Atlas Contact 2025, 300 pagina's - € 22,99
Oorspronkelijke titel: The world after Gaza (2004)
Lenen als E-book via bibliotheek.nl
Korte beschrijving
Een diepgravende analyse van de visies van de westerse en niet-westerse wereld op het conflict tussen Israël en Palestina.
Lange tijd was de Holocaust het morele ijkpunt van het Westen. In de rest van de wereld was de dekolonisatie het belangrijkste referentiekader van de vorige eeuw, schrijft auteur Pankaj Mishra. Als de recente gebeurtenissen in Gaza vanuit deze twee perspectieven worden beschouwd, welke morele inzichten levert dat op? Mishra laat zien dat het essentieel is om te kijken naar de perspectieven van de niet-westerse meerderheid van de wereldbevolking om de verschillende reacties op de oorlog in het Midden-Oosten te begrijpen. Het boek beantwoordt fundamentele vragen, onder meer of sommige levens er meer toe doen dan andere, welk lijden het verdient herinnerd te worden en waarom radicaal-rechts op winst staat in het Westen. Zeer intelligent geschreven. Uitsluitend geschikt voor een geoefende lezersgroep.
Pankaj Mishra (1969) is een Indiase schrijver en journalist. Hij schreef vele boeken en won eerder de Leipzig Book Award for European Understanding.
Tekst op website uitgever
In deze morele gids worden fundamentele vragen beantwoord, geleid door de verschillende perspectieven en reacties op de oorlog in het Midden-Oosten.
Lange tijd was de Holocaust het morele ijkpunt van de wereld. Althans, in het Westen. In de rest van de wereld was de dekolonisatie het belangrijkste referentiekader van de vorige eeuw. Als je de recente gebeurtenissen in Gaza vanuit deze twee perspectieven beschouwt, welke morele inzichten levert dat op? Pankaj Mishras werk draait altijd om het hypocriete westerse zelfbeeld en de voortdurende mondiale raciale ongelijkheid. Volgens Mishra is het essentieel om te kijken naar de ervaringen en perspectieven van de meerderheid van de wereldbevolking om de verschillende reacties op de oorlog in het Midden-Oosten te begrijpen. Mishra beantwoordt fundamentele vragen of sommige levens er meer toe doen dan andere, welk lijden het verdient herinnerd te worden en waarom radicaal-rechts op winst staat in het Westen. De wereld na Gaza is een essentiële morele gids tot het verleden, heden en toekomst.
Fragment uit Deel 3. Identiteitspolitiek en leuren met gruweldaden
'Deze Joden waren sterk,' geeft Sammler toe terwijl hij naar de rottende Arabische lijken op de pas door Israël bezette stukken land kijkt. Maar hij kan niet met de Amerikanen meejuichen over de ontembare nieuwe Jood. Hij is nite alleen een overlevende van de Shoah die in Polen letterlijk uit een greppel vol lijken is gekropen, inclusief het lijk van zijn vrouw. Hij weet ook wat het is om gevoelloos een moord te plegen. Bellow beschrijft dat Sammler als hij zich in een bos schuilhoudt een Duitse soldaat overmeestert en in koelen bloede doodt, terwijl deze smeekt hem te laten leven.
Het doden van de man die hem in de sneeuw had overvallen had hem voldoening geschonken. Was het alleen maar voldoening geweest? Nee, meer. het was vreugde geweest. Zou je zoiets een duistere daad moeten noemen? Integendeel, het was ook een schitterende. Voornamelijk schitterend. Toen hij zijn pistool afvuurde was Sammler, zelf bijna een lijk, brandend tot leven gekomen. Toen hij kou leed in het Woud van Zamosc had hij dikwijls gedroomd dat hij bij een vuur zat. Welnu, dit was weelderiger dan vuur. Het was alsof zijn hart gevoerd was met schitterend, verrukkelijk satijn. Die man doden, hem doden zonder medelijden, want hij was ontheven van medelijden.
Sammler weet hoe snel een slachtoffer kan veranderen in een wreedaard die slachtoffers maakt en kan zwichten voor 'de gedachte dat een mens zijn identiteit terug kon krijgen, kon bevestigen door te moorden, op die manier gelijk te worden aan een ander, aan de allermachtigsten.' Hij ziet zijn Israëlische schoonzoon aanstalten maken om de zwarte zakkenroller aan te vallen en merkt op dat er 'iets ongebreidelds, grenzeloos was aan de manier waarop hij uithaalde, de man had ingeschat, een stevige gemeenheid. Die klap bevatte alles, discipline, moordlust, alles.' Door de nietsontziende logica van de overlever -de logica waarmee Israël Gaza kapotmaakt - en de herinnering aan zijn eigen verleden en huidige medeplichtigheid raakt hij 'totaal' gedesillusioneerd. En het verbant hem naar Primo Levi's grijze zone - het gebied waar de ruimte tussen slachtoffers en daders krimpt, de grenzen die kwaad van onschuld scheiden onscherp zijn, morele verantwoordelijkheid moet worden genomen voor de onfortuinlijken, het schuldgevoel erbij betrokken te zijn verpletterend is. Er zitten uiteindelijk voor Sammler te veel ondraaglijke echo's uit het verleden in een scène waarin een nu bevoorrechte Jood samen met een menigte passieve omstanders kijkt naar een Israëliër die de schedel van een zwarte man verbrijzelt. Hij deinst vol afschuw terug voor Eisen, een 'moord-maniak', die 'in een inrichting' thuishoort.
De zwarte man blijft tot het einde een nul, door Bellow gereduceerd tot een object dat juist Joden angst inboezemt en pas nadat hij door een maniak is verminkt wordt erkend als een mens die mededogen verdient. Toch verzet Sammler zich tegen Israëls op eliminatie gerichte doden-of-gedood-worden-versie van 'dit nooit meer' en wijst hij de voor zijn veiligheid noodzakelijke politieke en morele degradatie af. Misschien was hij er, zoals Simone Weil benadrukte, nog niet klaar voor om 'van zijde te wisselen, precies als het recht, die voortvluchtige uit het kamp der veroveraars'. Maar anders dan Anne Frank heeft hij het overleefd en heeft hij de tijd leren kennen dat Joden weer mensen kunnen zijn, en niet slechts Joden; de tijd ook dat de slachtoffers van de moderniteit niet voornamelijk Joden zijn. En misschien kunnen we vanuit het intuïtieve gevoel van de overlevende dat leed ondeelbaar is gaan kijken hoe de botsende narratieven van Shoah, slavernij en kolonialisme met elkaar verzoende kunnen worden. (pagina 266-268)
Lees ook: Tijd van woede : een geschiedenis van het heden (2017)
Terug naar Overzicht alle titels
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
De redactie behoudt zich het recht voor reacties te verwijderen