maandag 6 november 2023

Tim Schwab

Het probleem Bill Gates : de mythe van de goede miljardair
Atlas Contact 2023, 364 pagina's  € 27,99

Lenen als E-book via bibliotheek.nl 

Oorspronkelijke titel: The Bill Gates Problem : Reckoning with the Myth of the Good Billionaire (2023)

Korte bio van Tim Schwab (1980)

Korte beschrijving
Een kloek (364 p.) journalistiek, maatschappijkritisch boek over de filantropie van de Amerikaanse ondernemer Bill Gates (1955), rijkdom, macht en politieke invloed. De auteur stelt dat Gates, ondanks zijn bewonderde status, een dominerende figuur is in de gebieden waarin hij actief is. Het boek onthult hoe de Bill & Melinda Gates Foundation, 's werelds machtigste liefdadigheidsorganisatie, met miljarden dollars invloed heeft gekocht op overheidsbeleid, wetenschappelijk onderzoek en media. Het stelt onder meer dat Gates' dogmatische geloof in marktwerking en intellectueel eigendom heeft bijgedragen aan het weren van covidvaccins uit armere landen. De auteur belicht dat filantropie van miljardairs een instrument van macht en controle is dat zich schuilhoudt achter een sluier van naastenliefde. Op heldere toon en pakkend geschreven. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep.  Tim Schwab is onderzoeksjournalist. Zijn artikelen over de Gates Foundation verschenen onder meer in The Nation en Columbia Journalism Review. 'Het probleem Bill Gates' is zijn eerste boek.

Tekst op website van de uitgever
Bill Gates is een van de rijkste en machtigste mannen ter wereld. Zijn rol als filantroop wordt echter nooit kritisch bekeken. Tim Schwab laat zien dat extreme rijkdom en politieke macht zich slecht tot elkaar verhouden en onthult de perverse kant van het ‘filantrokapitalisme’.

Bill Gates is een van de rijkste mensen, en sinds zijn move van softwarebaas naar filantroop ook een van de meest bewonderde mensen ter wereld. Desondanks is Bill Gates nog steeds precies wie hij bij Microsoft was: een hork die vindt dat hij de terreinen waarin hij actief is móet domineren en beheersen, of het nu gaat om de softwaremarkt of het vaccinatiebeleid.

Schwab laat zien dat ’s werelds machtigste liefdadigheidsorganisatie, de Bill & Melinda Gates Foundation, te lang op eigen houtje en zonder toezicht heeft kunnen handelen. Hij stuitte op niet eerder bekende feiten over hoe Gates met miljarden dollars invloed kocht op overheidsbeleid, in wetenschappelijk onderzoek en in de media. Zijn dogmatische geloof in marktwerking en intellectueel eigendom gaf zelfs de doorslag bij het weren van covidvaccins uit armere landen. Het journalistieke onderzoek van Schwab laat zien dat de Gates Foundation op papier misschien nobele doelen heeft, maar dat extreme rijkdom en politieke macht zich uiteindelijk zeer slecht tot elkaar verhouden.

Fragment uit 3. Belastingen
Net als veel andere miljardairs lijkt de familie Gates een ethisch agnostische benadering te hanteren als het gaat om financiële investeringen, met weinig zorg voor schade aan de menselijke gezondheid of welzijn - ook niet voor de arme mensen die ze beweren te helpen. Hoewel kritische journalistiek over de stichting zeldzaam is, hebben journalisten verschillende keren bericht over het feit dat de Gates Foundation met haar vermogen van 54 miljard dollar investeringen heeft in particuliere gevangenissen, wapenfabrikanten, tabak, fossiele brandstoffen en zelfs in aan kinderslavernij gelinkte chocolade- en cacaobedrijven. De logica luidt dat dan het uit deze investeringen verworven vuile geld via de filantropie levens kan redden.
  De familie Gates leidt niet zomaar een leven als elke andere miljardair, maar ze leven ook omringd door miljardairs, en ze sluiten zich gretig met anderen uit de wereldelite af op het World Economic Forum in Davos en de Sun Valley Conference in Idaho, waar de superrijken elkaar op de schouders slaan en lucratieve transacties afsluiten.
  Dus ja, Melinda Gates is 'een bijzonder mens', namelijk een bijzonder ríjk mens. Dat de familie Gates en hun particuliere stichting ons voortdurend inpeperen hoe vrijgevig ze zijn en dat ze al hun geld zullen weggeven in plaats van zichzelf en hun kinderen ermee te verwennen, betekent nog niet dat het waar is. Het is een onderwerp dat Belinda French Gates geleidelijk begon te erkennen nadat ze van Bill was gescheiden - een juridische transactie die van haarzelf een veelvoudig miljardair maakte (op het moment dat ik dit schrijd, in 2022, taxeert Bloomberg haar bezit op circa 11 miljard dollar; Forbes houdt het op ongeveer 7 miljard).
  'Het is belangrijk om te erkennen dat geld weggeven dat je familie nooit nodig zal hebben geen bijzonder nobele daad is,' schreef Melinda French Gates in een essay waarin ze met haar Giving Pledge (schenkgelofte) toezegde het grootste deel van haar geld aan liefdadigheid te zullen schenken. 'Ik ben er vast van overtuigd dat de werkelijke maatstaf voor vrijgevigheid wordt bepaald door mensen die schenken en zichzelf daarmee dingen ontzeggen.'
  Hier zit eerlijkheid in, maar ook valse bescheidenheid. Melinda French Gates en haar ex-man hebben we weinig moeite mee de kroon der nobelheid te dragen, en ze gebruiken hun rijkdom agressief om beter dan anderen gehoord te worden, terwijl ze voor hun liefdadigheid sportief allerlei belangrijke prijzen en eindeloze bewondering van de media accepteren. Bovendien zijn ze nooit erg eerlijk geweest over het persoonlijke profijt dat al dat doneren oplevert - niet alleen in de vorm van politieke invloed, de pr en de goede naam, maar ook in de miljarden aan besparing op hun belastingaanslag.
  In de Verenigde Staten beloont de overheid liefdadigheid met belastingvoordelen, met als achterliggende gedachte dat charitas overheden (en belastingbetalers) ontlast van betaling van werk waar zij anders voor zou moeten opdraaien - voor het helpen van de armen, het schoonmaken van de leefomgeving, bestrijding van verslavingen enzovoort. De meeste Amerikanen schenken jaarlijks wel aan goede doelen, maar de belastingvoordelen zijn goeddeels voorbehouden aan de rijke donateurs. De voormalige Amerikaanse minister van Arbeid Robert Reich wijst erop dat de Amerikaanse schatkist door deze voordelen jaarlijks tientallen miljarden aan belastinginkomsten misloopt, en dat het grootste deel daarvan bij rijke, charitatieve donateurs terechtkomt. (pagina 79-80)

Lees vooral ook: Moneyland : een zoektocht naar het verborgen geld van de superrijken en de multinationals van Oliver Bullough (uit 2019) en De ondernemende staat : waarom de markt niet zonder overheid kan van Mariana Mazzucato (uit 2015).

Én: Limitarisme : pleidooi tegen extreme rijkdom van Ingrid Robeyns (uit 2023)

Terug naar Overzicht alle titels

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen