Henk van der Waal

Denken op de plaats rust
Querido 2012, 334 pagina's - € 22,50

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Website van Henk van der Waal (1960)

Korte beschrijving
Het thema van dit dikke boek, dat is beïnvloed door de Franse filosoof Maurice Blanchot en zijn gevolg, is wat Van der Waal het 'onbestemde' noemt. Het boek begint met een lange en schematische bespreking van hoe de filosofie, door de opkomst van de natuurwetenschappen en de politiek, uiteindelijk het recht verspeelde om uitspraken te doen over de natuur of over de moraal. Wat haar is gebleven, zijn vragen over het zelf. Dit zelf dankt zijn bestaan en identiteit niet aan rationaliteit en kennis, maar aan de rite. Om te begrijpen wat het zelf is, meent Van der Waal, zullen we het denken moeten ritualiseren. Daarvoor is stilte nodig en de bereidheid om je leeg te maken, zoals we dat kennen uit het boeddhisme. Lezers met veel geduld en affiniteit met hedendaagse Franse filosofie mogen in dit boek iets vinden dat van hun gading is, anderen zullen zich ergeren aan de vele herhalingen, het vage taalgebruik en het schematisch karakter van alles. Van der Waal (1960) is ook bekend als dichter.

Klik hier voor Twaalf aantekeningen door Joke Hermsen bij de presentatie van he boek (1 juni 2012)     Joke Hermsen is de auteur van Stil de tijd

Fragment uit de Inleiding (Denken op de plaats rust, hoofdstuk 1, fragment 2 tegen de weters
Het gaat dit boek niet om weten. Het stikt in deze wereld van de weters, van de allesweters, van de betweters, van de bètaweters. Het denken is volledig verstrikt geraakt onder de last van al dit weten. Er is vrijwel geen mens meer die nog iets durft te denken omdat hij als de dodo is dat de weters hem terecht zullen wijzen, hem links en rechts zullen inhalen en hem dan, en dat is het ergste, voor het oog van de camera zullen uitlachen. Nou, als dat gebeurt, dan hou je wel op met denken, dan ga je wel kennis vergaren, heel veel kennis allemaal ter ondersteuning van je oorspronkelijke gedachte.
Maar wat ontdek je na het opnemen van al die kennis? Juist, je gedachte is opgelost. Foetsie, weg. En als dat gebeurd is, kom je gemakkelijk tot het inzicht dat dat denken er dus niet toe doet. Dat je dat denken beter aan anderen kunt overlaten. Aan de weters bijvoorbeeld.
Het vervelende is echter dat weters wel pretenderen te denken, maar of ze dat ook werkelijk doen? Ze recyclen het denken. Heel knap soms, en altijd met veel kennis van zaken. maar denken, écht de uitdaging van het denken aangaan? Vragen stellen zonder het antwoord al te kennen en antwoorden geven die niet als waarheden de hele goegemeente platslaan? Het is er gewoon niet bij. En al helemaal niet in dit kikkerlandje waar iedereen die denkt als een clown, charlatan, gevaarlijke gek of anachronistisch verschijnsel aan de kant wordt gezet. (pagina 11-12)

Fragment uit een column van Marjoleine de Vos
Wat het geestelijk klimaat betekent voor hoe een mens is en leeft, kun je ongelooflijk snel, geestig en intelligent lezen in het boek Denken op de plaats rust van Henk van der Waal, een boek waar ik nu al weken lang krankzinnig enthousiast over ben, al is het soms heus wel wat moeilijk. Filosofen zijn niet altijd eenvoudig.
Wat Van der Waal (filosoof en dichter) doet, en wat heel verhelderend is, is een een drietal gebieden (door Van der Waal "bereik" genoemd) onderscheiden en die vervolgens ook gescheiden houden: het "bereik van de waarheid", het "bereik van de aanspraak" en het "bereik van het onbestemde". Die bereiken komen kort gezegd neer op het bereik van de wetenschap, dat van de politiek en het samenleven, en dat van het innerlijke of geestelijke leven. Hij laat steeds zien waarom het niet goed is om die dingen door elkaar te husselen en ook waarom ze alle drie belangrijk voor ons zijn en ook altijd geweest zijn. Even belangrijk.
Je hebt daar meer aan dan aan het lezen van een oud meisjesboek, toegegeven. Oude idealen in oude bewoordingen kun je niet meer oppiepen. Maar nieuwe bewoordingen om aan jezelf en anderen duidelijk te maken dat een meisjesboekenterm als 'de ziel' nog steeds betekenis heeft, kan wel.
(uit: Nergens een boekenkast, vrijdag 14 september 2012)

Terug naar Overzicht alle titels