De Geus 2025, 144 pagina's - € 17,50
Website van Dick Timmer (1993)
Korte beschrijving
Een actueel essay over rechtvaardigheid en vermogensongelijkheid. Dick Timmer onderzoekt de toenemende ongelijkheid in de wereld, waarbij hij stelt dat ongelijkheid meer betekent meer dan alleen het verschil tussen rijk en arm. In dit boek kijkt de auteur ook naar de sociale ongelijkheid die volgt uit een ongelijke inkomens- en vermogensverdeling, de waardering van individuen in de samenleving en de manier waarop mensen uit verschillende sociaaleconomische klassen met elkaar omgaan. Timmer onderzoekt de oorzaken, de betekenis, de gevolgen en de mogelijke toekomst van ongelijkheid en de verdeling van middelen en kansen. Het boek biedt een analyse van hoe een rechtvaardigere toekomst kan worden gerealiseerd door na te denken over de fundamentele waarden en structuren die ongelijkheid in stand houden. In heldere, bevlogen stijl geschreven. Met name geschikt voor de meer geoefende lezer.
Dick Timmer (1993) is een Nederlandse politiek filosoof, onderzoeker en docent aan de universiteit van Dortmund.
Tekst op website uitgever
We leven in een tijd waarin ongelijkheid steeds groter wordt. Het is van essentieel belang om na te denken over hoe we hiermee omgaan.
Ongelijkheid betekent meer dan alleen het verschil tussen rijk en arm. In een ongelijke wereld verandert de manier waarop mensen elkaar zien en behandelen. Het draait dan niet meer om hoeveel mensen bezitten, maar om hoeveel zij waard zijn.
Wat betekent gelijkheid écht? Wat verdelen we precies? En hoe zorgen we voor een meer rechtvaardige toekomst?
Fragment uit 5. Zandwoestijnen en glasvezelkabels. Is herverdelen zinloos?
De Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Milton Friedman zou ooit schamper hebben opgemerkt dat als de overheid de Saharawoestijn beheerde, er binnen vijf jaar een tekort aan zand zou ontstaan. Niets zo efficiënt als de vrije markt, weinig zo stroperig als een bemoeizuchtige overheid.
Friedman is hiermee een van de belangrijkste aanhangers van wat ik het efficiëntie-evangelie noem. Dat bestaat uit twee leefregels. Er gaat niets boven efficiëntie. Dat is het grote en eerste gebod. Het tweede, daaraan gelijk, is: wie efficiëntie voorstaat, moet voor de vrije markt zijn. En vooral ook tégen overheidsingrijpen. Dit efficiëntiedenken wordt vaak als argument gebruikt tegen het streven naar gelijkheid. Je mág misschien wel herverdelen (het is bijvoorbeeld niet in strijd met het recht op eigendom), maar uiteindelijk is iedereen daarmee slechter af. Vrije markten, kleine overheden, dat is het devies.
Generaties economen, politici en bestuurders zijn opgevoed met het geloof in zo'n inherente spanning tussen efficiëntie en gelijkheid. In technisch vakjargon: we moeten kiezen tussen efficiency of equity. Door dit frame lijkt het streven naar gelijkheid vooral welvaart te kosten, en verandert gelijkheid in een platgeslagen ideaal dat vooral om gelijke porties draait. Bovendien krijgt efficiëntie een neutraal aura. We kunnen er eindeloos over twisten wat rechtvaardig is, maar dat efficiëntie belangrijk is, is vanzelfsprekend. Wie is er nou voor verspilling?
Efficiëntie-evangelisten zijn buitengewoon succesvol in het verkondigen van hun blijde boodschap. Maar hun verhaal berust op twee fundamentele misverstanden.
Een lekkende emmer
Efficiëntie betekent: met beperkte middelen zo veel mogelijk bereiken. Je zou dus zeggen dat een overheid die binnen vijf jaar een zandtekort in de Saharawoestijn weet te veroorzaken juist bijzonder efficiënt is! Wie verliest er efficiënter zand dan zo'n overheid?
Dat bedoelen efficiëntiedenkers natuurlijk niet. Zij willen dat we zo veel mogelijk welvaart creëren, een doel dat meestal met termen als 'economische groei' wordt aangeduid. Hoe die welvaart verdeeld wordt is daarbij van ondergeschikt belang. Een euro is een euro, of die nu bij miljonairs of bij de minstbedeelden terechtkomt. Bovendien geloven ze dat als de rijken rijker worden, uiteindelijk iedereen daarvan profiteert. A rising tide lifts all boats, heet dat in mooi Nederlands.
Hier ontstaat een conflict tussen gelijkheid (wat in deze context betekent: gelijker verdelen) en efficiëntie. Gelijkheid heeft een prijs, schrijft econoom Bas Jacobs. Herverdelen is als water vervoeren in een lekkende emmer. Hoe meer je herverdeelt, hoe meer je onderweg verliest. Als we bijvoorbeeld inkomen zwaarder belasten, gaan mensen minder werken en worden ze minder productief, wat leidt tot minder welvaart om te verdelen. Een dure hobby, dat herverdelen.
Op deze opvatting van efficiëntie is de afgelopen jaren veel kritiek geleverd. We weten uit onderzoek bijvoorbeeld at grote economische ongelijkheid vaak samengaat met lagere economische groei. De allerrijksten zijn zó rijk dat hun rijkdom, of hun onophoudelijke hunkering ernaar, onze collectieve welvaart schaadt. En is het niet onze eigen welvaart, dan die van onze planeet. Ook die kan deze ongebreidelde welvaartszucht niet langer bijbenen. (pagina 58-60)
Lees vooral ook: Limitarisme : pleidooi tegen extreme rijkdom van Ingrid Robeyns (uit 2023), met op die pagina een verwijzing naar tientallen andere boeken.
In het zeer omvangrijke noten-apparaat staan enkele boeken die op dit blog staan
|
De prijs van gelijkheid |
2008 |
252 |
|
|
Armoede uitgelegd aan mensen met geld |
2024 |
192 |
|
|
De zeven vinkjes |
2022 |
199 |
|
|
De onmisbaren |
2021 |
156 |
|
|
Mogelijkheden scheppen |
2012 |
303 |
|
|
Een kleine geschiedenis van de gelijkheid |
2022 |
327 |
|
|
Kapitaal en ideologie |
2020 |
1134 |
|
|
Limitarisme |
2023 |
382 |
|
|
De tirannie van verdienste |
2020 |
265 |
|
|
Er is leven na de groei |
2022 |
271 |
Empathie: Laten we vechten om de wereld te bevrijden, weg met nationale grenzen, hebzucht, haat en intolerantie (augustus 2017),
Sommige mythes blijven bestaan omdat ze de belangen van de mensen aan de macht beschermen; andere omdat ze vleiend voor ons zijn en de schijn van troost bieden. (maart 2020) en
Starry night aan het eind van de Shifttalks 2023 (november 2023)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen