Boom 2020, 256 pagina's - € 20,50
Wikipedia: Willem Schinkel (1976)
Korte beschrijving
Met zijn prikkelende manier van schrijven zet de auteur, hoogleraar sociale theorie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, in dit boek kritische vraagtekens bij de uitgangspunten en het functioneren van ons economisch bestel. In het bijzonder richt hij zijn pijlen op de gangbare economische opvattingen over hamsteren en schaarste zoals die tijdens de Covid-19-crisis door onder anderen politici en beleidsmakers werden uitgedragen. Hij twijfelt aan gangbare aannames in het economisch denken en onderbouwt die met vele literatuurverwijzingen. De auteur laat de fragiliteit van het logistiek kapitalisme zien: het just-in-time handelen in productie en distributie zou efficiënt zijn, maar is eerder een middel om de schaarste harder te laten aankomen zodat de 1% rijken zich nog meer kunnen verrijken. Via een historische terugblik wil hij duidelijk maken dat sociaal-historisch gezien schaarste een kunstmatig verschijnsel is: niet het fundament, maar het effect van de economie. Uiteindelijk een pleidooi om het economisch bestel grondig te veranderen door het logistiek kapitalisme op de schop te nemen.
Tekst op website uitgever
Tijdens de COVID-19 crisis van 2020 werd gehamsterd: plots waren supermarktschappen leeg. Het hamsteren werd alom verguisd als irrationeel en immoreel, maar in dit boek laat Willem Schinkel zien wat we kunnen leren van de hamsteraar over de fragiliteit van het logistiek kapitalisme. In het logistiek kapitalisme worden levensmiddelen volgens het just-in-timeprincipe op het laatste moment geproduceerd en gedistribueerd. Dat zou ‘efficiënt’ zijn, maar het is vooral een manier om schaarste te laten heersen en de 1% zich te laten verrijken. En het is levensgevaarlijk. Tijdens de COVID-19 crisis, toen tekorten aan bedden, medicijnen en gezichtsmaskers ontstonden, bleek: aan efficiëntie gaan we dood.
In De hamsteraar beschrijft Willem Schinkel hoe ook het banale hamsteren van toiletpapier een aanzet kan bieden tot een andere manier van leven. Via de geschiedenis van het hamsteren en de ideologische valkuilen van de burgerlijke veroordeling van hamsteraars, laat hij zien hoe de hamsteraar zand in de raderen van het logistiek kapitalisme strooit. En hoe een just-in-timelogistiek een op schaarste gebaseerde economie kunstmatig in stand houdt. De hamsteraar is niet alleen een onderzoek naar de mogelijkheidsvoorwaarden van het logistiek kapitalisme; het levert ook materiaal voor de te komen destructie daarvan.
Fragment uit 3. De schaarste en de hamsteraar
Ofwel": zodra bezit ontstaat, zal het ongelijk verdeeld zijn, omdat niet iedereen er even rationeel mee om weet te springen.
Varianten van deze redenering, waarin toe-eigening van land het begin van welvaart vormt, zijn bij vroege economen als De Quesnay, Say en Ricardo te vinden. De maffiapraktijk die 'economische wetenschap' heet, draagt dus, vanaf de eerste moderne legitimaties van een liberaal-kapitalistische politieke economie, actief bij aan de instandhouding van wat sublimerende 'ongelijkheid' heet, maar wat beter de heerschappij van de weinigen (gekenmerkt door bezit, mannelijkheid en witheid) over de velen genoemd kan worden. Locke levert feitelijk de nog altijd bestaande legitimatie voor artificiële schaarste: meritocratie. Diegenen die zichzelf en het land verbeteren via arbeid, hebben de eerste keus in de verdeling van schaarse goederen. Maar omgekeerd verschijnt de schaarste pas op het moment dat die lockiaanse wereldverbeteraars zich voordoen, en zich aandienen aan andere kusten, waar men minder 'industrious' was, minder bezeten door bezit. Stefon Harney heeft op soortgelijke manier een analyse gegeven van het hedendaagse onderwijs. Met Singapore als casus laat hij zien hoe alles erop gericht is om de middelen voor studie schaars te maken, bijvoorbeeld door copyrights en door competitie tussen studenten onderling en tussen docenten. Permanent wordt artificiële schaarste gecreëerd - en er is geen andere vorm van schaarste - en permanent wordt die artificiële schaarste gekoppeld aan een hiërarchisch systeem dat door de meritocratie gelegitimeerd wordt. De besten krijgen het beste, maar alleen omdat het beste in eerste instantie schaars gemaakt wordt en omdat diegenen die het weten te bemachtigen daarmee mogen doorgaan voor de besten. Schaarste, zo bezien, is een creatie bedoeld om iedereen te laten rennen, om iedereen te laten participeren in wat Rogier van Reekum en ik wel met een bio-politiek concept de 'kraal' genoemd hebben, en om iedereen vervolgens te laten geloven dat iedereen krijgt wat hem toekomt al naar gelang hoe hard hij gerend heeft. Maar, nogmaals - en dit kan niet vaak genoeg herhaald worden, juist omdat het tegen een vigerende common sense van de 'handbag economics' ingaat: in den beginne was er geen schaarste. Schaarste moest gecreëerd worden, en daarin is de wetenschappelijke discipline die 'economie' heet blijvend medeplichtig: economische wetenschap is wetenschap van, voor en door collaborateurs. (pagina 126-127)
Lees ook: De nieuwe democratie : naar andere vormen van politiek (uit 2012) en Theorie van de kraal : kapitaal - ras - fascisme (dat hij in 2019 samen schreef met Rogier van Reekum)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen