Uitgeverij IJzer 2021, 108 pagina's - € 16,50
Oorspronkelijke titel: Étude pour une déclaration des obligations envers l'être humain et autres textes.
Wikipedia: Simone Weil (1909-1943)
Korte beschrijving
Tekst op website uitgever
In haar laatste levensjaar heeft de Franse filosofe Simone Weil (1909-1943) in Londen een tiental essays geschreven waarin ze haar visie verwoordt over een nieuwe samenleving in haar land na de oorlog; en in dat verband over hoe een verklaring van de mensenrechten als preambule voor een nieuw op te stellen grondwet eruit zou moeten zien. In Waar strijden wij voor? zijn de drie belangrijkste essays vertaald waarin de essentiële vraag wordt gesteld waarvoor er eigenlijk gestreden wordt door en voor Frankrijk en andere landen die met de militaire nederlaag in 1940 totaal zijn ingestort. Want voor iedere crisis moet de oplossing altijd op een hoger niveau gezocht worden dan waarop het probleem zich voordoet. Dat vereist anders denken. In deze essays biedt de auteur een visie die ook nu nog bruikbaar is. Destijds was wat zij te zeggen had onvoorstelbaar. In onze tijd kan het zonder meer besproken, overwogen en deels zelfs toegepast worden. De visionaire, naar de buitenwereld gerichte filosofe Simone Weil was een zeer intelligent denker die voorbij het rationele denken tot een religieuze dimensie van haar leven kwam. Bij IJzer verschijnt in 2022 de vertaling van haar hoofdwerk L’Enracinement (Worteling).
Fragment uit Studie voor een verklaring van de verplichtingen tegenover de mens
De menselijke ziel heeft zowel vrijwillige gehoorzaamheid als vrijheid nodig. De gehoorzaamheid waarmee ingestemd is, is wat men verleent aan een autoriteit op basis van diens legitimiteit. Dat is niet mogelijk ten aanzien van een politieke macht die voortkomt uit een verovering of een staatsgreep, of ten aanzien van een economische macht op basis van geld. De vrijheid is de macht van de keuze binnen de speelruimte die de directe beperking van natuurlijke krachten en van de als legitiem erkende autoriteit toestaat. Die speelruimte moet groot genoeg zijn dat de vrijheid geen fictie is, met dien verstande dat er nooit bepaalde vormen van misdaad toegestaan kunnen worden.
De menselijke ziel heeft zowel waarheid als vrijheid van meningsuiting nodig. De behoefte aan waarheid eist dat iedereen toegang heeft tot de cultuur van de geest zonder daarvoor materieel of moreel gesproken overgeplant te moeten worden; ook dat er in het domein van het denken nooit enige materiële of morele pressie uitgeoefend mag worden anders dan uit een bezorgdheid uitsluitend over de waarheid. Dat impliceert het absolute verbod van propaganda zonder enige uitzondering. Die behoefte eist bescherming tegen fouten en leugens. Dat maakt van iedere openbaar aangetoonde , materiële en te vermijden onjuistheid een strafbare overtreding. Die eis betreft ook de bescherming van de volksgezondheid tegen de giffen in het domein van de volksgezondheid tegen de giffen in het domein van het denken. maar om te functioneren heeft het intellect het nodig zich te kunnen uitdrukken zonder dat enige autoriteit dat kan inperken. Dat vraagt dus om een apart domein van puur intellectueel onderzoek, toegankelijk voor allen, en waar geen enkele autoriteit kan ingrijpen.
De menselijke ziel heeft enerzijds afzondering en intimiteit en anderzijds sociaal leven nodig.
De menselijke ziel heeft zowel persoonlijk als collectief eigendom nodig. Het persoonlijk eigendom bestaat nooit uit het bezit van ene hoeveelheid geld, maar uit de zeggenschap over concrete dingen zoals een huis, land, meubilair, gereedschap, dingen die de ziel beschouwt als een verlengstuk van zichzelf of van het lichaam. De rechtvaardigheid eist dat eigendom in die zin onvervreemdbaar is. Zoals de vrijheid.
Het collectieve eigendom is niet gedefinieerd op een juridische basis, maar door het gevoel van een menselijk leefmilieu waarin bepaalde materiële dingen gezien worden als een verlengstuk en een uitkristallisatie van de mens. Zo'n gevoel kan alleen maar onder bepaalde objectieve voorwaarden bestaan.
Het bestaan van een sociale klasse waarin het ontbreekt aan privé- en collectief bezit is even beschamend als de slavernij. (pagina 90-91)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen