Jeroen Siebelink

Het bedwelmingsapparaat : de staat tegen mens, natuur en dier
Uitgeverij Pluim 2025, 400 pagina's - € 24,99

Website van Jeroen Siebelink (1968)

Korte beschrijving
Een actueel en kritisch boek over belangenverstrengeling tussen het ministerie van Landbouw, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de vee- en voedselindustrie. Het ministerie van Landbouw en de NVWA zijn verantwoordelijk in het waarborgen van gezond, veilig en eerlijk voedsel. De één is belast met het invoeren van wetten ter bescherming van mens en dier, de ander dient die te handhaven. In dit boek betoogt Jeroen Siebelink hoe beide instanties aan de leiband lopen van de industrie, en worden geplaagd door schandalen op het gebied van voedselveiligheid en dierenwelzijn. De auteur baseert zijn boek op gesprekken met interne bronnen en onthult hoe deze organisaties onder invloed staan van de industrie die ze zouden moeten controleren. In pakkende journalistieke stijl geschreven. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. 

Jeroen Siebelink is een Nederlandse onderzoeksjournalist en schrijver van non-­fictie. Eerder publiceerde hij onder andere de true crime­-werken ‘Onder de beesten: undercover in de bio-industrie’ en ‘De dierenbevrijders’.

Tekst op website uitgever
De overheid zegt de wet te handhaven. Maar wat als de pakkans klein is en het morele kompas stuk?

Het ministerie van Landbouw en de Nederlandse Voedselen Warenautoriteit (NVWA): de één moet wetten invoeren die mens en dier beschermen, de ander moet ze uitvoeren. Het zijn twee overheidsinstanties die ons van gezond, veilig en eerlijk voedsel moeten voorzien. Helaas is de geschiedenis van deze twee organisaties een aaneenrijging van misstanden en schandalen. Tot op de dag van vandaag lopen beide aan de leiband van een industrie waarop ze zouden moeten toezien.

Het bedwelmingsapparaat vertelt een schokkend verhaal gebaseerd op vele gesprekken met interne bronnen van hoog tot laag. Hoe heeft het zover kunnen komen? Waarom staan wij dit systeem nog met zijn allen toe? En hoe kan het anders?

Jeroen Siebelink is onderzoeksjournalist en schrijver van literaire non-fictie. Hij maakte de laatste jaren naam met zijn opzienbarende true crime-werken Onder de beesten. Undercover in de bio-industrie en De dierenbevrijders.

Fragment uit 17. De tsaar
Het land heft gekozen, Lubbers II mag het karwei van Lubbers I afmaken en Braks III mag het karwei van Braks II afmaken, een derde termijn voor hen, Lubbers wil niemand anders op Landbouw. Gezellige Brabantse peer, geen visionair licht, maar je kunt hem er goed bij hebben. Daar houdt Lubbers van. Welk karwei op Landbouw precies moet worden afgemaakt, geen idee overigens. Toen Braks Lubbers laatst in de Prinses Beatrix, het regeringsvliegtuig, toevertrouwde dat Nederland een zeer groot probleem heeft, iets wat het land miljarden en miljarden gaat kosten, keek Lubbers hem ongelovig aan.
  'Toch niet de kernbom?'
  'Mest.'
  'Mest? Wat is daarmee?'
 Het toestel won hoogte, giftige weilanden en bespoten akkers veranderden zo in een fleurige lappendeken, Braks overwoog een college. Hij zocht naar woorden, het was veel meer dan mest, het was gigantisch. Boeren rijden niet alleen massaal illegaal mest uit, ze maken ongebreideld gebruik van bestrijdingsmiddelen, sjoemelen met bosbouwsubsidies, gebruiken onwettige groeihormonen, frauderen met natuurregelingen, ontduiken elke poging om dierlijke productie en mestproductie iets in te dammen. Zwarte melk, zwarte vis, zwart vlees. Maar Lubbers keek naar de billen van de stewardess en Braks dacht: laat maar.

Braks' scharrelvleekeurmerk is bezig een trage dood te sterven. De Stichting Scharrelvleescontrole mag nog lang subsidie ontvangen, maar brengt weinig mensen aan het scharrelvlees. Het concept moet nog twintig jaar een bestaan in de marge leiden voordat de Dierenbescherming in 2007 het met het Beter Leven Keurmerk nieuw leven inblaast. Tegen die tijd zijn eisen noch inspectie opgeschroefd. Nog altijd geen ecghte vrije uitloop, wél een ster voor een varken dat op 20 vierkante centimeter meer één stapje extra heeft mogen zetten.
  Twee sterren voor 70 vierkante centimeter extra, drie hele sterren voor een vierkante meter. Inspectie vindt niet plaats. Onaangekondigde stalinspecties in 2021 door Actiegroep Ongehoord bij onder meer de agrarisch ondernemer van het jaar, tevens officier in de orde vanb Oranje-Nassau en prestigieus raadslid van de Raad voor Dierenaangelegendheden Annechien ten Have, tonen aan dat Beter Leven-sterrenvlees is gebruikt van moedervarkens die ingeklemd liggen tussen stangen, dode biggetjes en doodzieke mestvarkens.

Maar nu is het nog een prachtige wintermorgen in 1987. Vanuit het oosten stroomt een ijzige lucht door de Bezuidenhoutseweg, al weken houdt strenge vorst het land in een greep. Het gebied rond het ministerie is veranderd in een poollandschap. De schim van een vroege ambtenaar, hangend in de jachtsneeuw. In de afgrond van de snelweg A12 schemeren blauwe zwaailichten, met stil geraas  trekken strooiwagens een basterdkleurig spoor.
  Hierboven is alles maagdelijk wit, een winters sprookje. Gebogen ploetert de figuur langs de wering van het roerloze kasteel. Na klachten over het geraas van verkeer uit de tunnelbak zijn op last van een nieuwe secretaris-generaal alle vijfduizend tuimelramen dichtgekit. Een stadsburcht; over de volle breedte van de gevel hebben zich rijen ijspegels gevormd, een geschut van dolken. Het Kremlin van Nederland, zeggen mensen. Alleen de snoepige slagroomkoepels ontbreken.
  Een staat in een staat, losgezongen van de werkelijkheid. Daarbinnen ligt niemand wakker van kritiek. Niet van een vernietigend oordeel van de Rekenkamer over het mestbeleid van Braks, niet van de betrokkenheid van het departement bij de visfraude, die dit jaar aan de oppervlakte zal komen.

Elke dag dat directeur-generaal Landbouw en Voedselvoorziening Aart de Zeeuw de trap naar boven neemt, bestudeert hij de mozaïeken en muurschilderingen. Op de begane grond de Mens, hoe hij zijn bestaan  ontleent aan de natuur. Dan glijdt zijn hand over de reling, hij bereikt de eerste verdieping, dat in het teken staat van het water, waarin alle leven ontstaat. Op de tweede: de grond, de baarmoeder waarin het zaad valt, waaruit het leven ontkiemt. Op de derde weer de mens, die het land bewerkt. De vierde is voor de regen, onmisbaar voor het gewas, de vijfde is voor het licht, en dan: de personeelskantine. Op zonnige dagen reikt het uitzicht tot aan de kust. Nu hult alles nog in duisternis. (pagina 233-235)

Terug naar Overzicht alle titels