Jia Tolentino

Spiegeldoolhof : reflecties op zelfbedrog
De Geus 2020, 352 pagina's - € 22,50

Oorspronkelijke titel: Trick Mirror: Reflections on Self-Delusion (2019)

Wikipedia: Jia Tolentino (1988) en haar blog.

Korte beschrijving
Bedrog en zelfbedrog zijn pathologisch standaardgedrag op internet geworden, vindt Jia Tolentino. Geboren in 1988, is ze opgegroeid met internet. Vanaf haar tiende deed ze mee met vrijwel iedere nieuwe rage: eigen website, games, blogs, Facebook, Instagram, you name it. Het is een wereld waarin je  succesvol kunt zijn dankzij likes, volgers, downloads – zonder ooit in je eigen stad door iemand bemind of herkend te worden of er ook maar een dollar mee te verdienen. Daarvoor moet je wel constant toneelstukjes opvoeren, jezelf beter, mooier, sexyer, slimmer, blijer, creatiever voordoen dan je bent en, vooral, er zelf in gaan geloven. Zelfbedrog dus, waarin mensen soms ettelijke uren per dag stoppen, aangestuurd door de manipulatieve technologie van de internetplatforms die alleen maar zoveel mogelijk traffic willen genereren. Andere onderwerpen in deze bundel zijn o.a.: de vele oplichters van de millennialsgeneratie, verkrachtingscultuur op de universiteit van Virginia, tieners in realityshows, heldinnen in kinderboeken en de wereldliteratuur, halfslachtig feminisme, bruiloften. Boeiende beschrijving en analyse van wat er grondig mis is met millennials, door een ambivalente dertiger, met veel autobiografische details.

Tekst op website uitgever
Jia Tolentino’s blik is die van de millennial, gevormd door een online leven en een gebrek aan economische stabiliteit. Maar geen millennial kijkt zo ver als zij. En zo weet ze de onderwerpen die er in dit internettijdperk het meest toe doen te doorgronden als geen ander. Of het nu gaat over social media, de obsessie met fysieke perfectie, vrouwen in de literatuur, of het zelfbedrog en het gehossel die deze tijd op allerlei manieren kenmerken, Jia Tolentino doorziet wat we onszelf en elkaar voorspiegelen. De negen essays, die meanderen tussen autobiografie en cultuurkritiek, leggen bloot hoe moeilijk het is om onszelf echt te zien in een maatschappij waar alles draait om het ego.

Fragment uit Het verhaal van een generatie in zeven zwendelpraktijken

De kredietcrisis

In 1988 nam de zevenentwintigjarige Michael Lewis ontslag bij Salomon Brothers, de investeringsbank die de eerste hypotheekobligatie verkocht. Daarna schreef hij zijn boek Vuil spel (Lair's Poker), een portret van Wall Street in de jaren na de deregulering, een periode waarin het bedrijfsleven floreerde en overspoeld werd door gewiekste, cynische mazzelaars die terechtkwamen in een wereld van extreme manipulatie en winst. Lewis was als onervaren twintiger ineens verantwoordelijk geweest voor miljoenen dollars aan assets zonder dat hij volledig begreep waar hij mee bezig was. Toen hij in 2010 terugkeek op die periode, zei hij: '[Ik vind] het nog altijd een absurde ervaring ... Het leek me een onhoudbare situatie, Vroeg of laat zou iemand doorhebben dat ik, samen met een heleboel anderen zoals ik, de zaak zat op te lichten.' Hij had gedacht dat Vuil spel een historisch document zou worden, een verslag van hoe 'een grote natie haar financiële verstand verloor.' Hij had nooit kunnen bedenken dat het financieel beheer van de jaren tachtig na de ineenstorting van de financiële markt in 2008 bijna ouderwets zou lijken.

  Lewis schrijft over de financiële crisis in The Big Short, een kroniek van de onbeschrijfelijke ingewikkelde mechanismes die bankiers in het midden van de jaren nul creëerden om de prijzen op de huizenmarkt kunstmatig op te drijven en vervolgens de torenhoge schulden van huiseigenaren in omloop e brengen, totdat het systeem onvermijdelijk in elkaar stortte. De wetgeving tegen 'predatory lending' [op oneerlijke wijze een lening verstrekken aan onvoldoende voorgelichte particulieren; vert.] werd in 2004 verworpen, waardoor er hypotheken werden verstrekt aan mensen die ze nooit zouden kunnen betalen. Dit maakte de groep potentiële huiseigenaren oneindig groot. De huizenprijzen stegen in sommige markten tot wel tachtig procent. Mensen financierde hun huizen met zogenoemde subprimeleningen, een systeem dat goed werkte zolang de prijzen bleven stijgen, en dat gebeurde ook omdat mensen bleven kopen. Om dit systeem in stand te houden werden er tegen wil en dank hypotheken verstrekt: het was mogelijk om een lening te krijgen zonder financiële stukken te overleggen, zonder een kredietcheck en zonder aanbetaling. Een van de typen subprimeleningen was de NINJA, dat stond voor no income, no job or assets. De financiële wereld verborg de instabiliteit van deze regeling met obscure termen en constructies: CDO's (colleteral debt obligation) waren torenhoge schulden die werden gecompenseerd door afbetalingen van onmogelijke hypotheken en synthetische CDO's waren torenhoge schulden die werden gecompenseerd door premies op die ellendige schulden. In The Big Short vertelt een jonge bankier aan Lewis: 'Maar hoe beter we zagen wat een CDO in feite was, hoe meer we zoiets hadden van: dit is verdomme de waanzin ten top. Dit is fraude. Misschien valt het in de rechtszaal niet te bewijzen, maar het is fraude.' (pagina 191-193)

Fragment uit een interview
Vraag: In uw boek schrijft u dat ons huidige, extreem ongelijke economische systeem, alleen met een complete ineenstorting tot een einde kan komen. Gebeurt dat nu?
Jia Tolentino: "Ik ben opgegroeid in een conservatieve omgeving en ken daarom veel mensen die geloven dat de vrije markt alles oplost. Ik vraag me af: denken ze dat nu nog steeds? Zouden vijftig Amerikaanse staten tegen elkaar moeten opbieden om beademingsapparatuur te verkrijgen? Het is moeilijk een gebeurtenis voor te stellen die rampzaliger is dan deze crisis. Dus ik hoop dat hier een reset uit voortkomt, een afrekening. Want de waarden waar de wereld zich nu door laat leiden zijn destructief voor ons collectieve overleven."
Vraag: 'Instagram moedigt aan om het leven als een bruiloft te benaderen, als een productie voor een publiek', schrijft u. Wat doet deze crisis met onze performance op social media?
JT: "Ik vind het grappig om te zien dat de influencer-economie op zijn gat ligt. Het idee om een aantrekkelijk, consumeerbaar leven uit te zenden oogt nu belachelijk - niet dat het vóór die tijd wél cool was. Je ziet ook de boze tegenreactie op beroemdheden die vanuit villa's schrijven 'blijf sterk, zorgverleners!'"

()
Vraag: In uw boek schrijft u: 'zoals zoveel mensen van mijn generatie ben ik uitgegroeid tot een kwetsbare, paniekerige, instabiele volwassene, doordat ik van jongs af aan zag dat bedrog loont'.  Wat bedoelt u daarmee?
JT: "Ons millennials is het idee verkocht dat bedrijven als Uber Spotify of Airbnb ons het gemakkelijke leven bieden. Maar deze platforms drijven op verborgen systemen van uitbuiting en lage lonen.
  "Ik ken bijna niemand in loondienst die niet uitgebuit wordt. Journalistiek was nog de minst slechte manier om geld te verdienen , maar zelfs in deze bedrijfstak ... Neem de website Jezebel. De bedoeling was om anti-establishment te zijn. Maar we dankten onze inkomsten aan bedrijven die geld wilden verdienen aan de populariteit van feminisme. het lijkt of carrière maken in deze tijd alleen lukt als je naar de top klimt van een diep ongelijk systeem."
Bron: 'Onze huidige waarden zijn destructief voor ons overleven', NRC, vrijdag 17 april 2020)

Terug naar Overzicht alle titels