlijst De ontdekking van de aarde : het grote verhaal van een kleine planeet van Peter Westbroek aantreffen en kunnen hem - samen met anderen in Noord Oost Brabant - op zondag 20 januari 2013 in de Groene Engel in Oss bij een lezing treffen. Een bevlogen spreker die net als Robbert Dijkgraaf op een andere manier in staat is 'normale' mensen bij te praten over de grootsheid van de aarde.

Een extra lijst titels - voor Lezers van Stavast en anderen
Robbert Dijkgraaf had 45 minuten om het 'grote' verhaal te vertellen. Inzoomen van groot naar erg klein. Maar iedereen die de uitzending heeft gezien (of niet) zal begrijpen dat hij slechts over de toppen heen scheerde. Kon scheren. Robbert Dijkgraaf wilde vooral enthousiasmeren. Mensen laten zien dat er een wereld achter onze alledaagse zit, die zeer fascinerend én ver weg is. Maar anderzijds heeft juist dít onderzoek de grootste impact. Hij stipte het even aan toen het ging over nanotechnologie. Dat die al van alles kan, en de komende decennia een ongekende invloed zal hebben op alles. Samen met de genetica én (de door hem ongenoemd gelaten) robotica. Wetenschap en daarmee samenhangende technologie zal de komende jaren onze hele wereld nóg dramatischer veranderen als de laatste 50-100 jaar. In dat verband is het óók nodig om meer over de onderwerpen die Robbert Dijkgraaf aansneed te (blijven) lezen. Wetenschapskaternen in kranten volgen. TED-filmpjes van grote geesten te volgen. Etcetera. Nieuwsgierigheid is de motor daarvoor.

Waardenvrij
Robbert Dijkgraaf ging er deze avond niet op in, maar de gevolgen van zijn en ander onderzoek leidt tot 'zaken' waarover een debat gevoerd zal moeten worden. Willen we als mensheid wel alles wat 'de' wetenschap ontdekt en willen we alle 'zaken' die daaruit voortkomen?

Negen titels - "Laten we ons met wetenschap amuseren"
Lezen kost meer tijd. Drie kwartier is niet genoeg!
David Bodanis. E=mc2 : de biografie van de formule die de wereld veranderde (Ambo 2001, 348 p.)
Paul Davies. God in de nieuwe natuurkunde (Veen 1984, 285 p.)
Robbert Dijkgraaf e.a. De betacanon : wat iedereen moet weten van de wetenschap (Meulenhoff 2008, 228 p.)
Brian Greene. De verborgen realiteit : parallelle universums en de diepte wetten van de kosmos (Spectrum 2011, 447 p.)
John Gribbin. Op zoek naar Schrödingers kat : quantumfysica en de werkelijkheid (Contact 1995, 279 p.)
# - Grote natuurkundige theorieën (6 dvd's, 390 minuten) (Teleac 2011)
Stephen Hawking. Het universum (Bakker 2001, 223 p.)
Kris Verburgh. Schitterend! : laten we ons met wetenschap amuseren (Houtekiet 2003, 348 p.)
Marcel Louis Vonk. Snaartheorie (Natuur, Wetenschap & techniek 2010, 232 p.)

Een slotwoord - "En mijn gelukwensen"
Laten we (bijna) afsluiten met de eerste zinnen uit het boek van Bill Bryson

Welkom. En mijn gelukwensen. Ik ben heel blij dat het je is gelukt. Het was niet makkelijk om hier te komen. Eigenlijk denk ik dat het nog moeilijker was dan je denkt.

Om te beginnen moesten voor je aanwezigheid hier biljoenen rondzwermende atomen op een complexe en intrigerend dienstbare manier zich samenvoegen om jou te scheppen. Dit is een ordenng die zo ingewikkeld en bijzonder is dat het nooit eerder is geprobeerd en alleen deze ene keer zal bestaan. Gedurende de vele jaren die komen (hopen we) zullen deze minieme deeltjes zich zonder protest bezighouden met al die miljarden kundige, coöperatieve verrichtingen die nodig zijn om je behouden en je de hoogst aangename, maar in het algemeen ondergewaardeerde toestand te laten ervaren die we het bestaan noemen.

Waarom atomen al die moeite doen is niet helemaal duidelijk.

Nog een quote - "een groot publiek dat wil meereizen"
Voordat bekend werd dat Robbert Dijkgraaf directeur zou worden van het Institute for Advanced Study in Princeton verscheen in het voorjaar van 2012 de bundel Het nut van nutteloos onderzoek. Columns en andere artikelen. Geschreven voor leken die geïnteresseerd zijn in wetenschappelijk onderzoek, maar niet in staat zijn te volgen wat die 'lui' op de werkvloer zoal doen. Dijkgraaf kan als geen ander artikelen schrijven die iedereen - die enige moeite wil doen - kan volgen. Hij stelt:

Het is moeilijk de transformerende kracht van wetenschap en technologie op waarde te schatten. Bijna alle aspecten van de maatschappij en onze cultuur worden erdoor geraakt. Dat is nu meer waar dan ooit tevoren. We leven in een bevoorrechte periode. Nooit eerder was er zo veel kennis in kaart gebracht, namen zo veel mensen deel aan onderzoek en lagen er tegelijkertijd zo veel onbeantwoorde vragen op antwoorden te wachten. Sterker nog, deze laatste zin had ik op elk moment in de afgelopen eeuwen kunnen schrijven. De gestage toename van wetenschappelijke kennis is een absoluut succesverhaal in onze cultuurgeschiedenis.

Ik ben er van overtuigd dat er een groot publiek is dat graag plaatsvervangend wil meereizen met dit grote intellectuele avontuur. (pagina 9)

Homepage Achtergrondartikelen

Een compliment

Annus horribilis
2010 was voor Oss een rampjaar. In juni van dat jaar werden massa-ontslagen aangekondigd bij het farmaciebedrijf Organon. Ruim twee jaar later is een deel van de aangekondigde plannen doorgevoerd, en anderzijds zodanig bijgesteld dat er een soort doorstart kon plaatsvinden. Met minder medewerkers. Natuurlijk, want daar ging het de mensen aan de top om.

Tijd voor een nieuwe lente
In datzelfde jaar hadden we als Bibliotheek besloten om het jaarthema voor het (toen nog komende) seizoen 2010-2011 Tijd voor een nieuwe lente te noemen. De achterliggende gedachte was dat we na enkele winterjaren behoefte zouden hebben aan een tijd waarin we met z'n allen weer vertrouwen in de toekomst zouden hebben. Een lentetijd waarin nieuwe plannen en elan zouden opbloeien. Die gedachte is - terugkijkend - verkeerd geweest. Niet het verlangen naar zo'n tijd, maar wel dat die lente zich spoedig zou aandienen. Feitelijk zitten we aan het eind van 2012 nog steeds in die winter. Een winter waarin - gek genoeg - wel veel 'oases' zijn te bespeuren. Het lentegevoel komt echter niet van de grote 'organen' die boven ons gesteld zijn. Integendeel, optimistische geluiden komen van onderaf. Individuen, instellingen en bedrijven die begrijpen dat er 'iets' moet veranderen en daarmee in hun omgeving gewoon beginnen. "We wachten niet op Den Haag, maar beginnen gewoon met ...".
De trendwactchers die zich één keer per jaar via de zogenaamde TrendRede manifesteren hadden daar in september 2011 het beeld voor van de Burger van Stavast. Die Burger is op dit blog/project de Lezer van Stavast geworden.

Rien T. Segers
Voor de reeks Tijd voor een nieuwe lente werden een zestal personen uitgenodigd. In dit verband dient toekomstpscyholoog Tom Kniesmeijer genoemd te worden. Die in 2009 een boek publiceerde over seizoenen die elkaar in de 'tijdgeest' als het ware opvolgen. Ook benaderden we in het voorjaar van 2010 hoogleraar bedrijfskunde Rien T. Segers. Verbonden aan de Universiteit van Groningen die zich vooral bezighoudt met Japan en het Verre Oosten. Hoe daar beleid gevoerd wordt om een land concurrerend te maken, houden.
Hij had in 2009 een soort pamflet geschreven (Nederland na de crisis) waarin hij de 'boven ons gestelden' voorhield hoe om te gaan met de crises (meervoud) waar we toen net in zaten.

Hij hield een wervend verhaal - die zondagmiddag in november 2010. Maar na de regeringsverklaring van de tweede ploeg van Marc Rutte kan niet de conclusie getrokken worden dat ze zijn aanbevelingen ter harte hebben genomen. Integendeel.
Nederland na de crisis : leiderschap in een nieuwe wereld is wel opgenomen op de leeslijst voor de Lezers van Stavast.

Een compliment
Rien T. Segers is een alleraardigste man die begaan is met de wereld. Toen het gedoe rondom Organon speelde heeft hij daarvan blijk gegeven in een interview in het Brabants Dagblad. Dat toen maandenlang nauwgezet de ontwikkelingen volgden.

In die tijd maakte hij via mail in juni 2010 de volgende opmerking over zijn aankomende lezing in Oss

Graag bevestig ik mijn komst op 21 november. Ook uw brief sprak me aan. Dit soort initiatieven zouden meer bibliotheken moeten nemen: een nieuwe vorm van genuanceerde democratie van onderaf, die bij de aanhoudende besluiteloosheid van bovenaf het - onderschatte - verschil kunnen maken in de komende jaren.

Een tweede compliment
Vandaag liet meneer Segers via mail weten dat hij 'ons' nog steeds volgt.

Homepage Achtergrondartikelen

Twee visies

Tijdens de 3e bijeenkomst van de Lezers van Stavast op 8 november werd vooruitgekeken naar de lezing van Marcel Metze op zondag 16 december 2012 in de Groene Engel in Oss.
De reden om onderzoeker/publicist/historicus Marcel Metze uit te nodigen was zijn in het najaar van 2011 verschenen pamflet De hoogmoedigen. Dat als een van de vele 'boekjes' verscheen ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van uitgever Balans.

Het neoliberale en Rijnlandse model
In De hoogmoedigen zet hij zich af tegen de neoliberale golf die ons land de laatste tientallen jaren (ook) heeft overspoeld. Deze neoliberale (Anglosaksische) golf staat haaks op ons (oudere) Rijnlandse model. Maar wat wordt daarmee bedoeld?
In veel boeken die op de leeslijst van de Lezers van Stavast staan wordt naar deze twee modellen verwezen en impliciet of meer uitgesproken de stelling betrokken dat we voor een van deze twee zouden moeten kiezen. Alsof er niet gekozen zou kunnen worden voor een ander model.

Deze avond werden de twee systemen als volgt naast elkaar gezet. Met de kanttekening dat de twee systemen in de praktijk zo extreem voorkomen als uit onderstaand schema zou blijken. Maar door het zo extreem neer te zetten wordt waarschijnlijk wel duidelijk waar de twee systemen van elkaar verschillen.

Angelsaksische (neoliberale) model	Rijnlandse model
VS, Engeland, Singapore	Duitsland, Scandinavië, Frankrijk, Nederland, Japan
Doel: winst	Doel: winst en aandacht voor de “omgeving” *
Korte termijn visie	Lange termijn, overleven
Afrekencultuur	Fouten maken mag (moet)
Top down	Meer invloed medewerkers
Doen wat de baas zegt	Beroep doen op vakmanschap
Veel verslaglegging (“meten”)	Minder nadruk op ‘meten”
Wantrouwen	Vertrouwen

* Met omgeving worden o.a. bedoeld de werknemers, klanten, het milieu en het nageslacht

Niet alleen een economisch debat
Ogenschijnlijk gaat het debat over de keuze voor een van de twee 'systemen' over 'de' economie. Maar in de praktijk is aan de keuze voor een van de twee een kijk op de mens en de maatschappij verbonden. In wat voor samenleving willen we wonen, weken, samenleven?

Een voorbeeld - het onderwijs
In het onderwijs is de laatste tientallen jaren bij beleidsmakers meer en meer boven komen drijven dat het belangrijk is om de kwaliteit van het onderwijs te meten. Waardoor mensen op de werkvloer letterlijk bedolven worden met opdrachten om de meest uiteenlopende aspecten van de ontwikkeling van aan hen toevertrouwde kinderen vast te leggen. Bijna alle leerkrachten en docenten weten dat dit beleid volstrekt is doorgeslagen en vooral veel overtollig werk en ruis oplevert. Goede docenten weten écht wel hoever een kind is, waar het staat, wat er potentieel in zit enzovoorts. Het Ministerie, de inspectie, de schooldirecties en de ouders vertrouwen de mensen in de klas niet meer en lopen hen met veel extra werk hinderlijk voor de voeten. En daarbovenop staan er duizenden deskundigen langs de kant die zonder ooit een uur les te hebben gegeven komen vertellen 'hoe het moet'.

Dit 'gedoe' is overal in Nederland en andere Westerse landen te bespeuren. Het is een plaag die veel werkers op 'de werkvloer' ervaren. In de zorg, bij de politie, de overheid en de media.

Is er een alternatief?
Het moge duidelijk zijn dat in geen enkel land een van de twee modellen in haar meest extreme vorm voorkomt. In de Verenigde Staten neigen meer bedrijven naar model 1 en in Duitsland naar model 2, maar altijd zullen ze ook kenmerken van het andere model hebben. Het gaat om de balans, die neigt in de VS meer naar het neoliberale systeem en in Duitsland meer naar het Rijnlandse model.

Meer lezen?
In onderstaande Lezers van Stavast-boeken wordt nadrukkelijk ingegaan op genoemde systemen.
Het boek Stop de Amerikanen! : tenminste tien goede redenen om gewoon Europees te blijven van Hans Versnel is waarschijnlijk de beste manier om je snel te informeren.

Paul Gilding	Helden uit noodzaak	2012	293
Anselm Grün	Manager ontmoet monnik	2011	223
Arnold Heertje	Echte economie	2006	149
Inside job	Inside job (dvd)	2010
Arjo Klamer	In hemelsnaam!	2005	175
Richard Layard	Waarom zijn we niet gelukkig?	2005	302
Cees van Lotringen	Een van de jongens	2012	262
Marcel Metze	De hoogmoedigen	2011	96
George Möller	Waardenloos	2012	388
Frank Mulder	Economie op ramkoers	2010	175
Geert Noels	Econoshock	2008	380
Jaap Peters	Intensieve menshouderij	2004	188
Tobias Reijngoud	Weten is meer dan meten	2012	190
Maarten van Rossem	Kapitalisme zonder remmen	2011	128
Michael J. Sandel	Niet alles is te koop	2012	288
Tomás Sedlácek	De economie van goed en kwaad	2012	407
Rien T. Segers	Nederland na de crisis	2009	110
Richard Sennett	De ambachtsman	2008	367
Jeroen Smit	De prooi	2008	446
Guy Verhofstadt	De weg uit de crisis	2009	221
Hans Versnel	Stop de Amerikanen!	2011	192
Jos Verveen	Bullsh!t management	2011	166

Een ander geluid?
De Amerikaanse journalist (en vrijdenker) Chris Hedges heeft een heel andere kijk op dit onderwerp. Het kapitalistische systeem bestaat niet meer. In zijn ogen maken in de praktijk de echt grote bedrijven in de wereld de dienst uit. Regeringen van landen doen er niet meer toe. Multi-nationele bedrijven (corporations) maken achter de schermen de dienst uit. Weten wetgeving te voorkomen die hen écht belemmerd in hun doen en laten. De hoeveelheid geld die door deze bedrijven is geschonken aan Romney én Obama is een illustratie van het feit dat verkiezingen (en invloed) gekocht kunnen worden. Chris Hedges beweert dat we in de corporate state leven.
En geeft in zijn (lange) columns op o.a. Truthdig.com doorlopend aan hoe 'het' zit.
Klik hier voor een interview (bijna een uur lang).

Nog een ander geluid?
In het debat gaan de meeste deelnemers er van uit dat ons huidig economisch model ietwat hapert maar dat het na enkele moeilijke jaren weer zal aanslaan. Dat is echter zeer de vraag. Het is denkbaar dat we om verschillende reden in een soort eindfase zitten. Dat er een nieuw model zal ontstaan.
Denk in dit verband aan het opraken van grondstoffen, energieschaarste, overbevolking, meer consumeren als onze aarde aankan, de komst van heel erg veel robots die werk overtollig zullen maken, almaar doorgaande technologie en wetenschap e.d.

Meer lezen?
Op internet staan veel artikelen over dit onderwerp
Het Rijnlandse Model: uitleg voor beginners  
Rondetafel met Antony Burgmans, Pieter Bouw en Mathieu Weggeman  
'Rijnlands denken verbreedt de horizon'. Een ronde tafel met Burgmans, Elverding en Bouw.  


Homepage Achtergrondartikelen