Klement 2011, 206 pagina's - € 19,95
Wikipedia: Marli Huijer (1955) en website
Korte beschrijving
Tijd is kostbaar. We hebben het druk, druk, druk. Weliswaar verschijnen er allerlei boeken over onthaasting en verveling, maar dat helpt niet, want we hebben geen tijd om ze te lezen. Althans, dat is een gangbaar beeld van onze cultuur. Maar daarbij verdwijnt een wezenlijk aspect van tijd uit het gezicht: dat van het ritme. Het ritme van dag en nacht, en van de seizoenen. Het ritme van het lijf, van de harteklop, van de seks. De ritmes van muziek en poëzie, van discipline en dressuur, van religieuze regelmaat en profane feesten en herdenkingen. Marli Huijer, arts en filosoof, verbonden aan de Erasmus Universiteit en de Haagse Hogeschool, heeft zich de afgelopen jaren in lezingen en columns regelmatig in dit thema verdiept. Dat materiaal is nu uitgegroeid tot een boek. De veelheid van invalshoeken komt de overzichtelijkheid niet steeds ten goede, maar het geheel is boeiend en uiterst leesbaar. Met index, noten en aanbevelingen.
Fragment uit Schommelingen van meer en minder
In de vertaling van het oud-Griekse 'werken-aan-zichzelf' naar het heden kunnen we er niet omheen dat we in de huidige fase van de geschiedenis door en door gedresseerd zijn. We leven in een mensenperk, om met Peter Sloterdijk te spreken. Van geboorte tot de dood worden we gedresseerd om op bepaalde manieren te gebaren, te bewegen en te handelen. Hoe sceptisch we ook mogen zijn over die dressuur, de ruimtelijke en temporele middelen om die dressuur te handhaven zullen voorlopig niet verdwijnen.
Voor Foucault zou die constatering waarschijnlijk reden zijn om de dressuur van buiten zoveel mogelijk te weerstaan of te weigeren, en zich nog meer te vertrouwen op de zelfdisciplinering. Maar dan overschat hij de kracht van de zelfdressuur, zeker als het over ritmes gaat. Je kunt als avondmens nog zo gedisciplineerd weigeren om vóór twaalf uur 's ochtends op te staan, de omgeving - kinderen, buren, geliefden, school, postbode, werkgever - zal je steeds weer dwingen om je te conformeren aan het ritme van de ochtendmens. Zo schrijft filosoof Marjolijn Februari in een column: 'Het is zonder twijfel het meest onderschatte maatschappelijke en economische probleem van onze tijd dat de wereld geregeerd wordt door ochtendmensen.
Foucault houdt ook te weinig rekening met de interactie tussen enerzijds de zelfdressuur en anderzijds de dressuur van buiten. In feite is de dressuur van buiten in onze tijd een omgevingsfactor geworden, waar we ons verstandig toe kunnen verhouden. Anders dan bij de natuurlijke omstandigheden van de Grieken, kunnen wij nu die omstandigheden wel proberen te veranderen. We kunnen, zo stelt Sloterdijk voor, de dagelijkse dressuur ook tot onderwerp van reflectie maken en waar nodig aanpassen aan wat we op dit moment waardevol achten. 'Mensen zijn zelfkoesterende, zelfbeschermende wezens, die - waar ze ook leven mogen - een parkachtige ruimte om zich optrekken. In stadsparken, nationale parken, regionale parken, ecoparken - overal moeten mensen zich een mening vormen hoe hun zelfbetrekking te regelen.
Het voordeel van Sloterdijks voorstel is dat het ruimte laat om ook de wisselwerking tussen beide vormen van dressuur te onderzoeken. Zo is bijvoorbeeld de drempel om zichzelf te disciplineren tot een moment van rust halverwege de werkdag lager in een werkomgeving waar een gezamenlijke lunchruimte en -tijd bestaat. Andersom kan een zelfopgelegde discipline om rustig te lunchen anderen aanzetten om dat ook te doen, wat weer tot afspraken over een vaste lunchruimte en -tijd kan leiden, waardoor nog meer collega's zich aanwennen om gezamenlijk te lunchen.
Op dit moment zien we echter het omgekeerde gebeuren: naarmate het gewoner wordt om niet te lunchen tijdens het werk, nemen steeds minder mensen het initiatief om die rust wel te nemen. (pagina 164-165)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen