Meulenhoff 2024, 287 pagina's - € 24,99
Oorspronkelijke titel: The performer : art, life, politics (2024)
Wkikipedia: Richard Sennett (1943)
Korte beschrijving
Een diepgaande filosofische en cultuursociologische bespiegeling op podiumkunsten en het theater. De auteur onderzoekt de rol van podiumkunsten in het dagelijks leven en hun invloed op sociale veranderingen. Hij behandelt onder andere toneelspelen en dans. Met voorbeelden zoals aidspatiënten die Shakespeare opvoeren en priesters die sacramenten uitvoeren, verkent hij de relatie tussen artiest en publiek. In zes delen bespreekt hij onder andere de 'gevaarlijke kracht' van geacteerde expressie, de rol van de toeschouwer (die tegenwoordig een ‘achterlijke’ rol zou spelen) en hoe optredens de politiek en het dagelijks leven kunnen verheffen. Analytisch en helder geschreven, met persoonlijke passages. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Richard Sennett (Chicago, 1943) is o.a. schrijver, socioloog en muzikant. Zijn werk won verschillende literaire prijzen, waaronder de Hegel Prize en de Prix Européen de l'Essai Charles Veillon. ‘De performer' is deel één van een beoogd drieluik over menselijke expressie.
Tekst op website uitgever
Het nieuwe boek van veelgeprezen socioloog Richard Sennett is een prachtige filosofische reflectie op de rol van podiumkunsten in ons dagelijks leven
The Performer, waarin drie vragen centraal staan: wat is (toneel)spelen, wat is een theater en wie of wat is de performer?’ **** NRC - Arnon Grunberg
Richard Sennett was in de jaren zestig een jonge cellist in New York. Sindsdien houdt hij zich bezig met vragen als: hoe kunnen barrières tussen artiest en publiek worden doorbroken, waarom speelt originaliteit een essentiële rol in kunst maar niet in alledaagse rituelen, en wat is de relatie tussen kunst, het dagelijks leven en politieke kwesties?
Hij illustreert zijn reflectie op deze vragen met uiteenlopende voorbeelden, waaronder aidspatiënten die het stuk As You Like It van Shakespeare opvoeren in een ziekenhuis en priesters die sacramenten uitvoeren. Hij bespreekt het theatrale aspect van rituelen, de troost die kunst kan bieden, en onderzoekt hij de relatie tussen artiest en publiek. Sennett belicht tevens de invloed van podiumkunsten op politieke en sociale verandering, door middel van thema’s als maskers, kostuums en theater als vorm van maatschappijkritiek.
De performer is het eerste deel in een drieluik met diepgaande filosofische overpeinzingen over de fundamenten van menselijke expressie: performen, vertellen en verbeelden.
Fragment uit8. De kunst van het charisma - Dominantie acteren
De erfenis
Samenvattend zijn er drie elementen van de Renaissance aan ons overgeleverd. Ten eerste leken traditie en ritueel mensen niet langer een gevoel aan zichzelf te geven; ze moesten hun eigen levensverhaal creëren. Het was en blijft een moeilijke, zo niet onmogelijke taak
Ten tweede gold de noodzaak om je brood te verdienen voor alle mensen, maar nam die een bijzondere vorm aan bij degenen die dat op het toneel deden. In de Oudheid had het beroep van acteur een geringe status en zelfs tijdens de Renaissance werd de professionele acteur, danser, zanger of instrumentalist maar al te vaak behandeld als een bediende wiens doel in het leven was om de elite te vermaken. Maar nu begonnen artiesten zich daartegen te verweren; ze wilden met waardigheid behandeld worden, juist omdat ze artiesten waren. Er was echter een ingewikkeld probleem met de uitvoerende kunsten. De acteur deed zich voor als een ander, de musicus speelde partituren die hij niet zelf had gemaakt en deze partituren werden steeds gedetailleerder, de danser volgde aanwijzingen van een choreograaf op en ook deze werden complexer. Hoe zou je jezelf kunnen vormen als je kunst uitvoert die niet van jezelf is? De acteur en de musicus dienden een nieuwe meester: de maker.
Tot slot droegen veranderingen op het gebied van uiterlijk bij aan dit persoonlijke dilemma. In de straten van Londen werd daar niet aan gehecht, zoals bleek uit de kleding die bepaalde jonge mensen droegen, maar na verloop van tijd hielden ze toch vast aan deze kostuums waarmee ze zichzelf definieerden. De kloof tussen lijken en zijn werd groter op het professionele toneel. In het Venetië van de Renaissance vertelde de pest van de Joodse arts een ernstig verhaal over hoe joden en christenen zich tot elkaar verhielden op het oment van de dood; het masker veranderde in een komisch rekwisiet, het symbolische gewicht ervan werd verlicht. Wat waren dan de verschijningen die echt uitdrukking gaven aan de 'ware jij'? Welke zijn dat?
Ondergeschiktheid aan makers en de waarde die wordt gehecht aan uiterlijkheden lijken misschien los te staan van het domein van de macht, zoals Macchiavelli ook had gedacht tijdens zijn ambtstermijn. Maar Lodewijk XIV vertelde met zijn dansen een tegengesteld verhaal. In het rijk van de macht doet uiterlijk er steeds meer toe, uiterlijkheden die zorgvuldig zijn bedacht, die kunstig zijn. De inhoud van de macht - beleid - doet er steeds minder toe in vergelijking met de charismatische persoonlijkheid. Dit is een erfenis uit de Renaissance die door de eeuwen heen alleen maar sterker is geworden.
Nu zullen we onderzoeken hoe deze politieke erfenis wordt besteed. (pagina 167-169)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen