De Verovering van de Vrijheid, 2011, Alicja Gescinska
Graag had ik de vragen persoonlijk aan Alicja Gescinska gesteld toen zij zondag 21 oktober 2012 haar boek toelichtte in De Groene Engel te Oss. Echter, geveld door griep, nu op deze wijze dan maar:
Stelling 1: Het begrip ‘vrijheid’ kan in de belevingswereld van de schrijfster in twee delen worden opgesplitst:
- Negatieve Vrijheid, het statische, formele begrip vrijheid. De status is dan: met rust worden gelaten, geen inmenging/restricties en het doet er niet toe wat het individu met deze/zijn vrijheid doet.
- Positieve vrijheid, het actieve begrip vrijheid, waarbij het individu zijn vermogen kan aanwenden om inhoud te geven aan de mogelijkheden, die de verworven vrijheid met zich brengt. Zelf zin en vorm geven aan je leven. ‘Echt vrij’ is een mens pas als hij zijn kansen en mogelijkheden kan benutten. D.w.z. als hij daarvoor kiest, is dat niet alleen zijn taak, maar eerst en vooral zijn eigen verantwoordelijkheid!
Stelling: Is dit niet een universeel levensthema, dat op tal van terreinen toepasbaar is, waaronder vrijheid?
Voorbeelden: de invulling van je leven in ‘t algemeen, het samenleven met een partner (liefde), je loopbaan (past die bij jou? doe je het met plezier?). In dit boek wordt het op invulling van het begrip vrijheid toegepast, maar wat is daar in filosofische zin zo bijzonder aan?
Stelling 2: het begrip ‘luiheid’ (‘ennuie’) wordt in het eerste deel van het boek breed neergezet.
Tot mijn grote verbazing overigens, want dat het zulke dramatische vormen heeft aangenomen, daar stond ik versteld van. Tal van grote, vooral westerse filosofen worden aangehaald om dit fenomeen te staven. Bij de adel - eind achttiende eeuw - kan ik mij daar nog iets bij voorstellen. Maar bij de gewone man – dan kom je toch aanmerkelijk dichter bij huis! – lijkt dat alleen al om praktische redenen nauwelijks uitvoerbaar (‘brood op de plank’). Enkele filosofen zien dit fenomeen zelfs als mogelijke medeoorzaak van de vele oorlogen van de laatste twee eeuwen.
Zo’n impactvolle filosofische stelling veronderstelt toch naast een goede en brede kwalitatieve bronvermelding (waaraan m.i. wordt voldaan), toch ook een cijfermatige onderbouwing over het fenomeen luiheid? Zo’n kwantitatieve onderbouwing mis ik. Filosofie behoort tot de geesteswetenschappen en vanuit die invalshoek bezien lijkt een kwantitatieve onderbouwing toch niet teveel gevraagd?
Algemeen: Ik heb genoten van De Verovering van de Vrijheid van Alicja Gescinsca!
Prachtig hoe algemene thema’s door persoonlijke invulling worden ingekleurd!
Voor vader Gescinski kan ik – door alle teleurstelling over zijn eigen ervaren vrijheid - toch begrip opbrengen m.b.t. het thema luiheid. Zijn dochter bracht het begrip ‘positieve vrijheid’ fraai tot leven en daar zal pa hopelijk nog net van hebben kunnen genieten! En waarschijnlijk zal de les over het aanspreken van je eigen geestelijk vermogen en je eigen verantwoordelijkheid hierbij, bij hem vaag een belletje hebben doen rinkelen?
Hij was eindelijk toch nog op weg … wat wil je vanuit die situatie dan nog meer? HD/25.10.12
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen