Daniel M. Davis

Immuun : over de rol van ons afweersysteem bij de bestrijding van ziekten
Uitgeverij Nieuwezijds 2020, 288 pagina's  - € 22,95

Oorspronkelijke titel: The beautiful cure : harnessing your body's natural defences (2018)

Wikipedia: Daniel M. Davis (1970)

Korte beschrijving
In 2018 werd de Nobelprijs voor de geneeskunde toegekend aan twee onderzoekers die de basis hebben gelegd voor de immunotherapie. Dit is een nieuwe, succesvolle behandeling tegen agressieve vormen van kanker, waarbij het immuunsysteem gestimuleerd wordt om tumorcellen aan te vallen. Ze is mogelijk geworden omdat men de afgelopen decennia veel inzicht heeft gekregen in afweerreacties en dit boek presenteert het werk van de belangrijkste onderzoekers op dit gebied, inclusief hun persoonlijke drijfveren. Stuk voor stuk zijn het wetenschapsbeoefenaars die door nieuwsgierigheid gedreven worden, zonder het medisch belang van de patiënten uit het oog te verliezen. Maar als het op de productie van een medicijn aankomt, zijn ze aangewezen op de farmaceutische industrie die er spectaculaire winsten mee maakt. Davis heeft er een boeiend verhaal van weten te maken, dat echter af en toe knap ingewikkeld kan worden als het over antilichamen, receptoreiwitten, T-suppressorcellen en cytokines gaat. Het is daarom jammer dat er geen schematische afbeeldingen zijn opgenomen om deze teksten te verhelderen. Met literatuurverwijzingen in eindnoten en een register. Een goed overzichtswerk van recente ontwikkelingen binnen de immunologie, dat wel enig doorzettingsvermogen van de lezer vraagt.

Fragment uit 7. De bewakingscellen
De belangrijkste boodschap van de wetenschap is dat niets eenvoudig is. Overal zit iets achter. Het lijkt een simpel gegeven dat ons immuunsysteem ons verdedigt door schadelijke indringers aan te vallen, maar dat is het niet. Er zijn ontelbare complicaties. Het menselijk lichaam - dat níet mag worden aangevallen door het immuunsysteem - verandert door de jaren heen; sommige bacteriën zijn niet schadelijk en vragen dus niet om een reactie; gevaarlijke ziektekiemen proberen onopgemerkt te blijven, enzovoort. Om deze eenvoudig klinkende opdracht te kunnen uitvoeren - onderscheid maken tussen wat een reactie vereist en wat niet, en op de juiste manier te reageren - heeft het menselijk lichaam enorm geïnvesteerd in een waar melkwegstelsel van cellen, eiwitten en andere componenten en daarmee een systeem gecreëerd dat qua complexiteit zijn gelijke niet kent in het heelal. En soms faalt het.
  Zoals we gebben gezien, bestaat één manier waarop ons lichaam probeert te voorkomen dat het immuunsysteem gezonde cellen aanvalt, erin dat het test of de zojuist uit stamcellen gemaakte immuuncellen wel of niet gezonde lichaamscellen of - weefsels zullen aanvallen. Elke immuuncel die dat doet, wordt direct gedood voordat hij schade kan aanrichten. Alleen immuuncellen die geen gezonde cellen aanvallen, mogen zich vrij door het lichaam bewegen, op zoek naar tekenen van ziekte. Maar dat proces is niet perfect, soms gaat er iets mis en worden gezonde cellen en weefsels vernietigd, zonder goede reden. Dit is het probleem dat ten grondslag ligt aan auto-immuunziekten. (pagina 177)

Fragment uit een recensie
Het is niet anders: de natuur is erop uit ons te vernietigen. Denk alleen al aan de bijna 20.000 liter lucht die we dagelijks inademen, met daarin ontelbare hoeveelheden micro-organismen. Gelukkig geeft ons lichaam zich niet zomaar gewonnen, dankzij een even verfijnd als raadselachtig mechanisme: het afweersysteem.
Daniel M. Davis gaat er in zijn nieuwe boek, Immuun, diepgaand op in. Bijna liefkozend omschrijft hij het als 'een melkwegstelsel van cellen, eiwitten en andere componenten, dat qua complexiteit zijn gelijke niet kent in het heelal'. Davis heeft recht van spreken. Hij is hoogleraar immunologie aan de Universiteit van Manchester, ontving meerdere prijzen voor zijn werk en schreef artikelen voor onder andere Nature, Science en Scientific American.
  Het boek verschijnt midden in de coronacrisis en Davis schreef in allerijl een nieuw voorwoord: 'het menselijk immuunsysteem is een van de belangrijkste speerpunten van wetenschappelijk onderzoek in de 21ste eeuw. Zoals covid-19 heeft aangetoond, hangt er zó veel af van ons immuunsysteem, dat we het beter op waarde moeten schatten, en nieuwe manieren moeten zoeken om de kracht ervan in te zetten.' (Uit: Ons miraculeuze afweersysteem, FD, zaterdag 11 april 2020)

Lees vooral ook hoofdstuk 12 uit Ons lichaam : een reisgids van Bill Bryson (uit 2019): Het immuunsysteem (pagina 209-221)

Terug naar Overzicht alle titels