Newspeak: sociaal lezen

In 2007 verscheen The cult of the amateur : how today's internet is killing our culture van Andrew Keen. Dat boek verscheen in 2008 in de Nederlandse vertaling als De @-cultuur : hoe internet de beschaving ondermijnt. Het was een van de eerste boeken waarin zeer kritische geluiden werden geuit over de digitale vloedgolf. Andrew Keen is 'groot' geworden in die wereld, maar zag op zeker moment dat het niet louter vooruitgang is. Integendeel: belangrijke 'dingen' vallen om, verdwijnen en hij ziet niet dat er kwalitatief goede alternatieven komen. Alhoewel het boek ruim vijf later verouderd aandoet staat de kern van zijn verhaal nog steeds als een huis.


Trend 2007 -> 2012
In 2007 stonden veel muziekwinkels op omvallen, hadden kranten het financieel moeilijk en was er nog geen vuiltje aan de lucht voor boekenuitgevers en boekwinkels. Anno 2012 zijn muziekwinkels curiositeiten geworden, zal krantenuitgever Wegener een dezer dagen imploderen, maken uitgevers en veel boekwinkels zich grote zorgen over het komende leesseizoen. Aan de andere kant vinden steeds meer normale Nederlanders het volstrekt normaal om illegaal muziek, films en boeken te downloaden. En maken alle bedrijven die denken dat er met digitale content geld is te verdienen zich grote zorgen. Maar gaan desondanks naïef verder in de hoop dat het wel ooit zal gebeuren. Zelfs het o zo succesvolle Spotify verdient geen stuiver. Daarbovenop geloven steeds meer consumenten dat digitaal winkelen geen gevolgen zal hebben voor de leefbaarheid van eigen dorp of stad. Dat ene jurkje, dvd, koelkast of boek via bol.com of andere digitale sprinkhanen zal tóch niet leiden tot het verdwijnen van 'mijn' lokale kledingzaak of boekwinkel. Helaas: probeer nog maar eens een fatsoenlijke cd-winkel te vinden in een regio als Noord-Oost Brabant.

Een boek voor de Lezers van Stavast?
Voor de Lezers van Stavast had ik dit boek uit 2007 kunnen selecteren, maar daar zag ik vanaf toen ik er (in april 2011) achterkwam dat hij bezig was met een nieuw boek: Digital vertigo (digitale hoogtevrees). Dat boek verscheen onlangs als De digitale afgrond : hoe de huidige sociale online revolutie ons eenzamer en hulpelozer maakt (Meulenhoff, 287 pagina's).

Sociaal lezen!?
Alhoewel ik (nu) pas op pagina 62 ben (met lezen) is al duidelijk dat hij grote vraagtekens zet bij de trend om ons hele hebben en houwen op internet met anderen te delen. Hij zal denk ik uiteindelijk de conclusie trekken dat de term asociale media beter de lading dekt. Aan het einde van het eerste hoofdstuk (Een eenvoudige kijk op architectuur) heeft hij het over lezen, het proces.

Lezen was tot onlangs altijd, per definitie een solo- aangelegenheid. Je pakte je boek(-je) en ging daarmee in een hoek(je) zitten. Sloot je af van je omgeving en was lekker a-sociaal bezig. Verzonken in je boek, je eigen wereld, gedachten. Door digitale ontwikkelingen (zeg: de komst van het ebook) is het nu mogelijk sociaal te (gaan) lezen. In de Osse bibliotheek loopt een collega rond die daar in gelooft en dat propageert.

Andrew Keen gelooft daar niet in. Op pagina 59-60 formuleert hij het als volgt:

Dat was een hele lijst! En alsof de vloedgolf van sociale netwerken nog niet hoog genoeg is, is er ook nog sociaal lezen, een enorm collectief 'hallo' voor boekenliefhebbers overal ter wereld. Ja, lezen, de bezigheid die je helemaal voor jezelf doet, zonder dat iemand er iets mee te maken heeft, diezelfde bezigheid wordt nu getransformeerd in een verontrustend sociaal spektakel. Mogelijk ben je zelfs dit boek op het moment sociaal aan het lezen. In plaats van ergens alleen met dit boek te zitten, deel je je tot dan toe intieme leeservaring in realtime met duizenden van je beste Facebook- en Twitter-vrienden via je e-reader en een sociale service zoals Kindle profiles van Amazon. ()

Want sociaal lezen is in zekere zin het einde van de wereld. Het betekent het einde van lezen in afzondering, het einde van solitaire gedachten, het einde van puur individuele literaire bespiegelingen, het eind van lange middagen die met een boek als enig gezelschap worden doorgebracht.

Discussiepunt
Binnen de Lezers van Stavast werd tijdens de samenkomst op 11 oktober aangekaart hoe het debat of gesprek over gelezen boeken gevoerd zou moeten worden. Enkelen opperden digitale tools. We hebben toegezegd te bekijken welke opties er zijn. De meeste boeken die voor de Lezers van Stavast zijn geselecteerd zijn nog niet beschikbaar als ebook, dus hoeven we niet bang te zijn voor sociaal lezen, zoals Andrew Keen het hierboven formuleert.

Wikipedia: newspeak
Klik hier voor een artikel over How to survice the age of distraction. En hier voor een artikel over Exterminate the parasites : a radical plan to save the old media

Lees ook: Nicholas Carr en Jaron Lanier's Nee, je bent geen gadget! (uit 2010)

Homepage Achtergrondartikelen