Frank Koerselman

Ontvadering : het einde van de vaderlijke autoriteit
Prometheus 2020, 94 pagina's - € 15,--
Reeks Nieuw Licht

Bio Frank Koerselman (1947)

Korte beschrijving
Dit boekje gaat over de rol van de vader in onze geïndividualiseerde, geseculariseerde en geëmancipeerde moderne samenleving. De ondertitel is: Het einde van de vaderlijke autoriteit. De auteur reageert in dit filosofische essay (64 pagina's) op een tekst van de Duitse filosoof en hoogleraar psychosomatiek Alexander Mitscherlich uit 1963 over der afname van de plaats van de vader in de samenleving, onder invloed van de specialisatie van het arbeidsproces, waardoor vaders geen voorbeeldfunctie meer voor kun kinderen hebben. Koerselman, emeritus hoogleraar psychiatrie en psychotherapie, gaat in zijn essay in op dat einde van de vaderlijke autoriteit, maar ook op de andere rol van de moeder, op de daarmee samenhangende verschuivingen in de opvoeding van kinderen, de andere rol van mannen en vrouwen, van maatschappelijke autoriteiten en van de staat en uiteindelijk ook van religie en God. Het boekje maakt onderdeel uit van de filosofische pamfletreeks 'Nieuw licht', waarin een hedendaagse denker verder denkt over de inhoud van een klassieke tekst over een relevante maatschappelijke vraag.

Tekst op website uitgever
Stoommachine en verbrandingsmotor hebben mannenkracht overbodig gemaakt. De vrouw is sinds de pil van onvermijdelijk moederschap verlost. Vaders zijn dus niet meer nodig om hun gezin te onderhouden en te beschermen. Het patriarchaat verdwijnt. Maar wat is de prijs van die bevrijding?
In navolging van de Duitse denker Alexander Mitscherlich (1908-1982) analyseert Frank Koerselman de gevolgen van de ontvadering. Veroordeelt die het individuele mensenkind niet tot permanente ‘selfie’-bevestiging?
Moderne vaders zullen moeten kiezen: gaan ze mee op de politiek correcte golf van vaderschaamte of durven ze te tonen dat flinkheid, beheersing en zelfrelativering nog steeds onmisbare deugden zijn?

Frank Koerselman is emeritus hoogleraar psychiatrie en psychotherapie en auteur van onder meer Wie wij zijn. Tussen verstand en verlangen

Fragment uit Ontvadering. Het einde van de vaderlijke autoriteit
Alexander Mitscherlich (1908-1982) publiceerde zijn boek Auf dem Weg zur vaterlosen Gesellschaft in 1963. Hoelang dat geleden is, blijkt wel als we denken aan de grote gebeurtenis van dat jaar, de moord op president John F. Kennedy. Kennedy zelf is op de foto's uit die tijd eeuwig jong, maar de context maakt nu een vervreemdende indruk. De meeste foto's zijn nog in zwart-wit. Bijna alle mannen dragen hoeden. De jaren vijftig zijn nauwelijks achter de rug. De oorlog in Vietnam moet nog op gang komen en het zal nog vijf jaar duren voordat jonge babyboomers hun antiautoritaire revolte beginnen. Die autoriteit is dan nog steeds een barse man in driedelig pak. Achteraf is het misschien niet moeilijk  om in te zien dat '1968' over de strijd van zonen tegen vaders ging, maar toen Mitscherlich zijn boek schreef, hing die opstand nog allerminst in de lucht. Toen zat de generatie van na de Tweede Wereldoorlog nog op school. Pas vijf jaar later waren ze student, en dat heeft groot verschil gemaakt. Toch voorvoelde Mitscherlich al ruim tevoren het einde van de vaderlijke autoriteit. Hij moet daar wel een fijne antenne voor hebben gehad. Die antenne was voor hem de psychoanalyse, die in die tijd nog en vogue was. (pagina 15-16)

Citaat uit een recensie
Koerselman heeft er in navolging van Mitscherlich niet veel vertrouwen in dat vader en moeder (deze gezinssamenstelling dient steevast als uitgangspunt) de taken sindsdien eerlijk hebben verdeeld. Of anders gesteld: een kind heeft nog steeds behoefte aan gezag, maar pa en ma bieden dat gezamenlijk en in hun nieuwe rollen niet voldoende.
  Het is belangrijk om bij het verdwijnen van de vaderlijke autoriteit niet meteen aan de autoriteit van mánnen te denken, maar eerder aan de waarden waar hij voorheen garant voor stond. We zijn, zegt Koerselman extrapolerend, inmiddels jammerlijk afgegleden naar een horizontale (lees: matriarchale) samenleving: we staan naast elkaar en dulden geen autoriteit meer boven ons en de verticaliteit bestaat eigenlijk alleen nog in het hobbyhoekje van de sport. (uit: De jammerlijk afgegleden samenleving, NRC, vrijdag 6 maart 2020)

Lees ook: Autoriteit van Paul Verhaeghe uit 2015

Startpagina Nieuw Licht

Terug naar Overzicht alle titels