LeV 2024, 256 pagina's - € 22,99
Oorspronkelijke titel: Unser wildes Erbe (2024)
Wikipedia: Peter Wohlleben (1964)
Korte beschrijving
Een beschouwing van de mens en zijn relatie tot de natuur. Peter Wohlleben onderzoekt waarom de mens, het schijnbaar meest ontwikkelde wezen op aarde, zijn eigen leefomgeving vernietigt. Hij betoogt dat de mensheid voornamelijk instinctmatig reageert en gericht is op onmiddellijke behoeftebevrediging, wat leidt tot het plunderen van de hulpbronnen van de planeet. Door middel van vergelijkingen tussen de mens en het dieren- en plantenrijk laat hij zien dat evolutie nog steeds een cruciale rol speelt in ons bestaan. Alleen door ons verleden en de plaats van de mens in de natuur te begrijpen is het mogelijk een leefbare toekomst voor mens en planeet te creëren. Doorwrocht maar onderhoudend geschreven. Voor een brede tot geoefende lezersgroep. Peter Wohlleben (Bonn, 1964) is een wereldberoemde Duitse schrijver, boswachter en ecoloog. Hij schreef meerdere boeken. Zijn werk wordt in meer dan dertig landen uitgegeven.
Tekst op website uitgever
Peter Wohlleben, auteur van de bestseller Het verborgen leven van bomen, over de problematische relatie van de mens met zijn leefomgeving.
Peter Wohlleben onderzoekt de vraag hoe het kan dat het schijnbaar meest ontwikkelde wezen op deze planeet diens eigen leefomgeving vernietigt.
Hebben we ons lot daadwerkelijk zelf in de hand of reageren we, net als alle andere diersoorten, vooral instinctmatig? Dat laatste lijkt het geval te zijn. We lijken niet in staat tot langetermijndenken en zijn puur geïnteresseerd in onmiddellijke behoeftebevrediging. De mensheid plundert de hulpbronnen van de planeet en stevent af op haar eigen ondergang. Aan de hand van verrassende vergelijkingen tussen de mens n het dieren- en plantenrijk, betoogt Wohlleben dat begrip van onze menselijke natuur en het erkennen van haar constante invloed essentieel zijn voor een nieuwe, duurzame toekomst. Door ons verleden en onze plaats in de natuurlijke wereld te begrijpen, kunnen we een toekomst creëren die zowel voor ons als voor onze planeet leefbaar is.
Fragment uit Hoe vrij is de vrije wil?
We naderen een centrale vraag voor de toekomst van de mensheid: is er een vrije wil? Zijn we echt in staat om helemaal onafhankelijk van onze instincten controle over ons handelen te krijgen als dat nodig is, en beslissingen te nemen die al naargelang de situatie objectief gezien noodzakelijk zijn? Instinctieve reacties hebben ons in het verleden wel steeds behoed voor een voortdurend dreigend uitsterven; zo gezien zou het gevaarlijk zijn om ze te negeren.
In de economie en de politiek wordt in elk geval gedaan alsof we puur rationele wezens zijn, die altijd op een zakelijke manier en ook tegen het eigen gevoel in beslissingen kunnen nemen. Onze spelregels, dus bijvoorbeeld wetten, gaan uit van beslissingen uit vrije wil. Laten we wat dat betreft eens kijken naar de rechtspraak en wel het aspect van toerekeningsvatbaarheid. Iemand kan alleen schuldig worden bevonden als die a) het geldende recht overtreedt en b) het vermogen tot inzicht heeft.
Bovendien moet die persoon strafrechtelijk aansprakelijk zijn, oftewel die moet oud genoeg zijn en mag niet lijden aan ziekelijke psychische stoornissen of sterke bewustzijnsstoornissen, bijvoorbeeld als gevolg van drugs- of alcoholgebruik.
Er kan echter alleen maar van vermogen tot inzicht sprake zijn als er bij diens beslissing een echte keuzemogelijkheid bestaat; een vrije wil dus. Als aan die voorwaarde niet is voldaan, dan zou het geen verschil zijn of een misdaad zonder invloed van alcohol of nuchter wordt gepleegd. Zodra instincten de overhand hebben, is een werkelijk inzicht, dus een objectieve beoordeling van de omstandigheden voor het eigen handelen niet mogelijk.
Voor we onderzoeken of er eigenlijk wel een vrije wil bestaat, moeten we eerst een aantal definities bekijken die ons denkvermogen in dit verband betreffen. Die begrippen zijn namelijk helemaal niet zo duidelijk als het dagelijkse gebruik ervan doet vermoeden: denk nog maar eens aan de problemen bij de definitie van het begrip 'intelligentie'.
Laten we beginnen met instincten. Die werden vroeger gedefinieerd als aangeboren gedragspatronen, in tegenstelling tot aangeleerd gedrag. Maar instincten kunnen worden versterkt door te leren, bijvoorbeeld doordat ouders hun kinderen bijbrengen bang te zijn voor bepaalde dieren (ik zeg alleen maar spinnen!). Dit zou dus met elkaar in tegenspraak zijn, waardoor het begrip steeds minder vaak wordt gebruikt.
En nu? Misschien helpen gevoelens ons verder. Ook op dit gebied is het helaas lastig definiëren, want hier speelt een grote onduidelijkheid. Als je gevraagd wordt wat gevoelens zijn, kun je er waarschijnlijk een aantal noemen, zoals liefde, verdriet, woede of geluk. Maar wat is het eigenlijk precies en hoe werkt het? Eenvoudig gezegd zou je kunnen stellen da gevoelens de taal zijn waarmee het onderbewustzijn met ons bewustzijn communiceert. Die gevoelens zetten ons aan tot handelingen die niet door het verstand worden bepaald. Dat kan heel zinvol zijn, denk maar eens aan gevaarlijke situaties. Als er een leeuw op je afkomt, komt er onmiddellijk aan angst in je op die alle reserves in je lichaam mobiliseert en je in opperste paraatheid brengt. Zo kun je ogenblikkelijk wegrennen, zonder daar lang over te hoeven nadenken. Altijd als er iets snel moet gaan en er daarom meteen een beslissing moet worden genomen, winnen gevoelens het met straatlengten voorsprong van het verstand - en maken daarbij doorgaans de juiste beslissing. Het onderbewustzijn zit er echter ook wel regelmatig naast, zowel veel mensen bijvoorbeeld in de liefde hebben ervaren. (pagina 115-117)
Lees ook: Het verborgen leven van bomen : wat ze voelen, hoe ze communiceren - ontdekkingen uit een onbekende wereld (uit 2016)
Boeken over onze nieuwe omgang met niet-dieren en dingen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen