Prometheus 2023, 302 pagina's - € 22,99
Wikipedia: Esther Fenema (1970) en Joost Roselaers (1979)
Korte beschrijving
Een boek over het gebrek aan een maatschappelijk verhaal in Nederland. Na de snelle secularisatie in Nederland en het afscheid van kerken, zuilen en politieke ideologieën, is er een leegte ontstaan op persoonlijk en maatschappelijk vlak, zo stellen psychiater Esther van Fenema en predikant Joost Röselaers. Deze leegte komt voort uit het gebrek aan een verbindend verhaal, aangezien iedereen zijn eigen waarheid heeft. In dit boek gaan zij in gesprek met denkers van diverse achtergronden, onder wie Jan Terlouw, Paul Cliteur en Renske Leijten, om de bouwstenen te vinden voor een nieuw gedeeld verhaal dat zin en samenhang biedt. Onderzoekend en beschouwend geschreven. Met zwart-witillustratie. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Esther van Fenema is schrijver, psychiater, columnist en violist. Ze schreef een klein aantal boeken. Joost Röselaers is predikant en auteur. Hij is columnist van Het Financieele Dagblad en VOLZIN.
Tekst op website uitgever
De afgelopen decennia zijn we in Nederland in buitengewoon rap tempo geseculariseerd. Binnen twee generaties namen wij afscheid van kerken en zuilen die als onderdrukkend en patroniserend ervaren werden. Ook van grote politieke ideologieën namen wij afscheid. Dat heeft een ongekende vrijheid opgeleverd om te worden wie je wilt zijn. De keerzijde van de bevrijding van religies en ideologieën is een leegte die op het persoonlijke en maatschappelijke vlak gevoeld wordt. Er is geen verhaal meer dat ons met elkaar verbindt en dat zin en samenhang biedt, want iedereen heeft zijn of haar eigen waarheid. We voelen ons hoogstens nog verbonden binnen onze eigen ‘bubbel’. We stemmen op partijen die onze eigen belangen verdedigen, we zijn solidair met mensen die op ons lijken.
In De leegte voorbij gaan psychiater Esther van Fenema en predikant Joost Röselaers op zoek naar een nieuw gedeeld verhaal. Met geëngageerde denkers van zeer diverse achtergronden spreken zij over de bouwstenen van een verhaal dat ons met elkaar verbindt. Wat wordt ons narratief voor de komende generaties? Weg uit de leegte, op zoek naar nieuwe vormen van zin en verbondenheid. In gesprek met: Dirk De Wachter, Stephan Sanders, Beatrice de Graaf, Merlijn Twaalfhoven, Paul Cliteur, Doortje Smithuijsen, Klaas van Egmond, Hans Schnitzler, Samira Rafaela, Klaus Schwab, Jaime de Bourbon de Parme, Renske Leijten, Afshin Ellian, Stefan Paas, Zihni Özdil, Danielle Braun wn Jan Terlouw.
Esther van Fenema is psychiater en auteur. Daarnaast is zij regelmatig te gast in de landelijke media als opiniemaker, waarbij ze het morele debat graag scherp voert. Eerder verscheen van haar Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn? en Het verlaten individu.
Joost Röselaers is predikant en auteur. Hij is columnist van Het Financieele Dagblad en VOLZIN. Tot 2021 was hij hoofdredacteur van Idee, het tijdschrift van de Mr. Hans van Mierlo Stichting.
Fragment uit (het interview met) Klaas van Egmond
Vraag: Herken je dat er een leegte bestaat in de samenleving omdat er geen narratief meer is dat ons met elkaar verbindt?
KE: Ja, daar ben ik het helemaal mee eens. Als je kijkt naar onze huidige samenleving, dan vertoont ze in elk geval theoretisch alle verschijnselen van verval. Waarbij zelfs de beschaving in verval lijkt te geraken.
Een belangrijk kenmerk is het feit dat de complexiteit te groot is geworden. Vergelijkbaar met het West-Romeinse Rijk, dat daardoor ten onder is gegaan, en zichtbaar in allerlei onderwerpen. De toeslagenaffaire is evident, maar je ziet het ook op mijn gebied, het milieu. Denk aan ammoniak of stikstof, waarbij men soms expres zaken ontloopt en in complexiteit vlucht. Complexiteit dus als een enorm probleem van nu.
Daarnaast is het tweede punt de congestie. Er is niet alleen sprake van een overbevolkingsprobleem, maar we hebben ook te maken met sociale congestie. Een fenomeen dat vijftig jaar geleden al beschreven werd in het rapport 'De grenzen aan de groei' (Dennis Meadows, de Club van Rome, red.) en een jaar later in het boek Sociale grenzen aan de groei van Fred Hirsch. Congestie gaat over positionele goederen, het feit dat iedereen op zijn tenen gaat staan, maar niemand beter kan zien. Concreet, ik kon destijds op één salaris een huis kopen, maar nu moet je allebei keihard werken om dat net niet te kunnen bereiken. De werkelijke waarde is namelijk verdwenen. Je kan er een heleboel economie in stoppen, maar dat helpt uiteraard de relatieve positie van mensen op de inkomensladder en dus niet meer de absolute positie. We kunnen misschien wel rijker worden, zoals Rutte propageert, maar dat helpt ons niet meer, want de bereikbarheid van dat rijtjeshuis of die vrijstaande woning wordt daardoor niet groter. Dat is het beperkende van congestie.
Het derde punt als oorzaak van verval is de enorme mate van eenzijdigheid. Wij zijn, voorspelbaar en begrijpelijk, in een van de uithoeken van ons mens- en wereldbeeld terechtgekomen, iets waar we altijd toe neigen. Maar deze keer is de uithoek materialisme en individualisme, iets wat je dagelijks terugziet in de media om je heen.
Vraag: Dus we zijn (weer) voorbij het optimum geschoten?
KE: Ja. Ik hanteer een hermetische gedachtegang, waarbij onze menselijke natuur zich tussen verschillende polen bevindt en waarbinnen wij ons staande moeten zien te houden.
Bij een te grote eenzijdigheid beland je buiten de cirkel van de homo universalis. Buiten die denkbeeldige cirkel wordt de eenzijdigheid zo groot dat ze maniakaal wordt en de beschaving kapseist. Zo zou je in principe de geschiedenis van onze beschaving kunnen samenvatten. De ene keer zitten we in de religieuze hoek, de Verlichting, en nu zijn we van de moderniteit naar de postmoderniteit gevlucht. Het collectief bestaat in onze tijd niet meer, alleen het afzonderlijke individu. Tegelijkertijd speelt er de afgelopen tweeduizend jaar een enorme secularisering waarbij we van een geestelijke oriëntatie zijn overgegaan op een puur materiële oriëntatie.
het culturele materialisme, in de zin van het filosofische denken, is uitermate eenzijdig en volstrekt doorgeschoten. Er is zelfs een vijandigheid ontstaan jegens alles wat daarvan afwijkt. De geschiedenis leert on dat eenzijdigheid altijd leidt tot catastrofes. (pagina 99-100)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen