Het ongrijpbare zelf
Bert Bakker 2013, 259 pagina's - € 19,95
Jacques Bos (1971)
Korte beschrijving
Van de wetenschapsfilosoof Jacques Bos (Universiteit van Amsterdam) komt
een niet gemakkelijk, maar wel aangenaam leesbaar boek over 'het
ongrijpbare zelf' – ongrijpbaar omdat ons 'zelf' niet iets vaststaands
is, maar pas iets wordt door de manier waarop we erover praten en
denken. Dat laat Bos zien door vier thema's te behandelen die alle
aspecten zijn van onze zelfbeleving: innerlijkheid, de identiteit van
het zelf door de tijd heen, de relatie tussen lichaam, hersenen en
geest, en de relatie tussen individualiteit en gemeenschap. Veel
filosofen en filosofische posities passeren de revue, waarbij goed
blijkt hoe moderne debatten veelal al eeuwenoud zijn. Cruciaal blijken
Descartes en wellicht meer nog Locke te zijn. De tweede helft van de
zeventiende eeuw blijkt het kantelpunt te zijn in het denken over het
zelf, met rond 1800 nog eens een sterke impuls door de Romantiek en het
Duitse idealisme. Met bronverwijzingen voor wie zich verder in deze
spannende materie wil verdiepen en een naamregister. Een
historisch-filosofisch overzichtswerk zoals dat in het Nederlands nog
niet voorhanden was.
Fragment uit V - Lichaam en geest
Het probleem waar we ons tegenwoordig in het denken over het zelf mee geconfronteerd zien, zou als volgt geformuleerd kunnen worden. Aan de ene kant zijn we ervan overtuigd dat het cartesiaanse dualisme onjuist is en geloven we dat mentale toestanden op de een of andere manier voortgebracht worden door de hersenen. Tegelijkertijd botsen radicale reductionistische benaderingen met onze ervaring van het zelf als een mentaal ding. Geëxalteerde betogen dat wij ons brein zijn, dragen weinig tot niets bij aan de oplossing van de filosofische dilemma's die hier in het spel zijn. We moeten ons in dit verband ook realiseren dat de notie van brainhood niet zozeer het resultaat is van het moderne wetenschappelijke onderzoek naar de hersenen maar eerder het vertrekpunt daarvan. Wat we nodig hebben is een filosofisch perspectief op het zelf dat zowel recht doet aan het uitgangspunt dat dit zelf uiteindelijk voortkomt uit hersenprocessen als aan de fenomenologische ervaring van het zelf. (pagina 177-178)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen