Paul Verhaeghe 8

Onbehagen
De Bezige bij 2023, 285 pagina's  - € 24,99

Wikipedia: Paul Verhaeghe (1955)

Korte beschrijving
Een beschouwing op hoe onrust ontstaat in de maatschappij.  Een gevoel van onbehagen maakt deel uit van het mens-zijn. Ondanks de welvaart op alle vlakken neemt de onrust in de maatschappij toe. Paul Verhaeghe laat in dit boek zien dat iedere tijd een eigen gevoel van onbehagen kent, met de daarbij horende typische problemen – zoals in onze tijd een burn-out, het impostersyndroom of de angst om uitgesloten te worden. Hoe kunnen wij onze huidige samenleving typeren, op welke manieren bepaalt die ons als individu, en welk onbehagen sluit daarbij aan? Zijn er verifieerbare verklaringen voor dit onbehagen, in de praktijk van de zorg, het onderwijs en de arbeidsorganisatie? Intelligent en met diepgang geschreven. Met name geschikt voor een geoefend lezerspubliek. Paul Verhaeghe (Roeselare, 1955) is o.a. schrijver, psycholoog, academisch docent en psychoanalist. Hij schreef een klein aantal boeken. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven.

Tekst op website uitgever
Ondanks de welvaart op alle vlakken heerst er een groot onbehagen in onze maatschappij. Dit gevoel is van alle tijden en maakt deel uit van ons mens-zijn. Paul Verhaeghe laat in dit boek zien dat iedere tijd een eigen gevoel van onbehagen heeft, met de daarbij horende typische problemen – zoals in onze tijd burn-out, narcisme of de angst om uitgesloten te worden.

Hoe kunnen wij onze samenleving typeren, op welke manieren bepaalt die ons als individu, en welk onbehagen sluit daarbij aan? In hoeverre beïnvloedt het doorgedreven individualisme in de westerse wereld het collectieve gevoel van onrust? In Onbehagen kiest Verhaeghe voor een wetenschappelijk onderbouwde analyse, wars van op ideologie gebaseerde kritieken en utopische oplossingen. In zijn herkenbare vlotte en toegankelijke stijl gidst hij ons langs inzichten over deze tijd en verwachtingen voor onze toekomst.

Fragment uit Maatschappij
jaren geleden werd ik als jonge academicus uitgenodigd om een lezing te geven aan Rutgers University in New Brunswick (New Jersey). Op de laatste dag van een congres had ik mijn portie intellectueel voer wel gehad, het was mooi weer, ik besloot om in mijn eentje de buurt rond mijn hotel te verkennen. Korte tijd later bevond ik me in een andere wereld, waar ik de enige 'white caucasian' was. Auto's en huizen waren anders, op de trappenhuizen maakten jonge Afro-Amerikanen plezier, overal hoorde je muziek. Op straat liepen vrouwen met in mijn ogen veel te kleine kinderen. Volwassen mannen zag je nauwelijks. Contact leggen was makkelijk. Ik werd regelmatig aangesproken met de vraag wat ik wilde kopen - dat het over drugs ging, had ik snel door. Met een paar mensen raakte ik aan de praat, over de klassieke vragen: waar kom je vandaan, wat kom je hier doen enzovoorts. En ja, het was inderdaad een andere wereld. Jaren later, toen ik The Wire bekeek, begreep ik de reacties van mijn Amerikaanse collega's toen ik bij het afsluitende diner vertelde waar ik geweest was. Zij zouden zich nooit in dei buurt wagen, dat vonden ze veel te gevaarlijk, ze waren niet racistisch, dat niet, maar daar ronddwalen, nee hoor. het was een andere maatschappij, vertelden ze, waar andere regels golden, met andere omgangsvormen.
  Hoe breng je het anders zijn van een samenleving in kaart? Wanneer we een onbekende ontmoeten, wordt onze houding automatisch bepaald door een intuïtieve inschatting of we te maken hebben met een man of een vrouw. Op bezoek in het buitenland zijn het vaak de genderverhoudingen die onze bewuste aandacht trekken, zeker als ze verschillen van onze eigen cultuur. Een paar jaar geleden was ik in Kopenhagen, waar een opvallend element in het straatbeeld jonge vaders zijn die een kinderwagen voor zich uit duwen. Bezoek je een markt in Rome, dan zie je hoe wat bij ons een zakelijke transactie is ('een kilo tomaten alsjeblieft') ginder een opvoering wordt, met veel gebaren tussen de koper, vaak een vrouw, en de verkoper, vaak een man. Ben je in Salamanca, dan kan je op zondag in de buurt van de Plaza Major de koppels zien paraderen, in hun beste kledij - het zou een opname van David Attenborough kunnen zijn over het paargedrag van en de pikorde bij de primaat genaamd Homo sapiens.
  Wie gedurende een langere periode in een andere cultuur woont en werkt, krijgt na verloop van tijd een aardig beeld van de samenleving waarin hij te gast is. Op de keper beschouwd zijn er vier activiteiten op grond waarvan we overeenkomsten en verschillen tussen maatschappijen in kaart kunnen brengen. De eerste betreft de uitwisselingen tussen mensen, wat veel ruimer is dan een reductie tot louter economische transacties. De tweede sluit daarbij aan, maar is specifieker: hoe verlopen de relaties tussen mensen onderling, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen, tussen ouders en kinderen? De derde doorkruist de twee vorige en heeft te maken met gezag. Uitwisselingen en verhoudingen grijpen plaats op grond van een onzichtbaar netwerk van afspraken en regels, gestuurd door normen en waarden. Zijn die anders dan 'bij ons', en welke instanties houden toezicht op de naleving? De vierde en laatste activiteit waarin maatschappijen onderling kunnen verschillen, is het minst zichtbaar: op welke manier gaat een samenleving om met existentiële vragen zoals seksualiteit, geboorte en dood, wat is de houding tegenover het transcendente?

Lees ook:   Liefde in tijden van eenzaamheid : over drift en verlangen (2009), Het einde van de psychotherapie  (2011) Identiteit (2012), Autoriteit (2015) en Intimiteit (2018),Houd afstand, raak me aan (2020), Wat brengt u hier? : Sarah Vankersschaever in gesprek met Paul Verhaeghe (2021).

Terug naar Overzicht alle titels