Shivant Jhagroe

Voorbij duurzaamheid : een pleidooi voor radicale en eerlijke verandering
Mazirel Pers 2024, 248 pagina's  - € 24,99

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Korte bio van Shivant Jhagroe (19?)

Korte beschrijving
Een kritisch betoog tegen het westerse duurzaamheids-denken en een pleidooi voor een ecorechtvaardige samenleving. Onderzoeker Shivant Jhagroe onderzoekt de schaduwzijde van duurzaamheid en stelt dat veel oplossingen, zoals ecotoerisme en elektrische auto’s, machtsstructuren in stand houden, wat leidt tot uitbuiting en uitsluiting. Hij betoogt dat duurzaamheid vooral kapitalisten en de koopkrachtige witte burgerij dient en verweven is met kolonialisme, kapitalisme en sociale uitsluiting. Hij pleit voor een nieuwe politieke taal en een ecorechtvaardige samenleving, waar een zorgplicht richting de aarde en elkaar centraal staat. Diepgaand en in een pakkende, bevlogen stijl geschreven. Met enkele illustraties in zwart-wit. Met name geschikt voor een geoefende lezersgroep.  Shivant Jhagroe is schrijver, onderzoeker en artiest. Hij is als universitair docent verbonden aan het Instituut Bestuurskunde van Universiteit Leiden.

Tekst op website uitgever
Duurzaamheid is hot. En dat is een probleem. Veel bedrijven, overheidsorganisaties en burgers zijn druk bezig duurzaam te worden. Maar met duurzame auto’s, chocola en businessmodellen gaan we de ecologische catastrofe niet bestrijden. Sterker nog, de inzet op een duurzame samenleving is schadelijk: het is een vergroening van kapitalisme, koloniale uitbuiting en sociale uitsluiting. Shivant Jhagroe houdt daarom een vlammend pleidooi voor een ander politieke taal en verbeelding. Hij stelt de dekoloniale strijd tegen geweld en onrecht centraal en benadrukt een collectieve zorgplicht voor de Aarde. Enkel radicale eco-rechtvaardigheid biedt een uitweg.

Fragment uit 4. Het duurzaamheidsregime
Duurzaamheid als machtsregime
Eerder hebben we geconcludeerd dat het duurzaamheidsdiscours is gestoeld op depolitisering. Duurzaamheid gaat dan niet over sociale strijd maar over het pragmatisch beheersen van problemen. Vanaf de jaren 2000-2010 kreeg het duurzaamheidsdiscours meer vorm en betekenis. Internationaal werd steeds meer aandacht geschonken aan samenwerkingen tussen 'duurzame steden' en het optuigen van Europees beleid voor een duurzame industrie. Illustratief was de naamsverandering van de VN Millennium Development Goals (MDG's) naar Sustainable Development Goals (DG's) in 2016. De eu zette meer in op klimaatdoelen. De Europese commissie poogde internationale ambities en afspraken van bijvoorbeeld Kyoto (1997), Kopenhagen (2009) en Parijs (2015) te concretiseren. Deze klimaatdoelen kwamen boven op de langere traditie van het Europees reguleringssysteem. Dat uitte zich in meer en specifieke marktstandaarden om bijvoorbeeld de industrie te verduurzamen, maar ook textiel, gebouwen en plastics. In Nederland werd in de jaren 2000 eveneens ingezet op beleidsmaatregelen zoals een gloeilampverbod, de afbouw van kernenergie en het overwegen van een vleestaks. Het idee was 'geen afwenteling en onbetaalde rekeningen maar verantwoordelijkheid dragen en alle werkelijke kosten, ecologische en sociaaleconomisch, zelf betalen'.  Deze 'internalisering' van externe kosten past bij dezelfde depolitiseringsbenadering waarbij de nadruk ligt op praktische oplossingen.

Het duurzaamheidsregime
Alles moest voortaan duurzaam. De gehele economie, alledaagse producten en het privéleven zelf kregen aandacht. Overheidsbeleid ging steeds meer over de relatie tussen mens, milieu, gezondheid en klimaat. Vanaf de jaren 2010 werd ook steeds vaker geadverteerd voor duurzame producten: shampoo, auto's, materiaalgebruik, tennisballen, energieproductie, T-shirts, landbouw, appels, snelwegen, industrie, benzine, gebouwen, vaatwassers, zelfs militaire munitie. Eerder schetste ik het westers-kapitalistische leef-ritme vanaf de jaren 1970. Vandaag zien we steeds meer een 'verduurzaming' en 'vergroening' van deze routines. Dit geldt zeker niet voor iedereen (zoals we zullen zien), maar duurzame leef-ritmes kunnen we als volgt beschrijven.

's Nachts wordt je elektrische auto opgeladen -> 's ochtends korter douchen, ontbijt en een duurzaam geproduceerde kop koffie -> in een elektrische auto of op de fiets naar je werk (individueel eigendom in stand houden) -> 8 uurtjes werken (als werknemer je arbeidsuren verkopen/verhuren) -> in je elektrische auto of op je fiets naar huis (individueel eigendom in stand houden) -> eventuele files accepteren -> duurzame boodschappen doen en biologisch voedsel koken en eten OF te laat en moet zijn om te koken en een gezonde magnetronmaaltijd opwarmen OF eten laten bezorgen via een elektrische fiets -> documentaire, journaal of een ideologiekritische film bekijken op tv (politieke verbeelding prikkelen) -> gaan slapen (eventueel met kinderen) -> herhalen (eventueel met kinderen) tot je pensioen met uitzicht op de dood.

Jazeker, productie- en consumptiepatronen veranderen. Maar duurzame producten, materialen en manieren van leven worden vooral ingevoegd in bestaande routines. Deze duurzame aanvulling in het sociale leven wordt gesteund door allerhande beleidskaders en -instrumenten die inzetten op een schonere industrie, gezonder en biologisch eten en duurzame producten zoals elektrische auto's en duurzame kleding. Vanaf mijn onderzoek naar duurzaamheid en maatschappelijke verandering heb ik in real time en in slow motion de opkomst van duurzaamheid kunnen aanschouwen. Ik ben daarin zeker niet de enge, het kan bijna niemand zijn ontgaan. Duurzaamheid en de nadruk op een ecologisch bewustzijn zijn inmiddels overal om ons heen: reclames, tv-programma's, industriële sectoren, beleidsterreinen, marktsegmenten en maatschappelijke initiatieven. (pagina 116-118)

Terug naar Overzicht alle titels