Rosan Smits

Dit is fascisme
De Correspondent 2025, 209 pagina's - € 16,--

Korte bio van Rosan Smits (1982)

Korte beschrijving

Tekst op website uitgever
In Dit is fascisme laat politicoloog Rosan Smits zien dat het fascisme terug is - in Amerika, Europa en Nederland - en hoe we ons kunnen verzetten.

Fascisme holt een democratie uit. Het begint met taal, niet met tanks. Met democratische verkiezingen, niet met een staatsgreep. En het krijgt vrij spel, dankzij mensen die denken dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen – tot het dat ineens wél doet. Zoals nu.
Reacties: ‘Rosan Smits' woorden zijn een waarschuwing.’ – Sinan Çankaya 'Breekijzer van een boek' – Rinke Verkerk ‘Dit boek is een spiegel’ – Carice van Houten 'Dit boek is een noodsignaal' – Rutger Bregman

Fragment uit 8. De barrière: een solidaire samenleving
Fascisme krijgt een kans omdat mensen het gevaar te lang onderschatten. En als het dan tóch misgaat, geloven velen dat ze er niets aan kunnen veranderen.
  Dat is wat de Amerikaanse burgerrechtenactivist Eric K. Ward 'de Andere Grote Leugen' noemt: het idee dat we als burgers machteloos staan tegenover fascisme. Die leugen maakt het mogelijk om weg te kijken terwijl moslims voortdurend worden gediscrimineerd, vluchtelingen in steeds onmenselijker omstandigheden worden geduwd of het Palestijnse volk met rugdekking van onze regering dreigt te worden vernietigd.
  Dat idee van machteloosheid is gevaarlijk. Het vervangt solidariteit door egocentrisme en morele moed door doffe onverschilligheid. Precies dát gedrag houdt autoritaire leiders in het zadel. Hannah Arendt stelde na de Tweede Wereldoorlog al dat een samenleving waarin mensen van elkaar vervreemd raken het kwetsbaarst is voor autoritaire leiders: 'Totalitaire bewegingen zijn massaorganisaties van geatomiseerde, geïsoleerde individuen.'

Heb jij je weleens afgevraagd of jij je zou hebben verzet tegen de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog? Het antwoord ligt in wat je nú doet tegenover opkomend fascisme, kijk je weg of spreek je je uit? Want, waarschuwt Arendt: 'Het meeste kwaad wordt aangericht door mensen die nooit een bewuste keuze hebben gemaakt tussen goed en kwaad.'
  De barrière tegen fascisme is dat wij weigeren mee te doen aan de haat en ontmenselijking. Je hoeft geen beroepsactivist te zijn om die barrière te helpen opwerpen. Je hoeft het ook niet aan journalisten of politici over te laten. Want het verzet begint niet bij de instituties van de democratie, maar bij hoe mensen denken en handelen. Dit is ons aanknopingspunt. Hierin valt een keuze te maken.

Gebruik nooit geweld. Gewelddadigheid is een vorm van capitulatie voor de manier van denken die bij het fascisme hoort. Door geweld af te wijzen toon je dat er een beter alternatief is. 'Geweldloos verzet', schreef Martin Luther King in 1958, 'is een moedige confrontatie met het kwaad door de kracht van de liefde.'

Verzet begint bij taal. 'Wees zorgzaam voor onze taal,' roept Timothy Snyder op. Want om kritisch denken uit te bannen, eigenen fascisten zich de betekenis van woorden toe. Onder het mom van 'vrijheid van meningsuiting' censureren conservatieve Amerikaanse republikeinen bijvoorbeeld boeken over gender, diversiteit en inclusie. De staat Texas deed in 1ugustus 2025 zelfs Het Achterhuis van Anne Frank in de ban.
  Onder het mom van 'de bescherming van minderheden' worden minderheden bedreigd, zoals bij de repressie van anti-genocideprotesten gebeurt in landen als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Wie achteloos zulke taal overneemt, 'oorlog' zegt in plaats van 'genocide', 'vrijheid van meningsuiting' in plaats van çensuur',  versterkt niet alleen het frame van fascisten, maar laat hjet ook binnen in zijn eigen denken. (pagina 169-171)

Lees vooral ook: 
Verloren land : de zeven stappen van democratie naar dictatuur van Ece Temelkuran (uit 2019), 
Over tirannie : twintig lessen uit de twintigste eeuw van Timothy Snyder (uit 2017), De anatomie van het fascisme van Robert O. Paxton (uit 2005/2025),
Fascisme : oorsprong en ideologie van Robin te Slaa (uit 2022),
Fascisme en populisme : Mussolini nu van Antonio Scurati (uit 2024),
Achtung, Europa! : een eigentijdse waarschuwing van Thomas Mann (met een inleiding van Bas Heijne) (uit 2025),
Hoe herken je een fascist van Umberto Eco (herdruk uit 2024),
Theorie van de kraal : kapitaal - ras - fascisme van Willem Schinkel & Rogier van Reekum (uit 2019) en 
Het nationaal-socialisme als rancuneleer van Menno ter Braak, met een voorwoord van Bas Heijne (uit 1937/2019)

Terug naar Overzicht alle titels