Boom 2023, 240 pagina's - € 24,90
Wikipedia: Tinneke Beeckman (1976) en haar website.
Korte beschrijving
Tekst op website uitgever
‘Tinneke Beeckman is niet alleen erudiet en intelligent – dat wisten we al – maar met deze fijnzinnige essays getuigt ze ook van wijsheid en kwetsbaarheid. Grote klasse.’ – David Van Reybrouck
Wat kan je troosten? Is je verlangen gevaarlijk? Waarvoor kun je dankbaar zijn?
In een moedige zoektocht naar zelfkennis leidt Tinneke Beeckman de lezer langs de grootste geesten uit de filosofie en wereldliteratuur: van Socrates, Hannah Arendt en Albert Camus tot Marcel Proust en Virginia Woolf. Vertrekkend vanuit persoonlijke vragen ontdekt ze hoe hun ideeën je blik op jezelf en het leven kunnen verrijken. Beeckman wekt klassieke denkers tot leven en laat overtuigend zien hoe de filosofie juist vandaag de dag van grote waarde kan zijn.
Tinneke Beeckman (1976) is een van de meest vooraanstaande filosofen in het Nederlandse taalgebied. Ze schreef onder andere het bekroonde Door Spinoza’s lens (2012) en Macht en onmacht (2015). In 2020 verscheen haar bestseller Machiavelli’s lef, waarmee ze de Hypatia-prijs won. Naast haar boeken schrijft Beeckman columns voor De Standaard.
Fragment uit Ben je een snob?
Vrijwel niemand ziet zichzelf als een snob. Maar als ik erover nadenk, is die term misschien op mij van toepassing. Soms beoordeel ik de wereld naar mijn eigen selectieve criteria en heb ik het verlangen me boven anderen te verheffen. Al is het makkelijker dergelijke kleine trekjes bij anderen op te merken: hoe ze hun smaak en stijl willen etaleren, en dat ze tot de betere klassen behoren. De criteria die in aanmerking kunnen komen om jezelf en anderen te taxeren, hangen af van het milieu waarin je je bevindt. Snelle wagens en zakelijke successen tellen voor de ene persoon; uitzonderlijke studieresultaten, de duurzaamste levensstijl, de betere artistieke connecties voor anderen. Gedurende je leven kun je andere criteria aannemen. Je kunt je aanpassen aan een nieuw milieu, met andere normen.
Willen excelleren op zich is niet snobistisch. Je kunt bijvoorbeeld graag lekker willen koken. Pas als je met de exquise diners een sociaal effect beoogt, speelt snobisme mee. Dat doen de Verdurins in Proust beroemde romancyclus Op zoek naar de verloren tijd (1913). Ze willen graag geloven dat ze met hun zogenoemde salon deel uitmaken van de chicste Parijse elite. Maar hun ambitie om bij die elite te horen heeft een keerzijde: ze teert op een logica van uitsluiting. De Verdurins bewieroken zichzelf en genieten ervan om anderen belachelijk te maken. Daaraan doen hun gasten aardig mee. Zo wordt de arme Saniette het voorwerp van gruwelijke spot. 'Want het instinct om na te bootsen en de afwezigheid van moed beheersen zowel de samenleving als de massa. En elk mens lacht wanneer iemand bespot wordt, zelfs wanneer hij diezelfde persoon tien jaar later aanbidt zodra die zich in een kring van bewonderaars bevindt', observeert Proust (1871-1922). Mensen laten zich meeslepen door wat anderen begeren. In gezelschap blijven ze amper trouw aan een eigen maatstaf en nemen over wat 'men' belangrijk vindt.
Tegelijk is de onderneming van de Verdurins een maskerade: hun arrogantie verbergt een diepe gêne over de eigen inkomsten en oorsprong. Dat is typisch voor snobs: ze willen zich juist verheffen over de kenmerken waarvoor ze zich schamen. Snobisme kan subtiele vormen aannemen. Iemand zie zijn studie niet heeft afgemaakt, strooit met intellectuele verwijzingen. Iemand die onzeker is over zijn afkomst, doet alsof hij in adellijke kringen thuishoort. Iemand die aarzelt over zijn aantrekkelijkheid, hult zich in prestigieuze modemerken. Die keuzes zijn niet enkel positief; er volgt een hard oordeel over wie niet dezelfde geraffineerde attitude aanneemt. Snobisme is een poging om afstand te nemen van jezelf, of beter: van datgene in jezelf wat je twijfelachtig vindt. Die kenmerken corrigeer je publiekelijk, alsof je gebreken voor jezelf en voor de ander wilt rechtzetten. Als je opgaat in snobisme, laat je niet alleen mensen in de steek die niet meer bij jouw betere status of levenshouding passen. je probeert een deel van jezelf achter je te laten. Vandaar dat snobisme soms met een niet-aflatende energie wordt uitgevoerd. (pagina 61-62)
Lees in dit verband ook Echte pretentie : waarom het zo irritant is en waarom we niet zonder kunnen van Joost de Vries (uit 2019)
Draadje (maart 2024)
En lees ook: Machiavalli's lef : levensfilosofie van de vrije mens (uit 2020)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen