Jan Rotmans

In het oog van de orkaan : Nederland in transitie
Aeneas 2012, 270 pagina's - € 29,95

Wikipedia: Jan Rotmans (1961) en zijn website

Korte beschrijving
Er vinden momenteel in Nederland ingrijpende en onomkeerbare veranderingen plaats zonder dat ze door iedereen worden opgemerkt. We zitten als het ware in het (stille) oog van de orkaan. Veel maatschappelijke systemen kantelen. Oude waarden zoals economisch rendement en winst op kortere termijn worden ingewisseld voor duurzaamheid. We gaan van aanbod- naar vraaggericht werken, van centrale naar decentrale sturing en van regisseren naar faciliteren. Transitiekunde is de wetenschap die deze veranderingen bestudeert: hun ontstaan en verloop en hoe ze 'gestuurd' kunnen worden. De auteur is hoogleraar op dit gebied aan de EUR in Rotterdam. Hij beschrijft een aantal transitieprocessen op het gebied van de zorg, de voedselvoorziening, ruimtelijke ordening (met als voorbeeld de Rotterdamse haven), de bouw en de energievoorziening. Daarnaast geeft hij voorbeelden van regionale transities in Limburg, Zeeland en Friesland. En ten slotte nog een toekomstvisie voor een duurzaam Nederland in 2050. Een mooi boek voor innovatieve, optimistische voorvechters van een nieuwe, duurzame samenleving. Verzorgde uitgave met een literatuurlijst, schema's en kleurenfoto's.

Hoofdstuk-indeling en een korte omschrijving
01 Inleiding
02 Nederland op kantelpunt
03 Zorgen voor morgen
04 De voedselrevolutie: eigen voedsel eerst?
05 Gebieds- ontwikkeling 3.0: crisis als kans
06 De nieuwe goudmijn voor Rotterdam
07 Bouwsector in verbouwing
08 Energietransitie in Nederland
09 De regio aan zet
10 Vooruit naar vroeger: Nederland in 2050
11 De theorie achter transities
12 De theorie achter transitiesturing

Onze samenleving bevindt zich op een kantelpunt. Op zo'n moment is de maatschappij instabiel en kwetsbaar voor verstoringen, maar wordt de deur voor radicale veranderingen geopend. Een maatschappelijk systeem geeft op een kantelpunt zelf signalen af, maar die worden lang niet door iedereen herkend. Dit is vergelijkbaar met het oog van de orkaan: in het oog is het windstil en onbewolkt, buiten het oog raast de storm. Afhankelijk van waar je staat, ervaar je de stilte of de storm. Veel mensen zien de storm die door de samenleving raast nog niet en staan als het ware in het oog van de orkaan. Het is een kwestie van tijd voordat ze het gaan inzien en ervaren. Dit boek draagt bij aan de bewustwording hiervan. 'In het oog van de orkaan' verhaalt over de uiteenlopende transitieprocessen die zich in Nederland afspelen; van de zorg tot de bouw en van energie tot voedsel, van Rotterdam tot Limburg en van Friesland tot Zeeland. Er is een ondergrondse gaande, een transitiebeweging van onderop, die met de week krachtiger wordt. Deze beweging van onderop wordt de komende jaren een belangrijke verandermacht en botst met de gevestigde orde van bovenaf, die probeert deze beweging te remmen. De komende jaren worden heftig en turbulent, waarbij de overheid een nieuw, passend antwoord moet vinden op de verandermacht van onderop vanuit de samenleving. Dit boek laat zien hoe transities - ingrijpende en onomkeerbare kantelingen van systemen in de samenleving - tot stand komen en hoe deze kunnen worden 'gestuurd' naar een duurzamere samenleving. Het boek sluit af met een inspirerende toekomstvisie voor Nederland 2050: vooruit naar vroeger.

Fragment uit hoofdstuk 02 Nederland op kantelpunt

De komende 10 jaar wordt een cruciale periode in de omslag naar een ander type samenleving. Krachten en tegenkrachten gaan zich op grote schaal mobiliseren. Het wordt een spannende periode. Maar daarna begint het pas echt. De huidige instabiele kantelperiode is een voorbode voor decennia van crises.
Na de financieel-economische crisis beginnen de echte ecologische systeemcrises rondom grondstoffen, energie en klimaat. Deze stapeling van crises is een zegen. Het biedt de enige duurzame uitweg naar radicale veranderingen van de structuur, cultuur en werkwijzen van onze maatschappelijke stelsels; van de niet-duurzame wijze waarop wij produceren en consumeren. Crises zijn de ideale voedingsbodem voor transities. Zij zullen ons laten inzien dat een orkaan door onze samenleving raast, die ons kan vernietigen. Daardoor zullen steeds meer mensen zich realiseren dat zij in het oog van de orkaan staan en zullen, als zij eruit stappen, de storm in alle hevigheid ervaren. Pas als zij uit het oog van orkaan stappen kan de machtswisseling van overheid naar burgers een feit worden en zich in al haar facetten openbaren. Dat wordt een lastige weg, zonder garanties op een succesvolle uitkomst. Maar de systeemcrises vormen paradoxaal genoeg onze hoop een duurzame toekomst. (pagina 26)

Bijeenkomst in theater Markant in Uden, dinsdag 25 februari 2014
Op verzoek van Udenaar de Toekomst en de Noord Oost Brabantse Bibliotheken sprak Jan Rotmans voor een volle zaal van theater Markant in Uden (650 bezoekers). Van deze avond is een filmpje gemaakt door collega Jan de Waal. Ook heeft Jan Rotmans zijn powerpoint op zijn site geplaatst.



Artikel: Kantelaar - Krachten en tegenkrachten gaan zich op grote schaal mobiliseren. Het wordt een spannende periode. (april 2013)
Artikel: In Uden bruist het van de lokale initiatieven (december 2014)

Terug naar Overzicht alle titels