Spectrum 2020, 399 pagina's - € 22,50
Oorspronkelijke titel: The Lonely Century: Coming Together in a World that's Pulling Apart (2020)
Wikipedia: Noreena Hertz (1967)
Korte beschrijving
Dit boek behandelt de uitwassen van de neoliberale vorm van het kapitalisme zoals die de afgelopen decennia steeds sterker tot uiting zijn gekomen. De nadruk op marktwerking en zelfredzaamheid van het individu, de waardering van egoïsme (hebzucht is goed), de afbreuk van de welvaartstaat, de steeds grotere kloof tussen arm en rijk hebben geleid tot (gevoelens van) isolatie, marginalisatie, machteloosheid en je niet gehoord en gewaardeerd voelen door medeburgers, werkgevers, gemeenschap en overheid. Al deze verschijnselen worden door de auteur samengevat onder de noemer van eenzaamheid. Door de coronapandemie zijn deze negatieve gevolgen nog scherper naar voren gekomen. Eenzaamheid, ruim gedefinieerd, heeft invloed op zowel fysieke als mentale gezondheid, op stemgedrag (voorkeur voor populisten), op tussenmenselijk gedrag (minder vriendelijk, wantrouwend). Ook sociale media maken mensen weinig sociaal; er is van verslaving sprake, er is ruw taalgebruik, triviale berichten worden verzonden waarin niet het echte, maar het opgeleukte zelf wordt gepresenteerd. Hoe kunnen we de neoliberale vorm van kapitalisme ombuigen naar een meer coöperatieve? Onder meer door fascale maatregelen en het scheppen van banen in het onderwijs en de cultuur. Een actueel thema wordt aan de orde gesteld..
Tekst op website uitgever
Een taboedoorbrekende kijk op de eenzaamheid onder jongeren en ouderen in de 21e eeuw 'Een briljante schrijver … en een formidabele onderzoeker.' – Times Higher Education We leven in het tijdperk van de eenzaamheid. We zijn weliswaar beter verbonden dan ooit, maar sociale isolatie blijkt een steeds groter probleem onder jongeren en ouderen, voor zowel mannen als vrouwen. En toch rust er nog altijd een taboe op eenzaamheid. In De eenzame eeuw onderzoekt Noreena Hertz de wereldwijde eenzaamheidscrisis en waarschuwt ze ons voor de potentiële gevolgen. Eenzaamheid heeft namelijk niet alleen effect op je gezondheid (vergelijk het met vijftien sigaretten per dag), maar is ook nadelig voor de economie en politiek. Op basis van wetenschappelijk onderzoek en rake kleurrijke verhalen uit de praktijk schetst ze een indringend beeld van dit 21e-eeuwse probleem. Zo 'huurt ze een vriend', volgt ze een cursus gezichten lezen en ontmoet ze inwoners van een verzorgingstehuis die mutsen breien voor hun robotverzorgers. En ook gaat ze dieper in op de vindingrijkheid waarmee we tijdens de coronacrisis verbonden blijven. Hertz levert een uitgekiende kijk op alle facetten van eenzaamheid en houdt een indringend betoog over hoe we dit tegen kunnen gaan. Een essentieel boek waarin we zien hoe we in dit eenzame bestaan verzeild zijn geraakt en wat we kunnen doen om de maatschappij weer te verenigen.
Fragment uit hoofdstuk één. Dit is de eenzame eeuw
Het gaat er niet om dat mensen in wezen egoïstisch zijn - onderzoek binnen de evolutiebiologie maakt duidelijk dat we dat niet zijn. Politici waren actieve voorstanders van een zelfzuchtige mentaliteit waarbij de mens de mens een wolf is, en 'hebzucht is goed' (Greed is good, de bekende lijfspreuk van Gordon Gekko in de film Wall Street uit 1987) als bumpersticker van het neoliberalisme diende. Als gevolg daarvan werden eigenschappen als solidariteit, vriendelijkheid en onderlinge zorg niet alleen ondergewaardeerd, maar zelfs als irrelevante menselijke trekjes beschouwd. Onder het neoliberalisme werden we gereduceerd tot Homo economicus, rationale mensen die louter bezield worden door eigenbelang.
We hebben zelfs gezien hoe dit zichtbaar werd in de ontwikkeling van onze taal. Collectivistische woorden als belong, duty, share en together (toekomen, plicht, delen en samen) zijn sinds de jaren zestig steeds meer verdrongen door individualistische woorden als achieve, own, personal en special (bereiken, bezitten, persoonlijk en speciaal). Zelfs popsongs zijn in de afgelopen veertig jaar steeds individualistischer geworden, waarbij voornaamwoorden als we en us zijn vervangen door I en me in de lyrische verbeelding van de huidige generatie. In 1977 vertelde Queen ons We Are the Champions (Wij zijn de kampioenen) en David Bowie dat We Could be Heroes (Wij zouden helden kunnen zijn). In 2013 vertelde Kanye West ons I Am a God (Ik ben een God), terwijl het records brekende Thank You, Next van Ariane Grande uit 2018 geschreven was als een liefdeslied voor haarzelf. We zien dit niet alleen in het Westen. Toen onderzoekers van de Chinese Academie van Wetenschappen en de Nanyang Business School in Singapore voor elk jaar van 1970 tot 2010 de tien populairste liedjes van China analyseerde, ontdekten ze dat voornaamwoorden van de eerste persoon als 'ik', 'mij' en 'mijn' steeds vaker werden gebruikt en 'onze' afnam. Zelfs in een land dat traditioneel wordt gekenmerkt door massasolidariteit en collectivisme, en waar de staat de touwtjes stevig in handen heeft, heeft een super-individualistische neoliberale mentaliteit stevig voet aan de grond gekregen. (pagina 23-24)
Draadje (januari 2024)
Artikel: Hersenen en gedrag - boeken én e-books voor onze post-corona-times (voorjaar 2020)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen