Octavo 2024, 141 pagina's - € 22,--
Oorspronkelijke titel: Pasteur : une science, un style, un siècle (2022)
Wikipedia: Bruno Latour (1947-2022)
Korte beschrijving
Een filosofische beschouwing van Louis Pasteur (1822-1895), microbiologie en maatschappij. Bruno Latour onderzoekt de impact van Pasteurs werk in de 19e eeuw op de moderne wereld. Pasteur was een pionier in de microbiologie en speelde een cruciale rol in het overtuigen van politici en burgers van het belang van microben. Latour legt parallellen tussen Pasteurs tijd en hedendaagse uitdagingen, zoals de strijd tegen het coronavirus en ecologische veranderingen. Hij benadrukt hoe wetenschap, politiek en maatschappij met elkaar verweven zijn in het aanpakken van onzichtbare vijanden. Zeer intelligent geschreven. Met enkele illustraties. Uitsluitend geschikt voor een geoefende lezersgroep. Bruno Latour (1947-2022) was een beroemde Franse antropoloog, filosoof en socioloog. Hij schreef vele boeken waaronder 'Oog in oog met Gaia'* (2017), 'Waar kunnen we landen?'** (2018) en 'Waar ben ik?'*** (2021). Zijn werk wordt in meer dan dertig landen uitgegeven. Het boek maakt deel uit van de serie: 'Wisselwerkingen'.
Tekst op website uitgever
In de negentiende eeuw stelden wetenschappers vast dat de mens en zijn omgeving wemelen van de microben. Een van hen, Louis Pasteur, is uniek in die tijd. Hij doet niet alleen baanbrekend onderzoek in de microbiologie, maar is ook een wetenschapper die zijn laboratorium verlaat om politici en burgers ervan te overtuigen dat microben een belangrijke rol spelen in onze samenleving. Bruno Latour is gefascineerd door die werkwijze en ziet overeenkomsten tussen de wereld van Pasteur en de wereld waarin wij leven: in de strijd tegen het coronavirus en die tegen de ecologische mutatie is er opnieuw sprake van een onzichtbare vijand, en zijn wetenschap, politiek en maatschappij weer nauw met elkaar verbonden. Bruno Latour (1947-2022) was een Franse filosoof, socioloog en antropoloog. Hij publiceerde over wetenschappelijke praktijken, de aard van de moderne wereld en de onvermijdelijke politisering van het 'Nieuwe Klimaatregime'. Bij Octavo verschenen van zijn hand Oog in oog met Gaia (2017), Waar kunnen we landen? (2018), Waar ben ik? (2021) en, in samenwerking met Nicolas Truong, De Aarde bewonen (2023).
Fragment uit 5. De lessen van Pasteur?
Toch hebben ze geen van allen gelijk. Eens te meer doet Pasteur allebei: hij verbindt en vervolgens laat hij los, hij ziet samenhang, dan isoleert hij, waarna hij opnieuw in verband brengt om nog verder weg te sluipen. De filosofen zouden het verbinden willen negeren en de historici het loslaten. Het is onze gangbare opvatting van de wetenschap, die ons verhindert om haar zo karakteristieke verweven vorm te begrijpen. Zonder verbinding en zonder vooroordeel verkommert een wetenschap, maar ze verkommert nog meer als ze, nadat de proef is opgesteld, niet de mogelijkheid heeft om in het laboratorium de daar gevangen wezens in alle vrijheid te laten ontwikkelen, alvorens terug te keren naar de beginsituatie - op voorwaarde die van tevoren te hebben veranderd in een dependance van het laboratorium... Het is duidelijk: de naïeve visie waarin de wereld van de politiek en die van de wetenschap lijnrecht tegenover elkaar zouden staan, verhindert ons om Pasteurs zo slimme, zo krachtige dialectiek en zijn zo snelle bewegingen te begrijpen.
De eerste les die we uit het epos van Pasteur kunnen trekken is makkelijk te begrijpen, en is nog belangrijker voor onze tijd dan voor de zijne. We denken vaak dat wetenschap die gescheiden is van de rest van de samenleving en de zorgen van haar tijd, zich des te beter kan ontwikkelen. Zo beschouwd zou Pasteur een vrij matige wetenschapper zijn aangezien hij, zoals we hebben gezien, zich overal mee bemoeide: de industrie, de landbouw, de dierengeneeskunde en de gezondheidszorg. De seculiere verbanden die hij wist te leggen met de belangen van zijn 'klanten' en opdrachtgevers, hebben hem echter niet verzwakt maar juist versterkt aangezien hij, terwijl hij aan hun wensen tegemoetkwam, de strenge regels van zijn laboratorium nooit heeft afgezworen. Omgekeerd denken we vaak dat de objectieve en kille wetenschappen met hun onmenselijkheid een gevaarlijke dreiging vormen voor het dagelijks leven, de kunsten, de cultuur en de geest. Het voorbeeld van Pasteur toont uitstekend aan dat een nieuwe tak van wetenschap juist beschavend kan zijn. Door de kweek van kiemen als derde partij in alle relaties te introduceren, doet Pasteur meer dan een tak van wetenschap ontwikkelen: hij verandert de sociale samenhang voorgoed; hij brengt weer eenheid in de samenleving van zijn tijd door een nieuwe solidariteit op te leggen tussen de oneindig kleine wezens, de dieren, de planten en de mensen. Voor zijn komst, hadden we geen idee in hoeverre de mensheid afhankelijk was van onze 'lagere broeders'. Nee, de wetenschap verheft zich beslist niet als een enigszins raadselachtige ivoren toren, waar de menselijke passies en de stoutmoedige objecten onafhankelijk van elkaar te zien zouden zijn; ze schetst een arena waar de geschiedenis van de mens in contact komt met tot dan toe onbekende verwikkelingen van andere wezens, zodanig dat er erin slagen sommige van onze eigenschappen met hen uit te wisselen. Vanaf die eerste experimenten met de fermentatie van melkzuur tot de vaccinatie van de kleine Joseph Meister wist Pasteur, beter dan anderen, in de beschutting van zijn laboratorium die uitwisseling tussen kiemen en mensen te beheersen. (pagina 114-116)
Lees ook: Oog in oog met Gaia : acht lezingen over het Nieuwe Klimaatregime (2017), Waar kunnen we landen? : politieke oriëntatie in het Nieuwe Klimaatregime (2018), Het parlement van de dingen : over Gaia en de representatie van niet-mensen (2020), Wij zijn nooit modern geweest : pleidooi voor een symmetrische antropologie (1991/2016) en Waar ben ik? lockdownlessen voor aardbewoners (2021) De Aarde bewonen : Nicolas Truong in gesprek met Bruno Latour (2023)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen