Ewoud Kieft 2

Vechten voor democratie
De Bezige bij 2022, 173 pagina's - € 18,99

Wikipedia: Ewoud Kieft (1977)

Korte beschrijving
Een diepgaand boek over democratie met een pleidooi voor een levendige democratische cultuur, waarin recht wordt gedaan aan fricties en conflicten, tegenstanders elkaar in loyale vijandschap bestrijden, en wantrouwen weer gezond in plaats van destructief kan zijn. Toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel was van verschillende kanten te horen dat het een oorlog is tussen democratie en autocratie. Vijandbeelden hebben het democratische verhaal bepaald en zijn gebruikt om de zwakke plekken in de democratie te verhullen. Dit boek wijst scherp de grenzen aan tussen wat democratisch is en wat niet en toont een helder beeld van een democratie die het verdedigen waard is. Helder en met diepgang geschreven. Met name geschikt voor een geoefende lezersgroep. Ewoud Kieft (1977) is een Nederlandse historicus en auteur. Hij schreef meerdere boeken.

Tekst op website uitgever
‘Dit is een oorlog tussen democratie en autocratie,’ kon je van verschillende kanten horen toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel. Dat de democratie bedreigd wordt door totalitaire vijanden, is een besef dat sinds de Tweede Wereldoorlog diep in ons bewustzijn is verankerd. De vraag is alleen of de democratie weerbaarder wordt door te waarschuwen voor haar tegendeel.

In Vechten voor democratie legt historicus Ewoud Kieft bloot hoe vijandbeelden het democratische verhaal hebben bepaald en hoe ze zijn gebruikt om de zwakke plekken van de democratie te verhullen. Ondertussen waren het de democratische politici zélf die de fundamenten van de rechtsstaat hebben uitgehold en het wantrouwen onder de bevolking hebben doen groeien. Door scherp de grenzen aan te wijzen tussen wat democratisch is en wat niet, toont Kieft een helder beeld van een democratie die het verdedigen waard is.

Vechten voor democratie is een even passioneel als nuchter pleidooi voor een levendige democratische cultuur, waarin recht wordt gedaan aan fricties en conflicten, tegenstanders elkaar in loyale vijandschap bestrijden, en wantrouwen weer gezond in plaats van destructief kan zijn.

Fragment uit 2. Uitholling
Onze visite keek wezenloos voor zich uit. Ze waren al een tijdje stil, eigenlijk al vanaf het begin van mijn tirade. (over 'alles' wat er mis was in de wereld, in maart 2021, midden in de corona-lockdown - hd).
  'We volgen het nieuws eigenlijk niet zo..." zei een van hen bedremmeld.
  Ik zuchtte en zakte op mijn stoel neer, keek even naar hun gezichten. Ze glimlachten, om duidelijk te maken dat het allemaal oké was, maar ik zag ze al snel mijn blik ontwijken.
  En toen besefte ik: ik was zo iemand geworden; zo iemand om wie ik vroeger altijd moest grinniken als ik hem zag mopperen aan de bar van een muf café, met een opgevouwen, grotendeels ongelezen krant voor de neus; zo'n verbitterde oude zak die de hele dag door zit te foeteren over de hoge heren in Den Haag. Zo iemand bij wie je de nodige afstand houdt en oogcontact vermijdt, omdat je koste wat kost wil voorkomen dat je een deel van zijn monologen aan moet horen.
  En wat misschien nog wel erger was: ik snapte ineens dat politici gewoon incalculeren dat de meeste mensen helemaal geen zin hebben om te luisteren naar zuurpruimen zoals ikzelf was geworden, dat ze gewoon hun leven willen leiden, en alle politieke opwinding het liefst langs hen heen laten gaan.
  Voor de grote meerderheid van de kiezers was het helemaal niet zo duidelijk waarom er nou zo'n opheft ontstond toen Rutte tijdens de formatie van 2021 opperde om voor Kamerlid Pieter Omzigt een 'functie elders' te zoeken. Wat was daar eigenlijk mis mee, dat de premier wilde kijken of Omzigt niet op een positie kon komen waar hij echt iets kon doen aan al die dingenwaar hij zich zo druk om maakte? Dit was letterlijk de manier waarop VVD-mastodonten Henk Kamp en Ton Elias het 'functie elders'-debat bagatelliseerden in een interview bij het praatprogramma Op1. En tja, dat de premier even was vergeten dat hij dat had gezegd, dat soort dingen gebeuren nu eenmaal als je het land aan het besturen bent. Weet je wel wat die man op een dag allemaal op zich af krijgt? Natuurlijk, er kan echt wel wat verbeteren in de bestuurscultuur, nou, daar waren ze dan ook hard mee bezig.
  En ineens had iedereen het over 'bestuurscultuur': een nogal verhullende term die impliceerde dat het hier om een kwestie van sociale omgangsvormen ging, iets wat je uit aardigheid tussendoor kunt doen als je nog tijd overhebt na al je drukke werkzaamheden. De kern van de zaak raakte ondertussen steeds verder uit zicht. Want het ging niet om en 'cultuur', maar om een van de ernstigste gevallen van machtsmisbruik door de overheid uit de Nederlandse geschiedenis, een structurele schending van de grondrechten van tienduizenden Nederlandse burgers, die jarenlang door de kabinetten-Rutte ontkend en verhuld werden. Dát was de reden waarom Rutte en de kabinetsformateurs bespraken hoe ze Pieter Omzigt uit het parlement konden krijgen: omdat Omzigt, samen met Renske Leijten en Farid Azarkan, al jaren bezig was om te achterhalen hoe het toch had kunnen gebeuren dat de Belastingdienst zoveel mensen ten onrechte als fraudeurs had bestempeld en zulke astronomische bedragen van ze vorderde, zonder ze zelfs maar de mogelijkheid van een afbetalingsregeling te gunnen. En vooral: waarom het kabinet nog steeds niets deed toen de Nationale ombudsman en hoge juridische ambtenaren constateerden dat hier een enorm onrecht had plaatsgevonden. Maar alle Kamervragen over de toeslagenaffaire werden genegeerd of het antwoord werd eindeloos uitgesteld, totdat uiteindelijk de rechter erbij moest worden gehaal dom de ministers te dwingen aan hun grondwettelijke verplichting te voldoen en de gevraagde informatie aan de Tweede Kamer te verstrekken. Vervolgens werden de documenten pas na maanden of zelfs jaren aangeleverd, vaak helemaal zwart gelakt, op wat lid- en voegwoorden na. (pagina 52-55)

Lees ook De onvolmaakten, een roman van Ewoud Kieft uit 2020.

Terug naar Overzicht alle titels