Jaap van Ginneken

Het enthousiasmevirus : hoe gevoelens zich explosief verspreiden nu iedereen online is
Business Contact 2012, 208 pagina's - € 16,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Wikipedia: Jaap van Ginneken (1943)

Korte beschrijving
Mede dankzij sociale media verspreiden stemmingen en emoties zich razendsnel over de wereld. De snelheid en de mate waarin mensen elkaar beïnvloeden, heeft grote invloed op de realiteit. We zien verschuivingen in de publieke opinie optreden en revoluties beginnen op Facebook. In zijn nieuwe boek legt dr. Jaap van Ginneken, media- en massapsycholoog en auteur van een groot aantal publicaties op het gebied van de massapsychologie, uit hoe deze stemmingsbesmetting te werk gaat. Welke psychologische factoren hierbij een rol spelen, hoe moderne media ingezet wordt in het beïnvloeden van stemmingen en welke kansen en bedreigingen er kleven aan de massale inzet van deze media. Hij illustreert zijn betoog met uiteenlopende voorbeelden en gaat in op de nieuwste technologische ontwikkelingen en mogelijkheden tot realtime analyses en opninieonderzoeken. Het boek is voorzien van uitgebreide eindnoten en een literatuurlijst. Een toegankelijke publicatie over een actueel fenomeen met grote maatschappelijke implicaties. Met enkele illustraties in zwart-wit, eindnoten, een literatuuropgave en register.

Fragment uit  het Voorwoord
Plotselinge massale stemmings-verschuivingen met betrekking tot een kwestie in de publieke opinie lijken dan ook steeds vaker voor te komen. Vooral sinds het begin van de 21ste eeuw. Nu elektronische links woorden en beelden steeds sneller doorgeven. Je kunt je eigen reacties delen met anderen in het land en de wereld, 'live' en 'in real time' door alleen maar even kort een schermpje aan te raken.
Het is belangrijk om dit te onderkennen, en te leren ermee om te gaan. Dit boek helpt je inzicht te krijgen in de kansen en bedreigingen daarbij, voor onze kracht en zwakheden Maar tegelijk moet het ook leuk zijn om te lezen. (pagina )

Fragment uit 7. Sociale netwerken, informatie en schuivende normen
Informatie, stemmingen en gedragspatronen worden door mensen aan elkaar doorgegeven - in steeds wijdere kringen. We ondergaan allemaal die invloeden: niet alleen van mensen die nabij zijn, maar soms ook voorbij de horizon. Dit geldt overduidelijk ook voor cultuur, en voor de grote religies.
  Het zijn niet alleen de genen van die bevolkingsgroepen die zich hebben verspreid, maar ook de memen. Ze lijken allemaal door de knooppunten en verbindingen van sociale netwerken te stromen. Er worden dus door mensen niet alleen echte epidemieën en ziektegedrag aan elkaar doorgegeven, maar ook gezond gedrag en zelfs geluk. (pagina 117)

Terug naar Overzicht alle titels

George Akerlof & Robert Shiller

Animal spirits : hoe instincten in de mens de economie sturen
Business Contact 2009, 271 pagina's - €24,95

Oorspronkelijke titel: Animal spirits : how human psychology drives economy, and why it matters (2009)

Wikipedia: George Akerlof (1940)

Korte bespreking
Vertrouwen, redelijkheid en illusie zijn niet direct begrippen waarover in economische theorieën veel wordt geschreven als verklarende factoren van economische verschijnselen. Het gedrag van mensen wordt juist en vooral gestuurd door psychologische fenomenen - eerder dan economische motieven als winst, kostprijs of ruilvoet. De auteurs doen een geslaagde poging om de huidige recessie, maar ook andere economische verschijnselen te verklaren door het gedrag van mensen als 'animal spirits' (psychologische drijfveren) tot uiting te laten komen in hun economisch handelen. Keynes in een nieuw jasje, een must in deze economisch roerige tijden. Met eindnoten, een uitvoerige literatuuropgave en een register

Fragment uit de Inleiding
Om te begrijpen hoe economieën werken en hoe we die moeten beheren en onze welvaart kunnen verhogen. moeten we aandacht besteden aan de gedachtepatronen die bepalend zijn voor de opvattingen en gevoelens van mensen, hun animal spirits. We kunnen belangrijke economische gebeurtenissen nooit goed begrijpen tenzij we het feit onder ogen zien dat de oorzaken ervan vooral van mentale aard zijn.
Het is jammer dat de meeste economen en schrijvers over het bedrijfsleven dit blijkbaar niet onderkennen en terugvallen op de meest kromme en kunstmatige interpretaties van economische gebeurtenissen. Ze nemen aan dat als je naar het geheel kijkt, variaties in individuele gevoelens, impressies en passies er niet toe doen en dat economische gebeurtenissen bepaald worden door ondoorgrondelijke technische factoren of grillig overheidsbeleid.
In feite hebben deze gebeurtenissen, zoals we in dit boek zullen ontdekken, heel vertrouwde oorzaken die te herkennen zijn in onze alledaagse gedachten. We begonnen dit boek in het voorjaar van 2003. In de tussenliggende jaren heeft de wereldeconomie zich ontwikkeld in richtingen die alleen te begrijpen zijn in termen van animal spirits. (pagina 15)

Terug naar Overzicht alle titels

Marcel Metze

De hoogmoedigen
Balans 2011, 96 pagina's - € 6,95

Website Marcel Metze (1953)

Korte bespreking
Deze uitgave ter ere van het 25-jarig jubileum van uitgeverij Balans geeft een cynisch beeld van de manager. In het eerste hoofdstuk, 'Het icoon', wordt de toon gezet aan de hand van een voorbeeld bij Prorail: de manager is een kille cijferaar met holle retoriek. In de daarop volgende hoofdstukken schetst de auteur een historisch overzicht van de managersfunctie. Na de Tweede Wereldoorlog krijgt de manager meer macht met diversificatie van kernactiviteiten, en een grote grip op nationale economieën. Vervolgens is er aandacht voor de neo-liberale wind in de overheid met terugtreden en marktwerking. In de jaren negentig is er een explosie van waardevermeerdering van ondernemingen en een graaicultuur bij topmanagers. Dan komen het hoofdstuk 'Hoogmoed' en de val met het uiteenspatten van de internetbubbel, de bedrijfsschandalen, de kredietcrisis en mogelijke verklaringen voor het graaigedrag van managers. Het prettig leesbare boekje eindigt met enkele vragen en ook met enige nuances. Voor iedereen die een hekel aan managers heeft. Gebonden uitgave in pocketformaat; kleine druk.

Fragment uit het hoofdstuk Vrije baan
Deze terugtrekkende beweging van de overheid is in veel opzichten wel te vergelijken met die van de bedrijfseigenaren in de eerste helft van de twintigste eeuw, die stap voor stap de rol van kapitaalverschaffer verkozen boven die van actieve bedrijfsleider. Die omslag markeerde als beschreven de komst van de managerial enterprise, de managersonderneming, Welnu, in de jaren negentig werd de Nederlandse publieke sector in razend tempo omgebouwd tot een cluster van (semi-)zelfstandige organisaties voor publieke dienstverlening waarin niet langer politieke bestuurders en hun ambtelijke handlangers de dienst uitmaken, maar een groeiende groep publieke (beroeps)managers die dezelfde 'econocratische' taal spraken en in dezelfde zakelijke termen dachten als hun collega's in het commerciële bedrijfsleven. Het valt ernstig te betwijfelen of deze neoliberale ombouw ook heeft geleid tot meer efficiency, betere 'producten' (zoals zorg, onderwijs en andere publieke dienstverlening tegenwoordig worden genoemd) en tot grotere tax payers' value. (pagina 59-60)

Filmpje
Op zondag 16 december 2012 sprak Marcel Metze in de Groene Engel in Oss over Echte waarde(n). Hieronder een videoverslag, gemaakt door Jan de Waal.


Terug naar Overzicht alle titels

Michael Sandel

Niet alles is te koop : de morele grenzen van markt werking
Ten Have 2012, 240 pagina's - € 19,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Wikipedia: Michael Sandel (1953)

Korte beschrijving
De schrijver, een bekend hoogleraar politieke wetenschappen van Harvard, die al eerder naam maakte met het boek Rechtvaardigheid (2010), filosofeert over het ontstaan van het geloof in marktwerking, en probeert de lezer aan het denken te zetten over ethiek en de grenzen van de markt. Hij geeft vele boeiende voorbeelden en stelt als filosoof slechts kritische vragen zonder te oordelen. Een (wereldwijd, en ook in Nederland) actueel, maar complex thema, dat aan de hand van alledaagse voorbeelden bespreekbaar wordt gemaakt. Met een uitgebreid register en eindnoten per hoofdstuk. Zonder economische voorkennis goed leesbaar.

Beginzinnen hoofdstuk 1. Voor je beurt gaan
Niemand vindt het leuk om in de rij te staan. Soms kun je tegen betaling voor je beurt gaan. Het is bekend dat in chique restaurants een flinke fooi voor de maître d'hôtel de wachttijd op een drukke avond flink kan beknotten. Dat zijn eigenlijk steekpenningen en ze worden dan ook discreet aangenomen. Er hangen geen mededelingen op het raam dat gasten die vijftig dollar willen betalen onmiddellijk een zitplaats krijgen. Niettemin is de verkoop van het recht om niet op je beurt te hoeven wachten in de afgelopen jaren aan de dag getreden en heel gewoon geworden (pagina 21)

Terug naar Overzicht alle titels

Yvonne Zonderop

Polderen 3.0 : Nederland & het algemeen belang
ISVW 2012, 96 pagina's - € 9,95

Presentatie pamflet op vrijdag 18 mei 2012

Geboren in 1955

Fragment uit de Inleiding
Nu de oude vormen haperen, moeten burgers, organisaties en de politiek nieuwe manieren ontwikkelen om het algemeen belang te creëren en te behoeden. We kunnen het niet langer aan de anderen overlaten in de hoop dat het daarmee goed komt. We moeten op zoek naar virtuele vergaderzalen met poreuze wanden, naar gesprekspartners die elkaar en zichzelf serieus nemen, naar organisaties en burgers die medeverantwoordelijk willen zijn voor hun omgeving en tegelijkertijd hun eigen belang willen dienen.
Ik noem dat streven Polderen 3.0. (pagina 14)

Terug naar Overzicht alle titels

Roy Baumeister & John Tierney

Wilskracht : de herontdekking van de grootste kracht van de mens
Uitgeverij Nieuwezijds 2012, 294 pagina's - € 19,95

Oorspronkelijke uitgave: Willpower: rediscovering the greatest human strength (2011)

Wikipedia: Roy Baumeister (1953)

Korte beschrijving
Een boek over wilskracht. De auteurs bespreken psychologisch onderzoek en voorbeelden uit de literatuur en media over wilskracht en zelfbeheersing. Ze geven voorbeelden van personen die door wilskracht uitzonderlijke prestaties geleverd hebben (zoals 44 dagen vasten) en beschrijven experimenten. Ze laten zien dat uit onderzoek is gebleken dat er een verband is tussen wilskracht en succes: hoe wilskrachtiger iemand is, hoe meer kans op maatschappelijk succes en hoe minder iemand bezwijkt voor 'verleidingen van het moderne leven'. Ze maken duidelijk dat de hoeveelheid wilskracht door diverse factoren beïnvloed kan worden. Ze zien wilskracht als een soort spier die je kunt trainen en die overbelast kan raken waardoor een wilskrachtig persoon op een gegeven moment toch weer onbezonnen beslissingen kan nemen. Ze leggen uit hoe je je wilskracht kunt trainen. Een van de auteurs is hoogleraar sociale psychologie aan Florida State University en bijzonder hoogleraar aan de VU Amsterdam; de andere auteur is wetenschapsjournalist bij The New York Times. Met literatuurverwijzingen in eindnoten en een register.

Fragment uit Inleiding
Zij zijn tot het inzicht gekomen dat het bij de meeste grote maatschappelijke en persoonlijke problemen draait om een gebrek aan zelfbeheersing: dwangmatig geld uitgeven en lenen, impulsief geweld, achterblijvende schoolprestaties, uitstelgedrag op het werk, alcohol- en drugmisbruik, ongezond eten, te weinig bewegen, chronische angst, woede-uitbarstingen. Er bestaat een correlatie tussen gebrek aan zelfbeheersing en vrijwel alle vormen van persoonlijke tegenslag: je vrienden kwijtraken, ontslagen worden, scheiden, in de gevangenis terechtkomen. Het kan je een tennistitel kosten, zoals Serena Williams' driftbui bij de US Open liet zien, en het kan je carrière verwoesten, zoals overspelige politici steeds weer ontdekken. Het heeft bijgedragen aan de epidemie van riskante leningen en beleggingen die het financiële stelsel onderuit hebben gehaald, en aan de onzekere vooruitzichten van al die mensen die (net als hun falende politieke leiders0 niet genoeg geld opzij hebben gezet voor later. (pagina 2)

Fragment uit 2. Waar komt de kracht in wilskracht vandaan?
Als wilskracht meer is dan alleen maar een metafoor, als er inderdaad kracht aan te pas komt, waar komt die dan vandaan? Het antwoord dook bij toeval op, uit een mislukt experiment dat was geïnspireerd door Mardi Grass en andere carnavalsfeesten die voorafgaand aan de vasten worden gehouden. Mardi Grass is Vastenavond, de dinsdag vóór Aswoensdag. Mensen bereiden zich dan voor op een tijd van vasten en zelfopoffering door schaamteloos te doen waar ze zin in hebben. In sommige landen staat deze dag bekend als Pancake Day en begint hij met een ontbijt met onbeperkt pannenkoeken eten in de kerk. Bakkers bakken speciaal voor de gelegenheid lekkernijen waarvan de namen van cultuur tot cultuur verschillen, maar waarvan de recepten doorgaans reusachtige hoeveelheden suiker, eieren, meel, boter en vet voorschrijven. En vraatzucht is nog maar het begin. (pagina 39-40)

Terug naar Overzicht alle titels

Koen Haegens

Neem de tijd : overleven in de to-go maatschappij
Ambo 2012, 209 pagina's - € 17,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Website: Neem de tijd

Wikisage: Koen Haegens (1980)

Korte beschrijving
Het thema van dit boek is de haastmaatschappij. Waarom worstelen mensen met tijdgebrek? Waarom hebben ze het zo druk, zijn ze gejaagd, ondervinden ze stress en hebben zo veel mensen een burn-out? Waarom genieten ze niet meer van het leven? Op die vragen wordt gepoogd een antwoord te geven. Er wordt gewezen op veranderingen in het arbeidsproces: de lopende band, het taylorisme en steeds verdergaande tijdsdisciplinering. In het huidige neoliberalisme hoeven mensen niet meer gedwongen te worden: zij hebben de tijdsdisciplinering geïnternaliseerd. Ze zijn flexibel en mobiel. Bij hen is er geen onderscheid meer tussen vrije tijd en arbeidstijd; er is nu het onderscheid tussen betaalde tijd en andere productietijd. Ook de jeugd heeft steeds minder vrije tijd omdat de ouders die vol plannen met educatieve activiteiten opdat hun kroost geen achterstand oploopt. Ook van ouderen wordt verwacht dat zij langer doorwerken na hun 65ste levensjaar. Vaste banen behoren tot het verleden en of er nog een pensioen zal zijn is onzeker. Door de flexibiliteit ervaren mensen dat ze geen grip meer op hun toekomst hebben. De schrijver pleit voor een 'tijdstrijd', deels door geld in te ruilen voor vrije tijd en deels door te streven naar een meer ontspannen samenleving. Actueel en belangrijk thema.

Beginzinnen uit de Inleiding - Ergens moeten tijddieven aan het werk zijn
Er zijn verhalen die je je leven lang meedraagt. Daar kan stof op komen. Soms lijkt het zelfs een tijdlang alsof je ze bent vergeten. Maar helemaal verdwijnen doen ze niet.
Zo'n verhaal - misschien wel het eerste - was voor mij het sprookje Momo en de tijdspaarders. Daarin beschrijft de Duitse kinderboekenschrijver Michael Ende (1929-1995) een duister slag mensen. 'Het waren heren, die van top tot teen in spinnenkleurig grijs gekleed gingen. Zelfs hun gezichten zagen er asgrauw uit. Ze droegen ronde bolhoeden en rookten askleurige sigaren. Ieder had steeds een loodgrijze aktetas bij zich.' (pagina 9)

Filmpje
Op zondag 18 november 2012 sprak Koen Haegens in de Groene Engel in Oss over de waarde rust en zijn boek Neem de tijd. Hieronder een videoverslag.


Terug naar Overzicht alle titels

Kishore Mahbubani

De eeuw van Azië : een onafwendbare mondiale machts-verschuiving
Nieuw Amsterdam 2008, 336 pagina's

Oorspronkelijke titel: The new Asian hemisphere : the irresistible shift of global power to the East (2008)

Wikipedia: Kishore Mahbubani (1948)

Korte bespreking
De schrijver, docent en filosoof te Singapore, geeft zijn visie op oorzaken en gevolgen van het verschuiven van de economische macht vanuit de westerse wereld naar het verre oosten, evenals op het westerse onvermogen om het tij te keren. Dit doet hij vanuit het perspectief van de recente geschiedenis; hij introduceert het begrip 'ontwestering' voor de nabije toekomst. Breedvoerig geschreven, met vele voetnoten en een uitgebreid register. Een van de vele recente boeken over dit actuele thema, maar een van de weinige vanuit een oosters perspectief. En dat betekent ook in dit geval een mooie mix van (macro-)economische theorie en oosters denken.



Fragment uit hoofdstuk 1 - De drie scenario's
Ik weet niet precies wanneer onze metalen tonnen vervangen werden door wc's die kunnen worden doorgespoeld. Dat gebeurde waarschijnlijk toen ik een jaar of tien was. En als ik het moment moet noemen waarop mijn leven in de moderne wereld is begonnen, zou ik het dateren op de dag dat we een watercloset kregen. Ik had toen het gevoel dat mijn leven een magische wending maakte, dat ik een waardiger leven kon leidden, dat ik me minder zou schamen als we bezoek kregen. Weinig mensen van mijn generatie uit het Westen kunnen dat keerpunt op juiste waarde schatten, omdat zij het niet zelf hebben meegemaakt, al hebben veel van hun ouders en grootouders die ervaring wel gehad. Aziaten kunnen dat wel. Misschien dat zwarten deze Aziatische ervaring begrijpen. () De dagelijkse beschikbaarheid van waterclosets is misschien wel de beste indicatie van het aantal van de 6,5 miljard mensen op aarde die nog in een 'premoderne' wereld leven en hoeveel eraan ontstegen zijn. (pagina 27)

Tegenlicht
Op 17 juli 2008 sprak VPRO-redacteur IJsbrand van Veelen met Kishore Mahbubani. Dit interview kwam terecht in de Tegenlicht-aflevering De eeuw van Azië van 1 september 2008. Een deel uit de reeks De omgekeerde wereld. Duur: 50:16 minuten.

Terug naar Overzicht alle titels

Dominique Moïsi

De geopolitiek van emotie : hoe culturen van angst, vernedering en hoop de wereld veranderen
Nieuw Amsterdam 2009, 256 pagina's (geactualiseerde druk, 2015, 269 pagina's)

Oorspronkelijke titel:
La géopolitique de l'émotion (2009)

Wikipedia: Dominique Moïsi (1946)

Korte bespreking
De Franse hoogleraar/publicist Dominique Moïsi laat in dit boek zien waarom sommige culturen eerder met elkaar in botsing komen dan andere. Om de wereld te kunnen verklaren zijn het niet de economische belangen, maar de emoties die de doorslag geven. De auteur gaat in op de belangrijkste op het wereldpodium heersende culturen: die van angst, vernedering en hoop. Terwijl het westen (beheerst door angst voor 'de ander' en het verlies van de nationale identiteit) en de moslimwereld (die een cultuur van haat en vernedering heeft gecreëerd door een combinatie van op het verleden gebaseerde wrok, beperkte toegang tot de wereldmarkt en religieuze conflicten) zich opmaken om de degens te kruisen, bestaat in Azië juist een cultuur van hoop. Door de drijvende krachten achter de culturele verschillen in kaart te brengen, biedt Moïsi een beter begrip van de huidige gemondialiseerde wereld. Een goed geschreven boek dat tot nadenken stemt. De boeiende scenario's prikkelen de fantasie en vaste denkpatronen. Een echte eyeopener.

Fragment uit de Inleiding - De botsing van emoties
Angst is de afwezigheid van vertrouwen. Als je leven wordt beheerst door angst maak je je zorgen over het heden en verwacht je dat de toekomst steeds gevaarlijker wordt. Hoop daarentegen is een uiting van vertrouwen; het is gebaseerd op de overtuiging dat het vandaag beter is dan gisteren en dat het morgen beter zal zijn dan vandaag. En vernedering is het gekwetste vertrouwen van degenen die hun hoop voor de toekomst zijn verloren; jouw gebrek aan hoop is de fout van anderen die jou in het verleden slecht hebben behandeld. Wanneer het contrast tussen je geïdealiseerde en roemrijke verleden en je frustrerende heden te groot is, wint de vernedering. (pagina 21)

Lux van het IKON
Het tv-programma Lux sprak in 2009 met de Franse politicoloog Dominique Moïsi. Dit interview werd over twee afleveringen van de uit 4 delen bestaande reeks Grote denkers over de toekomst 'verdeeld'. Zoals de titel aangeeft kwamen (ook) andere intellectuelen aan het woord (o.a. Charles Taylor, Antje Krog, Ian Buruma, Susan Neiman). Elke aflevering duurt circa 33 minuten, kan nog steeds via het net worden bekeken en won prestigieuze internationale prijzen. Klik hier voor het 'dossier' over Moïsi. U kunt deze dvd ook lenen in de bibliotheek. Het boek 'van de serie' kwam 'pas' in 2011 uit en is een van de boeken voor de Lezers van Stavast.

Terug naar Overzicht alle titels

Wilberry Jakobs & Ida Overdijk

Grote denkers over de toekomst : de wereld volgens Dominique Moïsi, Zainab Al-Suwaij, Ian Buruma, Susan Neiman, Jonathan Sacks, Antjie Krog, Nasr Abu Zayd, Charles Taylor, Awraham Soetendorp, Manuela Kalsky
Lemniscaat 2011, 330 pagina's - € 29,95

IKON-tv: Lux - grote denkers over de toekomst (4 uitzendingen)

Korte bespreking
Acht grote denkers – als je de inleiding van A. Soetendorp en de nabeschouwing van M. Kalsky meetelt, zijn het er tien – geven in interviewvorm hun visie op de huidige ontwikkelingen. Het zijn denkers uit verschillende wereldreligies; het zijn daarbij bruggenbouwers. Ze spreken over hoop, over de Koran als contextueel boek dat je moet plaatsen in zijn tijd, over moraal, identiteit. Deze denkers hebben met elkaar gemeen dat – hoe verschillend ze ook zijn – ze een tegengeluid geven tegen doemscenario's en uitsluiting. We hebben elkaar gewoon heel erg nodig en kunnen van elkaar leren. Een korte cursus inclusief denken. Het boek is mooi vormgegeven. Het middendeel bestaat uit veel foto's en citaten uit de interviews. Bewerking van de televisieserie Lux met materiaal dat niet werd uitgezonden. Dat is de meerwaarde van het boek. Het boek is ook interessant als je de serie hebt gemist.

De dvd - Lux - grote denkers over de toekomst
Serie van vier afleveringen van het tv-magazine LUX (begin 2010 uitgezonden), een samenwerkingsverband van de IKON en het Museum Catharijneconvent in Utrecht. Met een bonustrack over de situatie in Nederland. De vier afleveringen gaan respectievelijk over mondialisering, diversiteit, moraal, en verlangen naar verbondenheid. Er komen acht denkers van wereldnaam aan het woord: Susan Neiman, Ian Buruma, Dominique Moïsi, Antjie Krog, Zainab Al-Suwaij, Charles Taylor, Nars Abu Zayd en Jonathan Sacks. De reeks is uitstekend geschikt voor een eerste kennismaking, je zou wel willen dat iedereen hem ziet, hij heeft niet voor niets de Erasmus EuroMedia Award 2010 gewonnen. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de 'meest uitzonderlijke mediaproductie' die Europese waarden op het gebied van samenleving, cultuur/educatie en politiek voor het voetlicht brengt. Maar de beperkte tijd beperkt ook de diepgang. Aanvullende informatie ontbreekt. Die is wel, en zelfs heel uitvoerig, te vinden op de website van LUX, www.luxmagazine.nl. Daar zijn de vier afleveringen trouwens ook integraal te zien.

Fragment uit de Inleiding - Zingen buiten jezelf
We kunnen de wereld waarin we leven moeilijk vatten, laat staan beheersen. Juist daarom benadrukken we volgens de Franse filosoof Dominique Moïsi datgene waarin we verschillen van anderen en laten we ons leiden door emoties. En juist daarom moeten we leren over de emoties van andere culturen. De emotionele grenzen van de wereld zijn daarmee net zo belangrijk geworden als de geografische, betoogt Moïsi. Cultureel en historisch inzicht in de verschillen en overeenkomsten met de ander zijn onontbeerlijk voor een tolerante wereld. (pagina 22).

Terug naar Overzicht alle titels

Klaas van Egmond

Een vorm van beschaving
Christofoor 2010, 249 pagina's - € 24,50

Wikipedia: Klaas van Egmond (1946)

Korte bespreking
Hoe vinden we een duurzame oplossing voor het duurzaam- heids vraagstuk? Dit boek bespreekt de vier karakteristieke stelsels die beurtelings in beschavingen de boventoon voeren en die ieder voor zich door sterke over- en onderaccentuering van bepaalde fundamentele waarden de cultuur van die periode bedreigden of ten onder deden gaan. De auteur (1946) is milieu- en natuuronderzoeker en was directeur van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Milieu- en Natuurplanbureau en als zodanig adviseur van de regering. Sinds 2008 hoogleraar geowetenschappen (Utrecht) en vanaf 2009 duurzaamheidsadviseur van de Triodosbank. Duurzaamheid op wereldschaal kan niet ontstaan vanuit louter technologische scenario's, maar vereist een duurzame beschavingscultuur, een in mensen en samenleving verankerde vijfde waardenoriëntatie, die de basiselementen van de vier hoofdvormen in zich draagt, zonder 'uit de bocht te vliegen'. Gebaseerd op grootschalig sociaal-cultureel onderzoek naar waarden en werk van grote denkers. Solide gefundeerd. Het boek vormt een stimulans om fundamenteel over duurzaamheid na te denken.

Fragment uit hoofdstuk 15 - Een vorm van beschaving
Een redelijke aandacht voor het eigenbelang (rechts in het algemene mens- en wereldbeeld), sociale betrokkenheid (linksboven), deelneming aan het arbeidsproces en respect voor de natuurlijke omgeving (linksonder) is als 'normaal' te beschouwen. Maar eenzijdigheid, de omkering van doelen en middelen, verlies van respect voor de tegenoverliggende waarden is dat niet. Het privatiseren van de 'commons' is niet normaal. Maar algemeen is het uitbreiden van het op eigenbelang gebaseerde marktmechanisme over alle andere kwaliteiten en waarden van het mens- en wereldbeeld en het 'economiseren' daarvan, ook niet normaal. Dat is evenmin het geval voor het als aandeelhouder speculeren met het 'eigendom' van economisch relevante bedrijven waar honderden mensen werken. Het belasten van het milieu of de lokale omgeving, onder meer in de vorm van roken in de publieke ruimte, is dat ook niet. (pagina 267)

Terug naar Overzicht alle titels

Ori & Rom Brafman

Onderstroom : de onweerstaanbare drang tot irrationeel gedrag
Maven publishing 2010, 231 pagina's - € 16,99

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Sway : the irresistible pull of irrational behaviour (2008)

Website Ori Brafman

Korte bespreking
Bepaalde psychologische krachten kunnen ons denkproces dusdanig beïnvloeden dat wij irrationeel in plaats van rationeel gedrag vertonen. In dit boek wordt beschreven hoe deze krachten ons in hun greep krijgen, wanneer we er het meest kwetsbaar voor zijn en wat voor invloed ze hebben op onze carrière of zelfs op ons leven. Middels de beschrijving en analyse van bestaande gebeurtenissen (zoals bij een vliegtuigongeluk, een sollicitatieprocedures, een conferentie van het Hooggerechtshof) wordt nagegaan welke krachten de besluitvorming beïnvloeden en waarom mensen zich laten meeslepen door psychologische onderstromen. Juist door onderkenning van het bestaan van deze krachten kunnen wij ervoor zorgen dat wij er geen slachtoffer van worden. Interessant en prettig leesbaar boek dat door de herkenbaarheid van de beschreven situaties voor mensen die geïnteresseerd zijn in besluitvormingsprocessen, als reëel overkomt.

Fragment uit de Epiloog
Onze natuurlijke neiging om de pijn van verlies te vermijden verstoort vooral ons denken wanneer we te veel nadruk leggen op kortetermijndoelen. Als we daarentegen een langetermijnvisie hanteren, lijken de potentiële verliezen ineens veel minder bedreigend.
  Omdat Jordan van dichtbij meemaakt wat voor desastreuze gevolgen overhaaste oordelen kunnen hebben, besloot hij zijn kinderen de waarde bij te brengen van het langetermijndenken. 'Ik bedacht een investeringsspel dat gericht is op de langere termijn', aldus Jordan. Hij was namelijk niet gecharmeerd van de manier waarop scholen de kinderen laten kennismaken met het begrip investeren. 'Als je naar de scholen en hun investeringsspelletjes kijkt, dan is de moeilijkheid dat ze in semesters werken: een kortetermijnhorizon. Je krijgt een bepaald bedrag aan hypothetisch geld, je kiest een paar bedrijven en kijkt wie er aan het eind van de maand wint. Maar het probleem is dat je naar een heel korte periode kijkt in plaats van naar een complete marktcyclus. Je kijkt naar een markt die in drie maanden kan instorten of in drie maanden kan opveren, terwijl je niet echt gekeken hebt naar de onderliggende waarde van het bedrijf. Dus besloot ik om de tijdbarrières weg te nemen', aldus Jordan.
 Hij liet zijn kinderen bedrijven onderbrengen in sectoren waarmee ze vertrouwd waren - speelgoedfabrikanten, restaurantketens. En hij hielp ze bij de keuze van de aankoop van aandelen. Maar het ging hem er niet zozeer om welke bedrijven ze zouden kiezen, maar veel meer om de termijn die ermee gemoeid was. En hoe vaak controleren Jordans kinderen de prijzen van hun aandelen? 'Ze volgen de aandelen op jaarlijkse basis,' zegt hij. Eén keer per jaar, echt een langetermijnvisie.
 Als een toekomstgerichte visie de manier is om een foute beslissing te vermijden die voortkomt uit verliesaversie, dan is het tegengif om ons mee te laten slepen door het fenomeen van commitment - de kracht die verhindert dat we een punt zetten achter een uitzichtloze onderneming - het opzetten van een bril met zen-glazen en proberen het verleden te vergeten. Er komt een punt waarop we moeten accepteren dat gedane zaken geen keer nemen en dat het beter is om een nieuwe koers in te slaan dan ons dieper in te graven in onze stellingen. (pagina 195-197)

Terug naar Overzicht alle titels

Lone Frank

De vijfde revolutie : omdat hersen-wetenschap onze wereld gaat veranderen
Maven publishing 2010, 348 pagina's - € 22,50

Website Lone Frank (Denemarken)

Oorspronkelijke titel: Den femte revolution : fortaellinger fra hjernens tidsalder (2007)

Korte bespreking
De lezer maakt in het boek direct kennis met de auteur (neurobiologe, wetenschapsjournaliste) en haar wakkere sympathieke schrijfstijl, terwijl ze met mensenhersenen in haar handen staat in de grootste hersenbank ter wereld. Hierop volgen negen hoofdstukken waarin ze de ontwikkeling van de moderne hersenwetenschap beschrijft aan de hand van onderzoeksresultaten en interviews die door haarzelf zijn afgenomen. Hoe religie een normaal neurologisch verschijnsel is en mystieke ervaringen opgewekt kunnen worden. Over de biologie van de moraal, pillen voor geluk, de opkomst van neuro-economie, neuromarketing en dat de hersenen via een MRI altijd de waarheid spreken. Namen als Michael Persinger, Richard Davidson, Antonio Damasio en vele anderen komen langs. De tekst is ruim opgezet. De formulering is zo eenvoudig mogelijk. De korte uitleg van de hersenwerking (met illustraties in zwart-wit in kaders) is een goede ondersteuning voor de minder deskundige lezer. Een schitterend populairwetenschappelijke boek dat voor en tegen belicht van de neurowetenschap die op weg is de wereld te veroveren. Met noten en register.

Fragment uit hoofdstuk 6 - Dood van de homo economicus
Soms krijg je de indruk dat ze de doos van Pandora open hebben gemaakt. Je kunt in elk geval zeggen dat het wezen dat bezig is onder het deksel uit te kruipen beslist niet lijkt op de begrijpelijke en gestroomlijnde versie van de mens van de klassieke economen. We hebben te maken met een schepsel dat de draak steekt met logica, graag irrationeel handelt en een tegenstrijdig karakter heeft. Een kerel die graag gokt maar toch conservatief is en van zekerheid houdt. Een type dat vertrouwen zoekt en daar wel bij vaart, maar er toch van geniet zijn medeschepselen af te straffen als ze zijn gevoel voor rechtvaardigheid kwetsen.
Dat is iets heel anders dan de traditionele homo econonomicus waar moderne standaardeconomen in hun modellen mee werken. Die economische mens heeft een nogal beperkte persoonlijkheid maar is toegerust met twee doorslaggevende en betrouwbare sleuteleigenschappen: hij is absoluut op eigen gewin uit en volkomen rationeel. Hij is misschien geen sprankelend en inspirerend gezelschap maar zijn daden zijn voorspelbaar. (pagina 197-198)


Terug naar Overzicht alle titels

Joris Voorhoeve

Negen plagen tegelijk : hoe overleven we de toekomst?
Contact 2011, 367 pagina's - € 24,95

Wikipedia: Joris Voorhoeve (1945)

Korte bespreking
Een beleidsanalytisch boek over de plagen van onze tijd, actuele problemen die ook op internationaal niveau aangepakt moeten worden. 'Plagen' die aan bod komen, zijn bevolkingsgroei, honger en armoede, ziekten, terrorisme, klimaatsverandering, verdeling van rijkdom, schaarse energie, dictaturen, zwakke internationale organisaties. Criminaliteit zou de tiende plaag kunnen zijn. Voorhoeve is voorstander van beslissingen die op de lange duur effect hebben, los van effectbejag op korte termijn. Hij is pleitbezorger van internationale organisaties om de problemen te lijf te gaan. Het boek bevat veel praktische voorbeelden van projecten door mensen die het verschil maken. Duurzame dingen die je zelf kunt doen: minder tv kijken, dichter bij je werk gaan wonen, fietsen en wandelen, minder vlees eten en vrijwilligerswerk doen. Een overzichtelijk geschreven en goed vormgegeven boek. Met een aantal kaartjes en foto's in zwart-wit en eindnoten. De auteur, liberaal politicus en hoogleraar internationale ontwikkelingen, is bijzonder goed thuis in veel beleidsterreinen. Hij weet de voors en tegens van bepaalde keuzes overzichtelijk onder woorden te brengen. Voor een breed lezerspubliek. De opbrengst van dit boek gaat naar Oxfam Novib.

Fragment uit Inleiding: de negen plagen van onze tijd (verontrustende trends 2011-2050)
Van dit boek zult u niet erg vrolijk worden. Er worden negen langetermijn ontwikkelingen bekeken en gecombineerd. () Het centrale idee van dit boek is: negatieve ontwikkelingen versterken elkaar en hebben daarom gevolgen die ernstiger kunnen zijn dan vaak wordt gedacht. Zo verergert de bevolkingsgroei honger, armoede en opwarming van het klimaat, en worden veel slecht bestuurde landen nog instabieler dan ze al zijn. Daardoor neemt het risico van politiek geweld toe en zal de kwetsbaarheid van veel staten voor pandemieën groter worden. Slecht bestuurde landen staan voor schier onoplosbare problemen. Maar ook vrije, democratische staten komen voor zwaardere beproevingen dan ooit te staan.
 Het is nodig onder ogen te zien dat de 21e eeuw mogelijk rampzalige wisselwerkingen te zien zal geven die honderden miljoenen mensen keihard zullen treffen. Overal heerst nog het vertrouwen in vooruitgang door wetenschap en technologie, maar is dat gerechtvaardigd? (pagina 12-13)

Fragment uit hoofdstuk 4 - Eén miljard, lijdt honger
De economische crisis van 2007-2010 is in de Verenigde Staten en Europa veroorzaakt door te hoge leningen, kaartenhuisinvesteringen, bedrieglijke effecten en het falen van banken. Daardoor is in 2007-2010 2300 miljard dollar aan kapitaal weggesmolten. Falende en onbetrouwbare financiële experts die inspeelden op hebzucht en kortzichtigheid van consumenten hebben de wereld in een recessie gestort. Dit heeft grote gevolgen op de korte en lange termijn, vooral voor de allerarmsten, bij wie de rekening uiteindelijk terechtkomt. De meeste welgestelden in ontwikkelde landen kunnen de gevolgen van de crisis wel opvangen. Zij teren in op kapitaal, stoten zwakke delen van hun beleggingen en bedrijven af, gaan een keer minder met vakantie en stellen de aanschaf van een nieuwe auto uit. De lonen voor lagere klassen worden gematigd en er vallen ontslagen. Aan de onderkant van de wereldeconomie is de rek er helemaal uit. Landloze arbeiders en mijnwerkers kunnen de gevolgen niet afwentelen op anderen die nog lager in de economische piramide staan. (pagina 82)

Terug naar Overzicht alle titels

Rien T. Segers

Nederland na de crisis : leiderschap in een nieuwe wereld
Balans 2009, 110 pagina's - € 9,95

Wikipedia: Rien T. Segers (1947)

Korte bespreking
De hoogleraar bedrijfscultuur en directeur van het Center for Japanese Studies in Groningen doet in dit boek een oproep. Het leiderschap na de economische crisis moet grondig op de helling. Het leiderschap van de Verenigde Staten zal na die crisis niet meer vanzelfsprekend zijn. Andere economische grootmachten staan te dringen om dit over te nemen. Voor de Europese economieën in het algemeen, maar voor de Nederlandse in het bijzonder is het zaak het roer om te gooien en van het Ango-Amerikaanse model van economische sturing over te stappen naar een gemoderniseerde versie van het autochtone Rijnlandse model. Laat ego-kapitalisme en privatisering om der vrije markt wille worden vervangen door waarden als ondernemend werknemerschap, kenniszekerheid gepaard aan een activerende arbeidsmarkt en Europees sociaal overleg. Tot zover de boeiende oproep van een gedreven econoom. Voorzien van vele literatuurverwijzingen.

Fragment uit hoofdstuk 6 - Conclusie (Het Rijnlandse model als nieuwe kracht van Nederland)

Wat voor Europa geldt, is in gelijke mate van toepassing op Nederland. Het Nederlandse toekomstige succes begint bij een verandering van perspectief van waaruit we naar de wereld kijken. Daarbij dienen we vooral systematischer naar Oost-Azië te kijken. Daarnaast moeten we minder onszelf als meetlat voor succes of falen gebruiken. Het gaat er niet alleen om of Nederland in 2009 beter presteert dan in 2008 of in 1999, de meetlat dient vooral synchroon aangewend te worden: hoe doet Nederland het in 2009 in vergelijking met andere Europese, Noord-Amerikaanse en Aziatische landen?
Bij een dergelijke analyse zal blijken dat naarmate we meer en meer het gemoderniseerde Rijnlandse model gaan gebruiken, de kans op successen het grootst is.
De volgende woorden van de Chinese president Hu Jintao, die de doelstelling van dit boek goed weergeven, hadden tot Nederland gericht kunnen zijn:

Neem de wereld zo breed mogelijk in ogenschouw en analyseer de situatie; bezie met heldere blik de serieuze kansen die door de steeds sterker wordende internationale competitie geboden worden; bezie met een heldere blik de moeilijkheden en de risico's die zich aandienen; grijp de kansen die deze periode van belangrijke strategische mogelijkheden biedt, en gebruik deze periode goed, op een welbewuste manier. (pagina 96)

In november 2010 sprak Rien T. Segers in Oss in de Groene Engel in het kader van de reeks Tijd voor een nieuwe lente

Terug naar Overzicht alle titels

Annie Leonard

The story of stuff : hoe onze obsessie met spullen de planeet, onze samenleving en onze gezondheid uitput, en een visie op verandering
LeV 2010, 376 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: The story of stuff (2010)

Wikipedia: Annie Leonard (1964)

Korte bespreking
De ecologische wereldproblemen hangen nauw samen met de economie. Het ene systeem komt in de problemen als het andere ongebreideld blijft groeien. Dat wil de auteur laten zien aan de hand van de levenscyclus van consumptiegoederen. Via hoofdstukken over winning, productie, distributie, consumptie en afval laat ze zien dat de aarde lijdt onder de hebzucht van mensen en dat dat tegelijkertijd slecht is voor onze gezondheid. De auteur is niet tegen spullen en romantiseert armoede niet, maar pleit voor nieuwe paradigma's om 'Het verhaal van spullen' te herschrijven. In drie bijlagen schetst ze (1) voorbeelden van veelbelovende ontwikkelingen, (2) suggesties voor individuele acties en (3) een voorbeeldbrief voor pvc-verkopers en -producenten. De drie bijlagen geven het boek de toon van een politiek pamflet en dat doet eigenlijk afbreuk aan het goed geschreven en gedocumenteerde verhaal. Met uitgebreid notenapparaat en register. 'The story of stuff' was eerder als internetfilmpje ongekend populair. Het boek gaat dieper op de materie in. De auteur is milieukundige en werkte onder andere bij Greenpeace.

Fragment uit de Inleiding
De reis heeft ervoor gezorgd dat ik een zogenaamde systeemdenker ben geworden. Dat wil zeggen dat ik denk dat alles onderdeel uitmaakt van een groter geheel en dat je daarom het een niet los kunt zien van het ander. Dat is niet zo'n vreemd idee: denk maar eens aan de laatste keer dat je koorts had. Je vroeg je waarschijnlijk af of die werd veroorzaakt door een bacterie of een virus. Koorts is een reactie op een vreemd element dat binnenkomt in het systeem dat je lichaam is. Als je niet het idee had dat je lichaam een systeem was, zou je mogelijk op zoek gaan naar een hittebron onder je hete voorhoofd of een of andere schakelaar die per ongeluk is omgezet en je temperatuur verhoogd heeft.
() Al deze voorbeelden veronderstellen onderling gerelateerde delen binnen een groter geheel.
Een andere manier om te zeggen dat alles onderdeel is van een groter geheel (inclusief de systemen zelf) is met de uitdrukking: alles houdt verband met elkaar (pagina 11-12)

Terug naar Overzicht alle titels

Jaap van Duijn

De schuldenberg : hoe de wereldwijde schuldenlast ons allen gaat raken
De Bezige bij 2011, 349 pagina's - € 19,95

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Wikipedia: Jaap van Duijn (1943)

Korte bespreking
De schrijver, voormalig hoogleraar en directielid van de Robecogroep, behandelt gedegen en toch goed leesbaar het fenomeen schulden en leningen, en de redenen waarom deze gedragingen hebben geleid tot de huidige kredietcrisis. Hij behandelt dit vraagstuk vanuit het perspectief van de consument, de producent en de overheid, en legt de verschillen helder uit. De schrijver ontkomt niet aan het gebruik van vaktermen, maar verklaart die in de uitgebreide eindnoten en het glossarium. Het boek leest als een roman. uitgebreid, maar nergens langdradig. De schrijver analyseert, maar (ver)oordeelt niet. Hoewel: in het laatste hoofdstuk behandelt hij acht zaken die 'zouden moeten gebeuren', maar 'die gebeuren waarschijnlijk niet'. Voorzien van een literatuuroverzicht. Eindelijk een boek over dit thema dat ook kijkt vanuit een Nederlands en Europees oogpunt en niet alleen maar voorbeelden uit de Verenigde Staten gebruikt.

Fragment uit hoofdstuk 9. De afrekening
De komende paar decennia zullen heel anders zijn dan wij gewend waren, niet alleen door de economische en demografische omstandigheden zich hebben gewijzigd, maar ook doordat de opvattingen over hoe bedrijven, banken en gezinnen zich in het economisch verkeer behoren te gedragen aan het veranderen zijn. Het gaat om opvattingen over sparen en lenen, over het maken van schulden, over de financiële degelijkheid, maar ook over acceptabele inkomensverschillen (de bonuscultuur!). Die opvattingen verschillen niet alleen op enig moment tussen culturen, maar ook door de tijd heen binnen culturen. De opvattingen over hoeveel eigen geld een gezin moet inbrengen om een huis te kopen was veertig jaar geleden totaal anders dan nu. Over het hebben van schulden wordt heel anders geoordeeld. Inkomensverschillen waren in de jaren vijftig en zestig veel kleiner dan nu. ()
Het lijkt waarschijnlijk dat de financiële crisis van 2008 in de westerse landen ook een omkeer in gedrag heeft gezet. () Dat betekent een terugkeer naar meer financiële soliditeit, naar opvattingen  die in de eerste decennia a de Tweede Wereldoorlog normaal waren en dat in andere culturen nog steeds zijn. Er zal minder gemakkelijk worden geleend en minder gemakkelijk worden uitgeleend. (pagina 304-305)

Terug naar Overzicht alle titels

Matt Ridley

De rationele optimist : over de ontwikkeling van de welvaart
Contact 2010, 445 pagina's - € 20,--

Oorspronkelijke titel: The rational optimist (2010)

Wikipedia: Matt Ridley (1958)

Korte bespreking
Pleidooi van een bekende evolutionair bioloog en journalist voor een optimistische blik op de toekomst. Gedurende het hele bestaan van de menselijke soort hebben alle evolutionaire, economische en culturele ontwikkelingen altijd geleid tot verbetering. De mens ontwikkelt zich niet alleen als individu, maar ook als soort. Elke generatie bouwt voort op eerder gelegde fundamenten. Het gebruik van taal, ruilhandel en arbeidsdeling zijn belangrijke fundamenten voor de continue verbetering van de levensomstandigheden van veruit de meeste mensen, ondanks de enorme toename van de wereldbevolking de afgelopen 10.000 jaar. Ondanks de huidige problemen zoals de milieuvervuiling, de klimaatverandering en de honger in Afrika, is er geen enkele reden om te veronderstellen dat deze verbetering tot een einde komt. Fascinerend, inspirerend, zeer goed onderbouwd en zeer toegankelijk geschreven betoog. Interessant voor een breed publiek van met name journalisten, wetenschappers en politici. Bevat uitvoerig register en omvangrijk notenapparaat.

Fragment uit hoofdstuk 1 - Een beter heden : het ongekende nu
Ik meen te mogen beweren dat de cumulatieve aanwas van kennis door specialisten, waardoor wij steeds meer verschillende dingen kunnen consumeren door allemaal steeds minder te produceren, het belangrijkste verhaal van de mensheid is. Vernieuwing verandert de wereld, maar alleen doordat zij de verdeling van arbeid en tijd in de hand werkt. Vergeet even oorlogen, godsdiensten, hongersnoden en gedichten. Dit is het hoofdthema van de geschiedenis: de verbreding van uitwisseling, specialisering en de daardoor ontstane uitvinding: de 'schepping' van tijd. De rationele optimist nodigt u uit een stapje terug te doen, op een andere manier naar uw soort te kijken en de grootste onderneming van de mensheid te zien die zich - met regelmatige terugvallen - 100.000 jaar lang in opwaartse lijn heeft bewogen. En als u dat heeft gezien , vraagt u dan of deze onderneming ten einde is of dat zij, zoals de optimist beweert, nog steeds eeuwen en millennia te gaan heeft. Of zij  misschien op het punt staat om in een ongekende stroomversnelling te geraken.

When ideas have sex (TED juli 2010, 16:27) (views 1.616.142)



Terug naar Overzicht alle titels

Al Gore

De aanval op de redelijkheid
Meulenhoff 2007, 319 pagina's - € 6,90

Oorspronkelijke titel: The assault on reason (2007)

Wikipedia: Al Gore (1948)

Korte bespreking
Al Gore is voormalig vice-president die in 2000 op het nippertje de verkiezingen verloor van Bush. 'Bush is niet van gisteren, maar hij heeft het contact met de werkelijkheid verloren; het publieke debat is om zeep geholpen; burgers worden onjuist geïnformeerd; de politiek is te veel verstrengeld met de macht van geld en media.' Dit zijn slechts enkele van zijn beschuldigingen aan het adres van de huidige regering Bush. Vervolgens komen in dit boek aan bod de kwalijke gevolgen voor de Amerikaanse maatschappij. De oplossing zit niet zozeer in het verbeteren van het onderwijs, maar in het vergroten van de betrokkenheid van de burger. Betere informatie en betere communicatie tussen overheid en burger. Internet kan daarbij een belangrijke rol spelen: www.current.tv toont hoe burgers zelf video's kunnen maken en verspreiden. Al Gore is adviseur van Google. Een goed gedocumenteerd boek vanuit een persoonlijke invalshoek. Sluit aan bij de film van Al Gore over de klimaatverandering die ook in Nederland in brede kring bekend werd.
Doelgroep van dit boek is allereerst de Amerikaanse burger, maar omdat de voorbeelden zo herkenbaar zijn voor de Nederlandse lezer is het terecht in het Nederlands vertaald.

Fragment uit hoofdstuk NEGEN De betrokken burger
In wereld van vandaag komt dat neer op de erkenning dat het onmogelijk is om goed geïnformeerde burgers te hebben zonder betrokken burgers te hebben. Onderwijs blijft belangrijk, maar betrokkenheid is nu het cruciale concept. Betrokken burgers discussiëren en debatteren met elkaar over ideeën en indrukken die ze van elkaar en van hun overheid krijgen. Burgers kunnen niet naar behoren geïnformeerd zijn zonder een aanhoudende stroom van eerlijke informatie over wat er allemaal gebeurt en zonder een volwaardige kans om deel te nemen aan een discussie over de keuzes die de maatschappij moet maken. (pagina 267-268)

Terug naar Overzicht alle titels

Mark Earls

De ultieme kudde : het begrijpen en beïnvloeden van massagedrag
Maven Publishing 2010, 416 pagina's - € 22,50

Lenen als E-book via bibliotheek.nl

Oorspronkelijke titel: Herd : how to change mass behaviour bij harnessing our true nature (2009)

Verslag optreden Mark Earls in Rotterdam (september 2010)

Korte bespreking
Een boek over massagedrag, geschreven voor mensen die het gedrag van andere mensen willen veranderen: van hun klanten, van hun werknemers of van consumenten/burgers. De auteur is van mening dat ons gedrag grotendeels het gevolg is van gedrag van andere mensen. Dat betekent volgens hem dat pogingen om massagedrag te veranderen vaak mislukken omdat marketeers en managers denken dat mensen onafhankelijk denkende en handelende individuen zijn. Volgens hem kan massagedrag succesvol beïnvloed worden wanneer je gelooft in de 'kuddetheorie'. In het boek geeft hij aan hoe massagedrag begrepen en beïnvloed kan worden volgens de kuddetheorie, hoe marketeers en managers dit kunnen toepassen en hoe ze daarbij hun houding naar klanten of medewerkers moeten veranderen. Hij baseert zich op inzichten uit diverse wetenschappen en op wat hij de laatste jaren om zich heen heeft gezien aan massagedrag zoals het massaal in het openbaar herdenken van overledenen en kledinggedrag van jongeren. De auteur is werkzaam in de reclame en communicatie en geeft lezingen over zijn theorie. Met notenapparaat, een literatuurverwijzing en register.

Fragment uit de Inleiding
Slechte theorie, slecht plan. Betere theorie, beter plan?
In dit boek verdedig ik een eenvoudige stelling: we hebben meer kans massagedrag te veranderen als we opnieuw beginnen bij onze eerste beginselen, als we teruggaan tot waar we vandaan komen en een beter begrip krijgen van de menselijke soort; als we ons gebruikelijke denken opgeven en aanvaarden dat wij mensen geen onafhankelijke individuen zijn die onze eigen beslissingen nemen, ook al zeggen ons brein en onze cultuur van wel.
 Ons gedrag is grotendeels - inclusief verschijnselen als bloemenmomentjes en ghostbikes - het gevolg van onze interactie met andere mensen, aangezien we een buitengewoon sociale soort zijn. Een kuddedier, zo je wilt. We doen wat we doen vanwege de mensen om ons heen. (pagina 28)

Terug naar Overzicht alle titels

Jan Derksen

Het narcistisch ideaal : opvoeden in een tijd van zelfverheerlijking
Bakker 2009, 215 pagina's - € 19,95

Interview met Jan Derksen (1953) in Intermediair (maart 2008)

Korte bespreking
De identiteit van de mens groeit uit zelfgevoel. Narcisme (eigenliefde) is iets goeds, wanneer het gezond is. Bij hen die een overdosis ik-gevoel hebben, loopt het narcisme de spuigaten uit. Het boek begint met een aardig testje om een indicatie te krijgen van jezelf. De naam narcisme komt van Narcissus, die verliefd werd op zichzelf. Het narcistische verschijnsel wordt vooral geplaatst binnen de opvoeding en als tijdsbeeld. Ouders krijgen adviezen om hun kinderen een gezonde dosis narcisme mee te geven om te kunnen overleven. Het gaat om een goede oriëntatie op de realiteit en minder om de fantasie van de eigen grootsheid. De huidige maatschappij stimuleert ook narcistisch gedrag. De narcistische, succesvolle ondernemer of manager wordt alom bewonderd. De hulpverlening moet met goede diagnoses werken en jongeren tot zelfredzaamheid brengen. Een belangrijk, handzaam boek voor opvoeding en onderwijs, geschreven door een hoogleraar klinische psychologie te Nijmegen. Met verhelderende voorbeelden en 92 tips om te overleven. Het boek biedt ook een tijdsbeeld; de actualiteit wordt niet geschuwd. Een literatuuropgave ontbreekt; enige voorkennis is gewenst.

Fragment uit hoofdstuk 8 - Hoe kunnen we veranderen?
We kunnen de mentaliteit observeren dat werkelijk alle dingen in iemands leven 'leuk' moeten zijn. Een schoolopleiding, een cursus voor een professional, het werk, de intieme relatie, leen vriendschapsrelatie, een hobby, het moet allemaal leuk worden gemaakt of leuk worden opgediend. Het woord 'opleuken' is dan ook niet voor niets van deze tijd. Het lijkt erop dat we allemaal aan 'leuk' verslaafd zijn. Zelfs menige tandarts doet zijn best een bezoekje aan hem leuk te maken. Houdt dit in dat we niet meer in staat zijn ons een inspanning te getroosten die wellicht helemaal niet leuk is of helemaal niet geëvalueerd kan worden in termen van leuk of niet leuk? Is hedonisme dan alles nog wat we nastreven en betekent dit dat het gedaan is met de moraal? Hebben we verleerd wat het betekent om af te zien, ons te onthouden en gedrag of gevoelens te remmen met het oog op een hoger doel, een medemens of een ideaal? Wordt elke gebeurtenis voortaan geëvalueerd in termen van leuk of niet leuk en alles wat niet leuk is of lijkt vermeden? Geven de media ook in dit opzicht ons een voorbeeld? (pagina 202)

Terug naar Overzicht alle titels

Nick Davies

Gebakken lucht
Lebowski 2010, 494 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: Flat Earth news (2009)

Wikipedia: Nick Davies (1953)

Korte beschrijving
In dit onthullende boek ontmaskert de Britse topjournalist Nick Davies de leugens, verdraaiingen en propaganda in de wereldwijde media. Het niveau van de meeste krantenartikelen is ondermaats. De belangrijkste taak van journalisten - waarheidsvinding - komt steeds meer in het gedrang. Schuldigen zijn zijns inziens niet de journalisten zelf, maar hun bazen. Die hebben puur uit winstoogmerk drastisch bezuinigd. Hierdoor hebben journalisten geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak. Veel wordt klakkeloos overgenomen van de grote persbureaus, pr-afdelingen etc. Om zijn stellingen te bewijzen liet Davies onderzoek doen naar de berichtgeving in Britse kwaliteitskranten. Een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check 'gevuld' worden en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleken bijvoorbeeld de millenniumbug, de Mexicaanse grieppandemie en de Irakese massavernietigingswapens een zeepbel. Met proloog, epiloog en register. Voor een flinke lezerskring.

Dit boek staat op de literatuurlijst van de Easycratische bibliotheek (Martijn Aslander & Erwin Witteveen).
Ze formuleren het zo:

In het Nederlands werd dit boek vertaald als ‘Gebakken lucht’ en het eindigde al snel in de ramsj. De inhoud is ronduit spraakmakend, maar de pers zweeg dit boek dood. En dat is misschien niet zo verwonderlijk, aangezien diezelfde pers, in dit boek van haar troon wordt gestoten.
In dit boek maakt topjournalist Davies op zeer overtuigende wijze duidelijk hoe de maatschappelijke rol van de kritische kwaliteitspers de afgelopen decennia sluipenderwijs is gekanteld van controleur van de macht, naar facilitator van de macht. Mediabedrijven zijn nieuwsfabrieken geworden, waar financiële motieven de boventoon voeren, in plaats van de zoektocht naar de waarheid. De verschillende media schrijven elkaar over en praten elkaar na. De bron van het nieuws komt in de meerderheid van de gevallen rechtstreeks uit de koker van een of andere subjectieve PR-machine.

Pijnlijk voorbeeldje: de milleniumbug. Omdat alle media hierover berichtten (elkaar overschreven) werd het massaal als waarheid aangenomen. Met als gevolg dat oveheden miljarden euro’s uitgaven ter bestrijding van een niet-bestaand probleem. Eyeopener: ook in 2015 wemelt het nog van de milleniumbugachtige pseudo-problemen.

Korte bespreking
In dit onthullende boek ontmaskert de Britse topjournalist Nick Davies de leugens, verdraaiingen en propaganda in de wereldwijde media. Het niveau van de meeste krantenartikelen is ondermaats. De belangrijkste taak van journalisten - waarheidsvinding - komt steeds meer in het gedrang. Schuldigen zijn zijns inziens niet de journalisten zelf, maar hun bazen. Die hebben puur uit winstoogmerk drastisch bezuinigd. Hierdoor hebben journalisten geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak. Veel wordt klakkeloos overgenomen van de grote persbureaus, pr-afdelingen etc. Om zijn stellingen te bewijzen liet Davies onderzoek doen naar de berichtgeving in Britse kwaliteitskranten. Een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check 'gevuld' worden en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleken bijvoorbeeld de millenniumbug, de Mexicaanse grieppandemie en de Irakese massavernietigingswapens een zeepbel. Met proloog, epiloog en register. Voor een flinke lezerskring.

Fragment uit deel III Verborgen verleiders, hoofdstuk 5 Het private leven van public relations
Even zo vaak echter wordt de pseudogebeurtenis gemaskeerd. De pr-adviseurs die ik heb gesproken, zeiden allemaal dat de beste pr niet als zodanig te herkennen is. De openlijke banden met de media en het inmiddels al tot cliché verworden verschijnsel 'spin' zijn nog maar een topje van de ijsberg wat betreft de omvang en het vernuft van de tactieken die tegenwoordig worden gebruikt in de wereldwijde bedrijfstak van de public relations. Deze omvangrijke manipulatie-industrie - die haar pijlen op de structureel kwetsbare media richt - sluist rechtstreeks leugens en verdraaiingen onze nieuwskanalen binnen, zonder de noodzaak van weleer om daarvoor kranteneigenaars of reclame te gebruiken. (pagina 207)

Lees ook
Rob Wijnberg. De nieuwsfabriek : hoe media ons wereldbeeld vervormen (2013)

Een artikel waarin dit boek uitvoerig wordt bespreken (zomer 2011)

Een langer artikel over verschillende vormen van beïnvloeding: Echte wijsheid en media (mei 2015)

En een artikel van Rob Wijnberg: Vijf nieuwsrituelen die aan vervanging toe zijn (juni 2015)

Terug naar Overzicht alle titels

Neil Boorman

Merkenmoe : hoe ik leerde leven zonder logo's
Meulenhoff 2008, 302 pagina's

Oorspronkelijke titel: Bonfire of the brands (2007)

Website: Bonfire of the brands

Korte bespreking
Dit dagboek van schrijver, journalist en muziekpromotor Neil Boorman gaat in op zijn eigen merkverslaving. Hij merkt dat hij afhankelijk is geworden van merken en besluit op een dag al zijn merkkleding te verbranden met een groot vreugdevuur in Londen. Dit doet hij om van zijn merkverslaving af te komen. Hij vraagt zich ook af hoe je een normaal leven kunt leiden en legt de economische en psychologische achtergronden van de huidige merkgekte bloot. De auteur was merkconsultant voor bedrijfven als Smirnoff, Nokia, Adidas, Nike en Diesel. Het boek leest als een roman en geeft tegelijkertijd inzicht in wat merken met mensen doen. Af en toe wordt dit gestaafd met enkele onderzoeken die worden aangehaald. Een leuk boek voor marketeers, maar ook voor alle anderen die 'merkbewust' zijn. Met enkele zwart-witfoto's.

Fragment van 10 maart
De hulpeloosheid ging ten slotte over in woede. Ik was boos op mezelf omdat ik zo oppervlakkig was, omdat ik zoveel tijd en geld had verkwist aan lege doelen; ik was boos op het 'systeem', wat dat ook  moge zijn, omdat het onderwerp consumptie overal waar ik verscheen, hoogtij vierde.
In welke emotionele staat ik ook verkeerde, die was altijd een aanleiding om dingen te kopen. Ik maakte mezelf blij met een paar sportschoenen wanneer ik gedesillusioneerd was, droeg nog opzichtigere merkkleding wanneer ik in de ontkenningsfase zat en kocht exemplaren van Naomi Kleins No Logo en de antireclamebijbel uit de jaren zeventig De verborgen verleiders als ik boos was. Ik kon me alleen maar uiten met behulp van consumentengedrag. (pagina 39)


Terug naar Overzicht alle titels

Colin Beavan

No impact man
Spectrum 2009, 280 pagina's

Wikipedia: Colin Beavan (1963)

Korte bespreking
Hoe kun je klimaatneutraal leven? De auteur - schrijver, New Yorker, gehuwd en vader van een dochtertje - probeert dit gedurende een jaar uit en beschrijft dat in dit boek. Hij geeft nauwkeurig inzicht in de stappen die hij zet, zijn overwegingen en zijn eigen wel en wee. Tevens maakt hij de lezer deelgenoot hoe zijn vrouw, dochtertje en anderen erop reageren. Ze besluiten - creatief - de verre familiebezoeken te halveren wegens de CO2-uitstootbeperking, maar in tijd te verlengen. Ze stoppen het gebruik van eenmalige verpakkingen, nemen geen liften meer, fietsen en proberen zonder lichtnetaansluiting te leven. Via boerenmarkten in New York betrekken ze lokale, biologisch geteelde, diervriendelijke producten in plaats van (verpakte) etenswaren uit verre oorden. De kwaliteit van hun sociale leven neemt erdoor toe. Hij bepleit dat mensen zelf en samen met anderen actief worden om het leven op aarde te beschermen en de kwaliteit ervan echt te verbeteren. Een inspirerend boek, met een losse toon, dat toch heel degelijk is gedocumenteerd (getuige de literatuuropgaven per hoofdstuk en de eindnoten).
Dit boek met een hoogst actuele, relevante thematiek en onorthodoxe benadering is ook al opgemerkt door Nederlandse media.

Fragment uit hoofdstuk 2 - Dag één en het hele verhaal is een grote vergissing
Egoïsme versus altruïsme bakent de discussie over milieu, of over welke sociale kwestie ook, op een gevaarlijke manier af. Mensen beweren, en misschien terecht, dat de aarde altijd aan het kortste eind zal trekken als je moet kiezen tussen het voortbestaan van de aarde en menselijk egoïsme. Belangrijker nog: het beeld van de discussie als een conflict tussen menselijk egoïsme en altruïsme is niet eens correct. Het probleem is geen conflict tussen egoïsme en altruïsme. Het is een conflict tussen oude gewoonten en methodes die voor onze soort niet langer werken, en nieuwe gewoonten en methodes die wel werken. (pagina 31)

Terug naar Overzicht alle titels

Sam Harris

Het morele landschap : hoe de wetenschap ons de weg kan wijzen
De Arbeiderspers 2011, 301 pagina's - € 24,95

Oorspronkelijke titel: The moral landscape : how science can determine human values (2010)

Wikipedia: Sam Harris (1967)

Korte bespreking
Een boek van Sam Harris is altijd goed voor opschudding. Deze Amerikaanse filosoof en neurowetenschapper (geboren in 1967) is openlijk en strijdbaar atheïst, waarbij zijn scherpste kritiek is gericht tegen de islam. Hij neemt (uiteraard) afstand van een ethiek die haar gezag en oorsprong ontleent aan een goddelijke openbaring. Niet minder afwijzend staat hij tegenover niet-religieuze opvattingen die beweren dat ethiek uiteindelijk een subjectieve aangelegenheid is waarbij het gelijk of ongelijk van het ene standpunt ten opzichte van het andere nooit te bewijzen is. Harris kiest ervoor menselijk welzijn als centraal criterium te positioneren en claimt dat in een redelijke discussie tussen gewetensvolle mensen duidelijk wordt welk standpunt het betere is. Hij heeft een polemische, prikkelende manier van schrijven waarbij hij altijd bereid is gevestigde autoriteiten en opvattingen te ontleden en af te serveren. Een consensusdenker met een poldermodel is hij zeker niet, maar omwille van de levendigheid en omwille van de overtuigingskracht van zijn standpunten moeten we hem zeker blijven lezen.

Fragment uit de Inleiding - Het morele landschap
Het lijkt echter onvermijdelijk dat de wetenschap geleidelijk ook de diepste levensvragen zal gaan omvatten, en dit zal gegarandeerd verzet oproepen. Onze reactie op de hieruit voortkomende botsing van wereldbeschouwingen zal uiteraard invloed hebben op de vooruitgang van de wetenschap, maar bepaalt misschien ook of we erin slagen een mondiale beschaving te ontwikkelen, gebaseerd op gedeelde waarden. Er zijn veel concurrerende antwoorden op de vraag hoe mensen in de eenentwintigste eeuw zouden moeten leven - en de meesten hiervan zijn stellig onjuist. Alleen een rationeel inzicht in menselijk welzijn zal ons in staat stellen vreedzaam samen te leven met miljarden soortgenoten, met dezelfde doelstellingen op het gebied van maatschappij, politiek, economie en milieu. Een wetenschap van het menselijk welzijn lijkt misschien nog ver weg, maar om deze te bereiken moeten we eerst erkennen dat het intellectuele domein inderdaad bestaat. (pagina 16)

Terug naar Overzicht alle titels

Anselm Grün & Jochen Zeitz

Manager ontmoet monnik : gesprekken over God, geld en geweten
Ten Have 2011, 223 pagina's - € 19,90

Lenen als E-book via bibliotheek.nl 

Oorspronkelijke titel: Gott, Geld und Gewissen : Mönch und Manager im Gespräch (2011)

Wiikipedia: Anselm Grün (1945)

Korte bespreking
De firma Puma is in ons land bekend om zijn sportartikelen en Grün om zijn boeken. Jochen Zeitz, CEO (bestuursvoorzitter) van de internationaal opererende sportartikelen-onderneming Puma, en Anselm Grün, kellenaar (financieel directeur) van een benedictijner klooster, schreven samen een boek, om beurten een hoofdstuk. Elk hoofdstuk wordt gevolgd door een gesprek tussen ondernemer en monnik over hun ervaringen, idealen en teleurstellingen. Centraal staat de veelzijdige persoonlijke verantwoordelijkheid van hem en haar die leidinggeven aan een organisatie. Aan de orde komen onder andere de zorg voor duurzaamheid en milieu, de rol van waarden en ethiek, de betekenis van economie en welvaart voor de samenleving en het omgaan met sterke en zwakke kanten van mensen. Heikele actuele onderwerpen als de financiële crisis in de economie en de seksuele problematieken in de Rooms-Katholieke Kerk worden niet uit de weg gegaan. Zo ontstond een prettig leesbaar en bemoedigend boek voor managers en medewerkers in welke bedrijfstak dan ook. Het levert de lezer bouwstenen voor bezinning en visieontwikkeling, persoonlijke verandering wellicht.

Fragment uit hoofdstuk 6 - Waarden
Waarden hebben ook iets met waardigheid te maken. Ze beschermen de waardigheid van de mens. Wie zichzelf als waardevol ervaart, heeft het niet nodig om anderen te ontwaarden. Hij kan blij zijn om de waarde van de ander en hem waarderen en ondersteunen. Wie zichzelf echter als waardeloos ervaart, moet anderen voortdurend kleineren om het met zichzelf te kunnen uithouden.
Het Latijnse woord voor 'waarde', virtus, betekent onder andere 'kracht', 'krachtbron'. Waarden zijn bronnen waaruit we kracht putten. Het Engelse woord voor 'waarde', value, komt van het Latijnse werkwoord valere, dat 'gezond zijn' en 'sterk zijn' betekent. Waarden houden ons en het samenleven gezond en versterken het samenwerken. Al 2500 jaar geleden hebben Griekse filosofen, als allereerste Plato, de vier menselijke basiswaarden beschreven: rechtvaardigheid, dapperheid, matigheid en voorzichtigheid. De christelijke traditie heeft ze van de Griekse filosofie overgenomen en noemt ze kardinale deugden. Ze heeft aan deze waarden nog drie christelijke deugden toegevoegd: geloof, hoop en liefde. Deze waarden zijn onafhankelijk van de westerse cultuur met het fundamentele wezen van de mens verbonden. Ze beschermen de menselijke waarde in alle religies en culturen - ook al hebben ze in de vele verschillende talen van de mensen verschillende namen - en gelden ook nu nog. (pagina 107)

Terug naar Overzicht alle titels